Leksydronam samaru-153

Leksydronam samaru-153
	Sól sodowa leksydronamu samaru-153
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
	[(etano-1,2-diylobis(azanotriylo)]tetrakis(metyleno))tetrakis(fosfonian) samaru-153; lub; [2-(bis(fosfonometylo)amino)etylo-(fosfonometylo)amino]metylofosfonian samaru-153
	Inne nazwy i oznaczenia
	etylenodiaminotetrametylenofosfonian samaru-153, Sm-EDTMP
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C; 6H; 20N; 2O; 12P; 4153; Sm
Masa molowa	589,05 g/mol
	Identyfikacja
PubChem	6918027
SMILES
	C(CN(CP(=O)(O)O)CP(=O)(O)O)N(CP(=O)(O)O)CP(=O)(O)O.[153Sm]
Niebezpieczeństwa
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Wiarygodne źródła oznakowania tej substancji; według kryteriów GHS są niedostępne.
Temperatura zapłonu	485 °C
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Klasyfikacja medyczna
ATC	V10BX02
Farmakokinetyka
Wydalanie	nerkowe
Uwagi terapeutyczne
Drogi podawania	dożylnie

Leksydronam samaru-153 (łac. samarium lexidronami) – związek promieniotwórczego izotopu samaru-153, stosowany w ogólnoustrojowym leczeniu bólu nowotworowego.

Mechanizm działania

Leksydronam samaru-153 wykazuje bardzo wysokie powinowactwo do tkanki kostnej, gromadząc się w miejscach nasilonego metabolizmu związanego z hydroksyapatytem. Badania na zwierzętach wskazują, że lek odkłada się w osteoidach, w których zachodzi mineralizacja. Wykazano, że leksydronam samaru-153 wykazuje znacznie większe powinowactwo do tkanki kostnej objętej nowotworem. Dlatego też jego stężenie jest tam znacznie większe niż w otaczającej nowotwór zdrowej kości.

1 ml roztworu leksydronamu samaru-153 wykazuje radioaktywność rzędu 1,3 GBq, co odpowiada 20–46 μg/ml samaru-153. Właściwa aktywność promieniotwórcza samaru-153 wynosi 28–65 mBq/μg. Okres półtrwania tego izotopu wynosi 1,93 dnia^[1].
Nie wiadomo, jaki mechanizm preparatu wpływa na jego działanie przeciwbólowe. Złagodzenie bólów następuje po około 1 tygodniu od momentu podania i utrzymuje się nawet do 4 miesięcy^[2].

Farmakokinetyka

Preparat jest bardzo szybko usuwany z krążenia ogólnego. Po około 30 minutach od momentu podania we krwi pozostawało tylko około 10% podanej dawki. Lek w ciągu 24 godzin znika z krążenia. Największe wydalanie leksydronamu samaru-153 ma miejsce 4 godziny po podaniu. Lek wydalany jest z moczem w postaci niezmienionej. Znacznie mniejsze wydalanie obserwuje się u pacjentów z rozległymi nowotworami kości. Całkowity wychwyt preparatu przez kościec stanowi około 75% podanej dawki^[3].

Wskazania

Leksydronam samaru-153 stosuje się do zwalczania nowotworowych bólów kości u pacjentów z mnogimi osteoblastycznymi ogniskami nowotworowymi^[4]. Preparat powinien być podawany wyłącznie w sytuacji, gdy scyntygrafia kości wykazała, że gromadzą się w nich bifosfoniany znakowane technetem (^99mTc)^[5].

Przeciwwskazania

nadwrażliwość na substancję czynną, bifosfoniany lub jakikolwiek inny składnik preparatu
ciąża i karmienie piersią
pacjenci leczeni chemioterapią lub radioterapią zewnętrzną obejmującą ponad połowę powierzchni ciała na 6 tygodni przed rozpoczęciem leczenia leksydronamem samaru-153
chorzy z potwierdzonym zmniejszeniem rezerwy szpikowej
dzieci i młodzież do 18 roku życia

Ostrzeżenia specjalne

Leksydronam samaru-153 może być podawany wyłącznie przez wykwalifikowany personel, doświadczony w podawaniu radiofarmaceutyków. Należy więc przedsięwziąć szczególne środki ostrożności.
Preparat jest lekiem ostatniej szansy, stosowanym w leczeniu paliatywnym^[6].
Lek może powodować supresję szpiku. Należy kontrolować morfologię krwi przez co najmniej 8 tygodni, począwszy od 2. tygodnia po podaniu ostatniej dawki.
Przed podaniem, pacjenta należy nawodnić. Należy również zadbać o to, by chory opróżniał pęcherz tak często, jak to tylko możliwe. W przypadku nietrzymania moczu lub niedrożności moczowodów należy zastosować cewnik.
Przed wdrożeniem leczenia preparatem należy ocenić, czy ryzyko związane z napromieniowaniem jest mniejsze niż to wynikające z choroby.
Po rozmrożeniu roztwór zużyć w ciągu 6 godzin.

Leksydronamu samaru-153 nie należy stosować łącznie z chemio- lub radioterapią^[7]. Nie należy mieszać preparatu z innymi lekami podawanymi dożylnie ze względu na możliwość wystąpienia niezgodności.

Działania niepożądane

Najczęściej występujące objawy uboczne to spadek liczby krwinek białych, płytek krwi^[8] oraz niedokrwistość. Znacznie rzadziej występują:

toksyczność hemopoetyczna
pozorne nasilenie bólów kostnych
reakcje alergiczne, w tym anafilaktyczne
zaburzenia przewodu pokarmowego
nadmierna potliwość
ucisk rdzenia kręgowego lub korzeni rdzeniowych
zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego.

