Panzerfaust
 Panzerfaust 30 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Rodzaj | |
| Obsługa |
1 |
| Historia | |
| Produkcja |
1942–1945 |
| Wyprodukowano |
6,7 mln (wszystkich wersji) |
| Dane techniczne | |
| Kaliber | |
| Wymiary | |
| Długość lufy |
80 cm |
| Masa | |
| broni | |
| Inne | |
| Zasięg skuteczny | |
| Przebijalność pancerza | |
Panzerfaust – niemiecki bezodrzutowy granatnik przeciwpancerny jednorazowego użytku z okresu II wojny światowej.
Historia
[edytuj | edytuj kod]W roku 1942 powstał prototyp pocisku Faustpatrone (niem. dosłownie „nabój pięściowy”). Była to głowica o ładunku kumulacyjnym osadzonym na krótkiej rurze i miotana ładunkiem prochowym. Doskonałe wyniki balistyczne spowodowały opracowanie bezpiecznego sposobu wystrzeliwania głowicy. Na przełomie 1942 i 1943 roku uzyskał on swoją ostateczną postać: przedłużono rurową wyrzutnię, skonstruowano mechanizm odpalający wraz z prostym celownikiem oraz pociskiem nadkalibrowym stabilizowanym brzechwami ze sprężystej blachy, które rozwijały się po wystrzeleniu.
Pierwsze egzemplarze Panzerfaustów (niem. „Pancerna pięść”) – serie Panzerfaust 30 i 30 klein – trafiły na front już w połowie 1943 roku, szybko zyskując uznanie wojska. Oba modele odróżniał jedynie kaliber głowicy i zdolność przebicia pancerza. Ładunek kumulacyjny w głowicy wykonany był z heksolitu (mieszaniny trotylu i heksogenu), którego efekt kumulacyjny dodatkowo wzmagała wkładka o odpowiednim, stożkowym kształcie, wykonana z miękkiej blachy (miedzi, ze względu na koszty, nie stosowano). Dla polepszenia własności aerodynamicznych głowica miała czepiec balistyczny. Ładunek wybuchowy detonowany był prostym zapalnikiem bezwładnościowym, w którym iglica uderzała w spłonkę osadzoną w małym ładunku pobudzającym Zündladung 34. Zapalnik był dodatkowo zabezpieczony (przed przypadkowym zadziałaniem) przez spiralną sprężynę. Zespół ten znajdował się za ładunkiem kumulacyjnym. Rurowa wyrzutnia wykonana była z miękkiej stali i była trwale połączona z mechanizmem odpalającym i celownikiem. Wewnątrz rury umieszczano tekturowy pakiet z prochem – ładunkiem miotającym. Koniec rury zatkany był kartonową pokrywką, zabezpieczającą przed przypadkowym zapchaniem przewodu wyrzutni – przy strzale wyrzucało go ciśnienie gazów prochowych. Mechanizm odpalający składał się z iglicy ze sprężynką, przycisku spustowego, bezpiecznika oraz dźwigni napinającej, będącej zarazem celownikiem. Działanie bezpiecznika polegało na zasłonięciu kanału ogniowego wiodącego od spłonki do ładunku prochowego. Jeśli tuleja bezpiecznika została przekręcona o 1/4 obrotu, odsłaniał się kanał ogniowy.
Kolejne modele Panzerfausta, odpowiednio: 60, 100, 150, różnił kaliber głowicy i wielkość ładunku miotającego. Konstrukcja i mechanizm nie ulegały istotnym zmianom, z racji wzrastania zasięgu broni modyfikacjom ulegały nastawy celowników. Jedynie we wzorze 150 wprowadzono (początek 1945 roku) wielokrotne użycie wyrzutni rurowej. Osiągnięto to przez umieszczenie ładunku miotającego w głowicy oraz przez wzmocnienie rury. Model ten nie wszedł jednak do uzbrojenia z powodu problemów z transportem. Model 250 (o teoretycznym zasięgu 250 m) z racji zakończenia wojny nie opuścił desek kreślarskich nigdy nie wchodząc nawet w fazę prototypową. Z racji coraz większych problemów z dostępnością metalu, naukowcy niemieccy próbowali skonstruować Panzerfausta z rurą wielorazowego użytku wykonaną z tektury, lecz prace nad tym projektem przerwał koniec wojny. Opracowano również głowicę odłamkową, z nacięciami, poprawiającymi właściwości aerodynamiczne oraz donośność, ułatwiając również rażenie siły żywej przeciwnika.
Zgodnie z założeniami, panzerfaust okazał się bronią tanią, łatwą w produkcji, prostą w użyciu i skuteczną.
-
Instrukcja obsługi na głowicy Panzerfausta 60 -
Technika celowania -
Moment odpalenia pocisku
Użycie
[edytuj | edytuj kod]Finlandia
[edytuj | edytuj kod]Finlandia zakupiła Panzerfausty klein (oznaczone 100 psph/F1) i 30 (oznaczone 142 psph/F2) w kwietniu 1944 roku; dostarczono ich 3600[1]. Zostały użyte w walkach z Armią Czerwoną od czerwca na Przesmyku Karelskim[1].
