Powiat jarosławski
| powiat | |||||||||
 Baszta, pozostałość zamku w Pruchniku | |||||||||
| |||||||||
| Państwo | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||
| TERC |
1804 | ||||||||
| Siedziba | |||||||||
| Starosta |
Kamil Dziukiewicz | ||||||||
| Powierzchnia |
1029,15 km² | ||||||||
| Populacja (31.12.2023) • liczba ludności |
| ||||||||
| • gęstość |
113 os./km² | ||||||||
| Urbanizacja |
37,74% | ||||||||
| Tablice rejestracyjne |
RJA | ||||||||
Adres urzędu: ul. Jana Pawła II 1737-500 Jarosław | |||||||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||||||
| |||||||||
Położenie na mapie województwa
| |||||||||
| Strona internetowa | |||||||||
| Biuletyn Informacji Publicznej | |||||||||
Powiat jarosławski – powiat w Polsce (województwo podkarpackie), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Jarosław. Powiat położony jest we wschodniej części województwa podkarpackiego, w Przemyskiem[2].
Graniczy z rejonem jaworowskim obwodu lwowskiego 
.
Historycznie należy do ziemi przemyskiej Rusi Czerwonej, na granicy z ziemią bełską (powiat lubaczowski).
W całości pokrywa się z urzędem rejonowym w Jarosławiu 1996–1998 w woj. przemyskim 1975-1998.
Około 116 tys. ludności, a jego powierzchnia stanowi 5,8% powierzchni województwa.
Znajduje się wśród 21 powiatów ziemskich województwa podkarpackiego na miejscach:
- Ludność – 4. miejsce
- Powierzchnia – 6. miejsce
- Gęstość zaludnienia – 11. miejsce
W latach 1856–1866 i 1954–1961 na terenie obecnych powiatów: jarosławskiego, przemyskiego i lubaczowskiego istniał powiat radymniański z siedzibą w Radymnie.
Podział administracyjny
[edytuj | edytuj kod]W skład powiatu wchodzą:
- gminy miejskie: Jarosław, Radymno
- gminy miejsko-wiejskie: Pruchnik
- gminy wiejskie: Chłopice, Jarosław, Laszki, Pawłosiów, Radymno, Rokietnica, Roźwienica, Wiązownica
- miasta: Jarosław, Pruchnik[3], Radymno
Władze powiatu
[edytuj | edytuj kod]- Przewodnicząca Rady Powiatu – Grażyna Strzelec
- Wiceprzewodniczący Rady Powiatu – Tomasz Kulesza
- Wiceprzewodnicząca Rady Powiatu – Magdalena Rożek
- Starosta Powiatu – Kamil Dziukiewicz
- Wicestarosta Powiatu – Krzysztof Cebulak
- Członek Zarządu – Barbara Stawarz
- Etatowy Członek Zarządu - Andrzej Wyczawski
- Członek Zarządu – Marcin Zaborniak
Demografia
[edytuj | edytuj kod]Liczba ludności (dane z 30 grudzień 2014):
| Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| osób | % | osób | % | osób | % | |
| Ogółem | 121 795 | 100 | 62 383 | 51,22 | 59 412 | 48,78 |
| Miasto | 47 976 | 39,39 | 25 247 | 20,73 | 22 729 | 18,66 |
| Wieś | 73 819 | 60,61 | 37 136 | 30,49 | 36 683 | 30,12 |
- Piramida wieku mieszkańców powiatu jarosławskiego w 2014 roku[4].
