Rieti

Rieti
	miasto i gmina
	; Katedra Santa Maria
Herb	Flaga
Państwo	Włochy
Region	Lacjum
Prowincja	Rieti
Kod ISTAT	057059
Powierzchnia	206 km²
Populacja (2022); • liczba ludności	; 45 624
• gęstość	221 os./km²
Numer kierunkowy	0748
Kod pocztowy	02100
	Położenie na mapie Lacjum Rieti
	Położenie na mapie Włoch Rieti
	42°24′N 12°52′E/42,400000 12,866667
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

^ⓘRieti (wym. [ˈ r j ɛ t i ], starożytne Reate) – miasto i gmina we Włoszech, w regionie Lacjum, w prowincji Rieti.

Miasto jest stolicą prowincji.

Lokalizacja

Rieti, którego powierzchnia wynosi 206,46 km², znajduje się na wysokości 405 m n.p.m., w południowo-wschodnim narożniku Doliny Reatyńskiej (wł. Conca Reatina^[a]), na obu brzegach rzeki Velino. Nad równiną od strony północno-wschodniej dominuje masyw Monti Reatini w Apeninach Środkowych. Starożytna Reate zlokalizowana była na trawertynowym wzgórzu. W średniowieczu nastąpiła rozbudowa miasta w kierunku południowym, gdzie przebiegała antyczna rzymska droga Via Salaria. W XX wieku miasto rozbudowano w kierunku północnym i północno-zachodnim, wzdłuż szosy do Terni, przekraczając linię kolejową łączącą Terni z Sulmoną. Po stronie wschodniej powstała dzielnica robotnicza Villa Reatina^[1]^[2].

Demografia

Według danych na rok 2004 gminę zamieszkiwały 41 394 osoby, 200,9 os./km². W 2018 roku liczba mieszkańców wzrosła do 47 tysięcy^[2]. W 2020 roku Rieti zamieszkiwało 46 604 osób^[1]. W styczniu 2022 w Rieti mieszkały 45 624 osoby, 221 os./km²^[3].

Historia

Starożytna Reate była jednym z ważniejszych miast zamieszkanych przez Sabinów. Rzymianie zdobyli je w 290 r. p.n.e. W okresie rzymskim Reate otaczały mury miejskie. Stolica biskupia została ustanowiona w V wieku. Miasto przyłączono do Księstwa Spoleto. Od IX do XII zarządzana była przez hrabiów (wł. conte). Była kilkukrotnie zdobywana: w IX w. przez Saracenów, w 1149 roku przez żołnierzy Rogera II i w 1239 roku przez wojska cesarza Fryderyka II. W 1198 roku miasto złożyło hołd papieżowi Innocentemu III, odnowiony w 1354 roku w okresie niewoli awiniońskiej papieży. Było miastem Państwa Kościelnego^[1]. Dolina Reatyńska i samo Rieti były miejscem rozwoju ruchu franciszkańskiego (Greccio, Fonte Colombo^[4], Poggio Bustone, La Foresta). Franciszek z Asyżu przebywał w Rieti w 1226 roku^[5].

W późnym średniowieczu miasto otoczono nową linią murów. W latach 1378–1425 Rieti zarządzała rodzina Alfanich. W latach 1798–1799 zależne od Clitunno, w latach 1808–1814 od Tronto. Zostało zajęte przez armię powstającego Królestwa Włoch w dniu 23 września 1860 roku^[1].

W Rieti urodził się kard. Nicola Canali.

1 marca 2003 r. odsłonięto w tej miejscowości Pomnik Lira. Jedyny tego typu monument w strefie euro.

Zabytki

W mieście znajdują się następujące zabytki^[1]:

mury rzymskie i średniowieczne
katedra ukończona w 1229 roku, dzieła Berniniego, Antoniazza Romano
łuk Bonifacego VIII z 1298 roku
pałac biskupi z 1288 roku, przebudowany w latach 1532-1535
kościół S. Agostino z XIII w.
kościół S. Francesco z XIII w.
palazzo Vecchiarelli (arch. Carlo Maderno)
palazzo del Governo (arch. G.D. Bianchi)
Palazzo Comunale z XIII–XVIII w. (Biblioteca Comunale Paroniana)
muzeum miejskie
muzeum diecezjalne

Miasta i gminy partnerskie

Galeria

Rzeka Velino płynąca przez miasto
Palazzo Comunale
Sklepienia parteru Palazzo Vescovile
Piazza San Rufo z umownym „Środkiem Włoch”
Fontana dei delfini
Monte Terminillo latem

Uwagi

↑ Także wł. Piana Reatina, wł. Valle Santa.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Rieti. treccani.it. [dostęp 2022-08-29]. (wł.).
↑ ^a ^b Rieti, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-08-29] .
↑ Comuni in provincia di Rieti per popolazione. tuttitalia.it. [dostęp 2022-08-29]. (wł.).
↑ Raimondo Sbardella: Fontecolombo. W: Leksykon Duchowości Franciszkańskiej. Jędrzej K. Lietzau (tłum. rozd.). Kraków • Warszawa: Wydawnictwo M • Franciszkańskie Centrum dla Europy Wschodniej i Azji Północnej, 2006, s. 411–423. ISBN 83-7221-766-1. (pol.).
↑ Heribert Holzapfel: Podręcznik historii Zakonu Braci Mniejszych. Pius Antoni Urbański (tłum.). Kraków: Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów, 2012, s. 25–26. ISBN 978-83-7354-426-0. (pol.).

Linki zewnętrzne

Źródło danych: Istituto Nazionale di Statistica

[1] Także wł. Piana Reatina, wł. Valle Santa.

[p1-2] Rieti. treccani.it. [dostęp 2022-08-29]. (wł.).

[p2-3] Rieti, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-08-29] .

[4] Comuni in provincia di Rieti per popolazione. tuttitalia.it. [dostęp 2022-08-29]. (wł.).

[5] Raimondo Sbardella: Fontecolombo. W: Leksykon Duchowości Franciszkańskiej. Jędrzej K. Lietzau (tłum. rozd.). Kraków • Warszawa: Wydawnictwo M • Franciszkańskie Centrum dla Europy Wschodniej i Azji Północnej, 2006, s. 411–423. ISBN 83-7221-766-1. (pol.).

[6] Heribert Holzapfel: Podręcznik historii Zakonu Braci Mniejszych. Pius Antoni Urbański (tłum.). Kraków: Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów, 2012, s. 25–26. ISBN 978-83-7354-426-0. (pol.).

[a]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]