ZSRR
[edytuj | edytuj kod]Armia Czerwona do 1944 roku sporadycznie używała zdobycznych granatników. Dopiero od początku 1945 roku, wraz ze zdobyciem znacznej ich liczby podczas ofensywy styczniowej i w bitwie o Białogard[2], ich użycie stało się względnie masowe, co zalecała dyrektywa dowódcy 1 Frontu Białoruskiego marszałka Żukowa z lutego 1945[3]. Została także wydana radziecka instrukcja posługiwania się tą bronią. Wobec rzadszych starć z bronią pancerną, Panzerfausty przede wszystkim były używane przez żołnierzy radzieckich do niszczenia punktów oporu i umocnień podczas walk w miastach[3].
Polska
[edytuj | edytuj kod]
Podczas powstania warszawskiego Polacy zdobyli według danych AK 27 sztuk Panzerfaustów 30 klein oraz 30 (z większym ładunkiem ale nadal z wczesnym długim celownikiem), pojawiają się one czasem we wspomnieniach powstańców[4][5]. Przykładowo: "Drugi transporter opancerzony Sd Kfz 251 został zdobyty przez powstańców 5 sierpnia 1944 r. na Placu Zamkowym. Po ugaszeniu pożaru wywołanego przez butelki zapalające pojazd został odprowadzony na Kanonię. Z wnętrza transportera powstańcy wydobyli: 2 panzerfausty i pudełko spłonek do nich, 50 sztuk min talerzowych 3 i 2 kg, około 100 kg ładunków trotylowych oraz 250 m lontu i dużą ilość amunicji do mp."[6]
Oddziały Ludowego Wojska Polskiego używały w walkach od marca 1945 znacznej liczby zdobycznych Panzerfaustów, zwłaszcza do zwalczania umocnień, m.in. w walkach o Kołobrzeg i Berlin (wcześniej użycie tej broni bywało sporadyczne)[3]. Po wojnie dziesiątki tysięcy zdobycznych granatników były na ogół likwidowane. Dopiero pod koniec 1949 roku zdecydowano o przyjęciu na uzbrojenie niewielkiej pozostałej liczby Panzerfaustów 30 i 60 (łącznie 4025 sztuk) jako zapas na wypadek wojny, pod oznaczeniem PG-49 (Przeciwczołgowy Granatnik wz. 49)[3]. Jednocześnie w 1949 roku podjęto decyzję o skopiowaniu Panzerfausta 100 i podjęciu jego produkcji jako Pc-100, co jednak nie przyniosło sukcesu (dopiero w 1952 roku zdołano wykonać 5000 sztuk bojowych granatników, po czym wstrzymano program)[7].
Dane taktyczno-techniczne
[edytuj | edytuj kod]| Wzór | Panzerfaust klein |
Panzerfaust groß |
Panzerfaust 60 m |
Panzerfaust 100 m |
Panzerfaust 150 m |
Panzerfaust 250 m |
| Kaliber wyrzutni (mm) | 28-33 | 44 | 44 | 44 | 44 | ? |
| Długość wyrzutni (cm) | 80 | 80 | 80 | 80 | 80 | 60 |
| Kaliber pocisku (mm) | 100 | 150 | 150 | 150 | 105 | ? |
| Przebijalność pancerza (mm) | 140 | 220 | 220 | 200 | 360 | ? |
| Masa ładunku miotającego (g) | 56 | 95 | 140 | 190-200 | ? | ? |
| Masa pocisku (kg) | 1,3 | 2,9 | 2,9 | 2,9 | ? | ? |
| Masa całkowita (kg) | 3,25 | 5,1 | 6,1 | 6,8 | ? | ? |
| Prędkość początkowa pocisku (m/s) | 25-8 | 30 | 48 | 60 | 85 | 150 |
| Donośność skuteczna (m) | 30 | 30 | 60 | 100 | 150 | 250 |
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Zbigniew Lalak. Walki 6. Dywizji Piechoty w rejonie Ihantali 28 czerwca - 3 lipca 1944 roku. „Technika Wojskowa Historia”. Nr 1/2020, s. 7, 2020. Magnum X.
- ↑ Dolata i Jurga 1977 ↓, s. 25.
- ↑ a b c d Bogusław Perzyk. Niemieckie granatniki przeciwpancerne Panzerfaust w Wojsku Polskim 1944-1955 cz.I. „Poligon”. 2(25)/2011, s. 56-62, 2011. Magnum-X.
- ↑ Pomocnik historyczny "Powstanie warszawskie 1944" tygodnika "Polityka" nr 7/2014
- ↑ dws.org.pl • Zobacz temat - Panzerfausty i MG42 w Powstaniu Warszawskim [online], www.dws.org.pl [dostęp 2024-02-08].
- ↑ Powstanie Warszawskie 1944 - Oficjalna strona Stowarzyszenia Pamięci Powstania Warszawskiego 1944 [online], www.sppw1944.org [dostęp 2024-02-08].
- ↑ Bogusław Perzyk. Panzerfaust w Wojsku Polskim 1944-1955 cz.II. Projekt PC-100. „Poligon”. 4(27)/2011, s. 69, 80, 2011. Magnum-X.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Bolesław Dolata, Tadeusz Jurga: Walki zbrojne na ziemiach polskich 1939-1945. Warszawa: 1977.
- II wojna światowa encyklopedia uzbrojenia. Warszawa: Muza S.A., 2000, s. 208. ISBN 83-7200-646-6.
- Bogusław Wołoszański: Encyklopedia II wojny światowej. Amber, 1997, s. 125. ISBN 83-7169-309-5.
- Stanisław Torecki: Ręczny granatnik przeciwpancerny RG PPANC-2. Wydawnictwo MON, 1975, s. 12-13.