Gminy powiatu jarosławskiego
[edytuj | edytuj kod]Stan: na 31 grudnia 2014 rok
Źródła: Główny Urząd Statystyczny
| Gmina | Powierzchnia gminy |
Ludność gminy | Gęstość zaludnienia | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| – | km² | os. | os./km² | |||
| Gmina miejska | ||||||
| Jarosław | 34,61 | 38 796 | 1121 | |||
| Radymno | 13,62 | 5433 | 399 | |||
| Gminy miejsko-wiejskie | ||||||
| Pruchnik | 78,26 | 9825 | 126 | |||
| Gminy wiejskie | ||||||
| Chłopice | 49,11 | 5610 | 114 | |||
| Jarosław | 114,05 | 13 137 | 115 | |||
| Laszki | 137,85 | 7035 | 51 | |||
| Pawłosiów | 47,49 | 8385 | 177 | |||
| Radymno | 182,44 | 11 435 | 63 | |||
| Rokietnica | 57,35 | 4374 | 76 | |||
| Roźwienica | 70,69 | 6185 | 87 | |||
| Wiązownica | 243,86 | 11 580 | 47 | |||
Kościoły i związki wyznaniowe
[edytuj | edytuj kod]- Kościół rzymskokatolicki: 63 parafie
- Kościół greckokatolicki: 2 parafie
- Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny: 2 parafie
- Kościół Zielonoświątkowy: zbór
- Świadkowie Jehowy: dwa zbory[5]
- Świecki Ruch Misyjny „Epifania”: zbór
Środowisko geograficzne
[edytuj | edytuj kod]Region jarosławski leży niemal w całości we wschodniej części Kotliny Sandomierskiej i tylko jego południowe krańce sięgają pasma pierwszych wzniesień Pogórza Karpackiego, tzw. Pogórzem Dynowskim. Rozległy obszar Kotliny Sandomierskiej dzieli się na szereg mezoregionów. Omawiany teren mieści się na Podgórzu Rzeszowskim i Płaskowyżu Tarnogrodzkim, przedzielonym Doliną Dolnego Sanu. Podgórze Rzeszowskie, zwane niekiedy Podgórzem Jarosławskim, obejmuje południowo-zachodnią część regionu. Tworzy je obszar łagodnych wzniesień stanowiący teren przejściowy pomiędzy Kotliną Sandomierską a Pogórzem Dynowskim, ciągnący się szerokim łukiem od Rzeszowa, aż po Przemyśl. Podgórze Rzeszowskie zbudowane jest z kilku pasm wzniesień, których wysokość wzrasta od północy ku południowi. W okolicach Jarosławia wzniesienia mają wysokość 210–240 m n.p.m., na linii Pruchnik–Rokietnica osiągają wysokość 240–280 m n.p.m. W tej części rzeźba Podgórza jest bardziej urozmaicona, wysokości względne są znacznie większe, a nachylenie stoków bardziej strome. W wielu miejscach wzniesienia poprzecinane są charakterystycznymi dla obszarów lessowych głębokimi wąwozami (parowami), zw. wądołami. Rozłożyste wyniosłości rozdzielają doliny kilku rzeczek i licznych strumieni, największe z nich to Mleczka oraz Łęg Rokietnicki. Próg Podgórza podnosi się stromą krawędzią 20–30 m ponad płaską dolinę Sanu, co uwidacznia się szczególnie w okolicach Jarosławia. Na wschód od doliny Sanu, aż po wał Roztocza, rozpościera się Płaskowyż Tarnogrodzki. Powierzchnię tego mezoregionu kształtują obszerne faliste płaskowyże (wysoczyzny) wyniesione 220–280 m n.p.m., przy wysokościach względnych sięgających 30–60 m oraz rozległe obniżenia. Wysokość Płaskowyżu podnosi się stopniowo w kierunku wschodnim. Dalej od doliny Sanu wysoczyzny stają się wyższe i bardziej wyraziste. Krajobraz urozmaicają piaszczyste wały i pagóry wydmowego pochodzenia, zwane górami, z którymi kontrastują często podmokłe doliny i obniżenia. Północną stroną Płaskowyżu przewija się rzeka Lubaczówka, meandrująca pośród płytkiej podmokłej doliny, wpadająca do Sanu w rejonie Manasterza. Przez część południową płynie rzeczka Szkło, uchodząca do Sanu nieopodal Wysocka.