Dawkowanie

Dawka zalecana to 37 MBq/kg mc^[9]. Preparat należy podawać powoli w ciągu jednej minuty.

Preparaty

Quadramet – CIS bio international – fiolka o pojemności 15 ml, zawierająca od 1,5 do 3,1 ml roztworu. Preparat dostarczany jest w postaci zamrożonej w suchym lodzie.

Przypisy

↑ J.C.J.C. Heggie J.C.J.C., Samarium-153-EDTMP dosimetry, „Journal of Nuclear Medicine”, 35 (1), 1994, s. 191–192, PMID: 8271053 .
↑ M.M. Farhanghi M.M. i inni, Samarium-153-EDTMP: pharmacokinetic, toxicity and pain response using an escalating dose schedule in treatment of metastatic bone cancer, „Journal of Nuclear Medicine”, 33 (8), 1992, s. 1451–1458, PMID: 1378887 .
↑ P.P. Pusuwan P.P. i inni, Pharmacokinetics of samarium-153-EDTMP in disseminated skeletal metastases, „Journal of the Medical Association of Thailand”, 79 (9), 1996, s. 579–584, PMID: 8996987 .
↑ A.N.A.N. Serafini A.N.A.N., Therapy of metastatic bone pain, „Journal of Nuclear Medicine”, 42 (6), 2001, s. 895–906, PMID: 11390554 .
↑ L.L. Bianchi L.L. i inni, Prospective dosimetry with 99mTc-MDP in metabolic radiotherapy of bone metastases with 153Sm-EDTMP, „European Journal of Nuclear Medicine and Molecular Imaging”, 36 (1), 2009, s. 122–129, DOI: 10.1007/s00259-008-0926-7, PMID: 18751975 .
↑ M.G.E.H.M.G.E.H. Lam M.G.E.H.M.G.E.H. i inni, Bone seeking radiopharmaceuticals for palliation of pain in cancer patients with osseous metastases, „Anti-Cancer Agents in Medicinal Chemistry”, 7 (4), 2007, s. 381–397, PMID: 17630915 .
↑ D.E.D.E. Heron D.E.D.E. i inni, Myelotoxicity of samarium Sm 153 lexidronam in patients receiving prior treatment with chemotherapy or radiotherapy, „Annals of Oncology”, 19 (9), 2008, s. 1639–1643, DOI: 10.1093/annonc/mdn178, PMID: 18467311 .
↑ K.K. Weiss K.K. i inni, Platelet function after single [¹⁵³Sm]EDTMP therapy in prostate cancer, „The Quarterly Journal of Nuclear Medicine and Molecular Imaging”, 50 (4), 2006, s. 330–333, PMID: 17043630 .
↑ J.F.J.F. Eary J.F.J.F. i inni, Samarium-153-EDTMP biodistribution and dosimetry estimation, „Journal of Nuclear Medicine”, 34 (7), 1993, s. 1031–1036, PMID: 7686217 .

Bibliografia

Sprawozdanie producenta preparatu (EPAR) – plik pdf. [dostęp 2009-04-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (30 lipca 2007)]. (pol.).

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[1] J.C.J.C. Heggie J.C.J.C., Samarium-153-EDTMP dosimetry, „Journal of Nuclear Medicine”, 35 (1), 1994, s. 191–192, PMID: 8271053 .

[2] M.M. Farhanghi M.M. i inni, Samarium-153-EDTMP: pharmacokinetic, toxicity and pain response using an escalating dose schedule in treatment of metastatic bone cancer, „Journal of Nuclear Medicine”, 33 (8), 1992, s. 1451–1458, PMID: 1378887 .

[3] P.P. Pusuwan P.P. i inni, Pharmacokinetics of samarium-153-EDTMP in disseminated skeletal metastases, „Journal of the Medical Association of Thailand”, 79 (9), 1996, s. 579–584, PMID: 8996987 .

[4] A.N.A.N. Serafini A.N.A.N., Therapy of metastatic bone pain, „Journal of Nuclear Medicine”, 42 (6), 2001, s. 895–906, PMID: 11390554 .

[5] L.L. Bianchi L.L. i inni, Prospective dosimetry with 99mTc-MDP in metabolic radiotherapy of bone metastases with 153Sm-EDTMP, „European Journal of Nuclear Medicine and Molecular Imaging”, 36 (1), 2009, s. 122–129, DOI: 10.1007/s00259-008-0926-7, PMID: 18751975 .

[6] M.G.E.H.M.G.E.H. Lam M.G.E.H.M.G.E.H. i inni, Bone seeking radiopharmaceuticals for palliation of pain in cancer patients with osseous metastases, „Anti-Cancer Agents in Medicinal Chemistry”, 7 (4), 2007, s. 381–397, PMID: 17630915 .

[7] D.E.D.E. Heron D.E.D.E. i inni, Myelotoxicity of samarium Sm 153 lexidronam in patients receiving prior treatment with chemotherapy or radiotherapy, „Annals of Oncology”, 19 (9), 2008, s. 1639–1643, DOI: 10.1093/annonc/mdn178, PMID: 18467311 .

[8] K.K. Weiss K.K. i inni, Platelet function after single [¹⁵³Sm]EDTMP therapy in prostate cancer, „The Quarterly Journal of Nuclear Medicine and Molecular Imaging”, 50 (4), 2006, s. 330–333, PMID: 17043630 .

[9] J.F.J.F. Eary J.F.J.F. i inni, Samarium-153-EDTMP biodistribution and dosimetry estimation, „Journal of Nuclear Medicine”, 34 (7), 1993, s. 1031–1036, PMID: 7686217 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]