Pogwizdów (województwo śląskie)
49°48′13″N 18°35′58″E/49,803611 18,599444
| wieś | |
 Krzyż i budynek OSP w centrum | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
3449[2] |
| Strefa numeracyjna |
33 |
| Kod pocztowy |
43-418[3] |
| Tablice rejestracyjne |
SCI |
| SIMC |
0052770 |
Położenie na mapie gminy Hażlach  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu cieszyńskiego  | |
| 49°48′13″N 18°35′58″E/49,803611 18,599444[1]
| |
Pogwizdów (niem. Pogwisdau) – wieś sołecka w Polsce, położona w województwie śląskim, w powiecie cieszyńskim, w gminie Hażlach[4][5], w granicach historycznego regionu Śląska Cieszyńskiego, na Wysoczyźnie Kończyckiej, na prawym brzegu Olzy.
W latach 1975–1998 wieś położona była w województwie bielskim.
Na obszarze 472,79 ha zamieszkana jest przez 3580 mieszkańców (2010)[6], co daje gęstość zaludnienia równą 757,2 os./km².
Integralne części wsi
[edytuj | edytuj kod]| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0052787 | Folwarczek | część wsi |
| 0052793 | Łysa | część wsi |
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy wzmiankowana w 1447 roku[7] jako Pogwyzdow[8].
W 1796 właścicielem Pogwizdowa został w spadku po ojcu Emanuel Traugott baron z rodu Spensów z Booden, który w następnym roku sprzedał miejscowość Komorze Cieszyńskiej[9].
W latach 1848–1849 podczas wielkiego głodu, nazwanego później „Głodne roki” w Pogwizdowie przetrwały tylko dwie rodziny.
W 1900 roku Pogwizdów był samodzielną gminą, obejmującą również Marklowice (obecnie dzielnica Cieszyna) o powierzchni 649 hektarów i liczbie mieszkańców 654 zamieszkałych w 81 budynkach, z tego w samym Pogwizdowie bez Marklowic mieszkało 490 osób w 61 domach. 435 (88,8%) mieszkańców było katolikami a 55 (11,2%) ewangelikami, 485 (99%) polsko-, 4 (0,8%) niemiecko- a 1 (0,2%) czeskojęzycznymi[10]. Wg spisu z 1910 roku Pogwizdów (bez Marklowic) miał już 590 mieszkańców zamieszkałych w 72. budynkach na obszarze 433 hektarów, co dawało gęstość zaludnienia równą 136,3 os./km², z czego 582 było zameldowanych na stałe, 576 (99%) było polsko-, 4 (0,7%) niemiecko- a 2 (0,3%) czeskojęzycznymi, 527 (89,3%) było katolikami, 57 (9,7%) ewangelikami, 2 (0,3%) kalwinistami a 4 (0,7%) wyznawcami judaizmu[11].
W lipcu 1920 roku miejscowość decyzją Rady Ambasadorów znalazła się w granicach Polski. W okresie międzywojennym w miejscowości stacjonowała placówka Straży Granicznej I linii „Pogwizdów”[12].
W latach 80. XX wieku w Pogwizdowie wybudowano duże osiedle mieszkaniowe (49°48′36,20″N 18°35′41,30″E/49,810056 18,594806), które miało się stać bazą mieszkaniową dla powstającej KWK Morcinek w Kaczycach i zakładów Polifarb w Cieszynie-Marklowicach. Poważnie brano pod uwagę wchłonięcie wsi przez miasto. Jednak upadek KWK Morcinek zaprzepaścił inwestycje. Mimo tego, Pogwizdów stał się zapleczem mieszkaniowym dla pobliskiego miasta, co spowodowane jest o wiele tańszymi mieszkaniami i podwójną linią autobusów miejskich kursujących do Cieszyna. Obecnie osiedle to zamieszkuje 1362 osób[6] (38,4% populacji miejscowości).
W latach 1947–1991 stacjonowała tu strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza. 16 maja 1991 roku strażnica została przejęta przez Straż Graniczną i funkcjonowała do 31 stycznia 2001 roku, kiedy to została rozformowania.
Religia
[edytuj | edytuj kod]Na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzi Kościół Rzymskokatolicki (parafia św. Jana Nepomucena).
Turystyka
[edytuj | edytuj kod]Według Narodowego Instytutu Dziedzictwa, w miejscowości znajduje się jeden obiekt zabytkowy[13], a jest nim kościół parafialny pw. św. Jana Nepomucena z 1817 roku (nr rej.: 166/60 z 27.02.1960 oraz A-311/78 z 21.04.1978)
Przez miejscowość przechodzi 
czerwona trasa rowerowa nr 24 (Pętla rowerowa Euroregionu Śląsk Cieszyński).
Transport i komunikacja
[edytuj | edytuj kod]Przez Pogwizdów przebiega linia kolejowa nr 90 Zebrzydowice – Cieszyn i znajduje się tu przystanek kolejowy.
Przez wieś kursuje autobus PKS Cieszyn oraz prywatnego przewoźnik LINEA TRANS relacji Cieszyn – Jastrzębie-Zdrój. Do wsi kursują również podmiejskie linie ZGK w Cieszynie nr 30 do osiedla oraz linia 32 dalej do sąsiedniej miejscowości, jaką są Kaczyce.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 106866
- ↑ Dane statystyczne na dzień 31 grudnia 2021 roku. samorzad.gov.pl. [dostęp 2022-03-19].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 947 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b Gmina Hażlach: Sołectwo Pogwizdów. 2010-12-31. [dostęp 2011-04-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-08-15)].
- ↑ Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528). Idzi Panic (redakcja). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2010, s. 313. ISBN 978-83-926929-3-5.
- ↑ Robert Mrózek: Nazwy miejscowe dawnego Śląska Cieszyńskiego. Katowice: Uniwersytet Śląski w Katowicach, 1984, s. 143. ISBN 82-00-00622-2.
- ↑ Karel Müller: Erbovní galerie těšínské šlechty. Galeria herbów szlachty cieszyńskiej. Český Těšín: Regio, 2009, s. 74. ISBN 978-80-904230-1-5. (cz. • pol.).
- ↑ Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien. Wien: 1906. (niem.).
- ↑ Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912. (niem.).
- ↑ Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. T. II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 26. ISBN 83-87424-77-3.
- ↑ https://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/SLS-rej.pdf
| Wsie | |
|---|---|
| Integralne części wsi |
|