Warunki klimatyczne
[edytuj | edytuj kod]Powiat jarosławski położony jest niemal w całości w strefie klimatycznej nizinnej, tylko część południowo-zachodnia pozostaje w zasięgu klimatu podgórskiego. Z reguły występują tu długie i upalne lata, ciepłe i słoneczne jesienie oraz niezbyt ostre zimy. W okolicy Jarosławia średnie dobowe temperatury powietrza w okresie lata wynoszą +17, +18 °C (lipiec, sierpień), podczas zimy −5, −3 °C (styczeń, luty). Okres wegetacyjny jest tu stosunkowo długi, przeciętnie trwa 224 dni w roku – od 29 marca do 9 listopada. Na okres ten przypada około 86% dni pogodnych. Roczna suma opadów wynosi w Jarosławiu około 620 mm, na południowo-zachodnim krańcach dawnego powiatu osiąga 750 mm. Stosunkowo najmniejsze opady występują w okresie zimy, największe podczas miesięcy letnich (lipiec – sierpień). Czas zalegania pokrywy śnieżnej wynosi średnio dla całego obszaru około 70 dni – nieco dłuższy jest w okolicach podgórskich. Przy normalnych warunkach zimowych średnia grubość pokrywy śnieżnej sięga 10–30 cm. W poszczególnych częściach powiatu występuje nieznaczne lokalne zróżnicowanie klimatyczne wynikające z położenia i ukształtowania terenu, stopnia zalesienia i kierunku wiatrów. Najkorzystniejsze warunki klimatyczne istnieją w południowo-zachodniej części regionu.
Gospodarka
[edytuj | edytuj kod]Powiat jarosławski jest powiatem rolniczo-przemysłowym, z przemysłem skoncentrowanym przede wszystkim w Jarosławiu. Teren powiatu obfituje w surowce mineralne: bogate złoża gazu ziemnego, surowce ilaste, wapienne i kruszywa. Posiada również znaczne zasoby wód podziemnych i powierzchniowych oraz wody mineralne.
Transport
[edytuj | edytuj kod]- A4E40 Autostrada A4 (E40): granica państwa – Jędrzychowice – Wrocław – Katowice – Kraków – Rzeszów – KorczowaKorczowa – granica państwa
- 77 Droga krajowa nr 77: Lipnik – Sandomierz – Nisko – Jarosław – Przemyśl
- 94 Droga krajowa nr 94: Zgorzelec – Legnica – Wrocław – Opole – Bytom – Kraków – Tarnów – Rzeszów – Jarosław – Korczowa
- 865 Droga wojewódzka nr 865: Jarosław – Bełżec
- 867 Droga wojewódzka nr 867: Sieniawa – gmina Wiązownica – Oleszyce – Lubaczów – Hrebenne
- 870 Droga wojewódzka nr 870: Sieniawa – SzówskoSzówsko
- 880 Droga wojewódzka nr 880: Jarosław – PruchnikPruchnik
- 881 Droga wojewódzka nr 881: Sokołów Małopolski – Łańcut – Kańczuga – PruchnikPruchnik – Żurawica
Partnerzy zagraniczni
[edytuj | edytuj kod]
Starostowie jarosławscy
[edytuj | edytuj kod]- Mieczysław Kasprzak (1999–2001) (PSL)
- Franciszek Strzępek (2001–2002) (PSL)
- Tomasz Oronowicz (2002–2006) (PSL)
- Tadeusz Chrzan (2006–2010) (PiS)
- Jerzy Batycki (2010–2014) (PSL)
- Tadeusz Chrzan (2014–2019) (PiS)
- Stanisław Kłopot (2019–2024) (PiS)
- Kamil Dziukiewicz (od 2024) (PiS)
Sąsiednie powiaty
[edytuj | edytuj kod]Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2024-11-10].
- ↑ Region etnograficzny
- ↑ Prawa miejskie w 2011r.
- ↑ Powiat jarosławski w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-21], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2016-08-31].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Powiat jarosławski pod względem kulturalnym i oświatowym (1909) w bibliotece Polona
| Miasta na prawach powiatu |
|
|---|---|
| Powiaty | |
| Inne zagadnienia |
