Wikipedysta:Zureks/Poradnik

Wikipedia dla początkujących

czyli jak zostać edytorem Wikipedii w jedno popołudnie

by Zureks

Motto dla Czytelnika:

Czytaj, czytaj i jeszcze raz czytaj.

Przedmowa

Jak głosi porzekadło Wikipedię edytować może każdy. To prawda. Każdy, kto ma dostęp do internetu może w KAŻDEJ CHWILI edytować Wikipedię. Oczywiście, aby móc modyfikować lub dodawać sensowną treść do encyklopedii wymagana jest pewna wiedza na temat, który chcemy edytować.

Niemniej jednak, od strony techniczno-komputerowo-internetowej jest to bardzo proste.

Niniejszy poradnik został napisany właśnie dla osób, które posiadają odpowiednią wiedzę i chcą się nią podzielić edytując Wikipedię, ale nie wiedzą od czego zacząć lub też obawiają się, że nie znają się wystarczająco na komputerach. Nie ma powodów do obaw - po przeczytaniu tego poradnika każdy, także nie-komputerowy i nie-ścisłoumysłowy internauta będzie znał podstawowe tajniki i arkana Wikipedii, pozwalające na swobodną edycję nawet najbardziej skomplikowanych artykułów.

Do rozpoczęcia przygody z Wikipedią wystarczy tylko wiedzieć jak używać klawiatury, myszki i przeglądarki internetowej.

Jest tylko jeden warunek: całość tego tekstu
należy przeczytać od deski do deski.

Tekst wydaje się długi, ale znajduje się w nim mnóstwo obrazków, więc czytanie nie będzie nudne. Zajmie to co prawda więcej niż 5 minut, ale naprawdę warto - w przyszłości zaoszczędzi to czasu Tobie Czytelniku - przyszły Edytorze Wikipedii.

Zatem - zaczynamy! :-)

---

******** Rozdział I - Absolutne podstawy ********

Jak czytać ten tekst?

Przede wszystkim możesz dodać niniejszą stronę internetową do swoich "zakładek" lub "ulubionych", aby później łatwiej było Ci do niej wrócić. Możesz to zrobić albo poprzez wciśnięcie razem klawiszy Ctrl i D, lub też korzystając z menu swojej przeglądarki internetowej Zakładki > Dodaj... lub Ulubione > Dodaj... (albo podobnie, w zależności od przeglądarki).

Zanim zaczniemy zagłębiać się w tajniki Wikipedii należy zapoznać się z kilkoma bardzo ważnymi rzeczami:

• sprawy bardzo ważne będą oznaczane poniżej:

w taki sposób 

• kolorem oznaczane są skróty (linki) do innych stron
• jeśli skrót wygląda tak:

Wikipedia

to wskazuje na inną stronę w Wikipedii

• jeśli skrót wygląda tak:

Commons 

to wskazuje na zewnętrzną stronę internetową

• jeśli skrót wygląda tak:

nieistniejąca wikistrona

to wskazuje na stronę w Wikipedii, która jeszcze nie istnieje

• w skróty te można klikać - otworzy się wówczas docelowa strona (spróbuj kliknąć w powyższe linki)
• można również klikać w każdą grafikę - otworzy się jej powiększona wersja i strona opisu (kliknij w poniższy rysunek ze znakiem zapytania):

Czym jest Wikipedia?

Angielskojęzyczna Wikipedia została założona 15 stycznia 2001 roku przez Jimmy'ego Walesa. Od początku była projektem niekomercyjnym, a obecnie zarządzana jest przez organizację non-profit Fundację Wikimedia (ang. Wikimedia Foundation). "Niekomercyjność" oznacza tutaj, że Wikipedia nie jest po to, aby zarabiać pieniądze, ale po to aby udostępnić światu darmowe źródło wiedzy encyklopedycznej. Mottem Wikimedia Foundation jest:

Wyobraź sobie świat, w którym każda osoba na naszej planecie 
ma dostęp do sumy ludzkiej wiedzy. 
Do tego właśnie dążymy.

Dostęp do zasobów Wikipedii jest całkowicie darmowy. Informacje powinny być prezentowane w sposób jak najprostszy i najczytelniejszy. Wygląd stron Wikipedii jest pozbawiony wszelkich zbędnych grafik i kolorów, które mogłyby odwracać uwagę od samej treści, która jest przecież najważniejsza. Co więcej, na całej Wikipedii nie ma ŻADNYCH reklam - wszelkie koszty ponoszone na utrzymanie komputerów/serwerów, które zapewniają działanie Wikipedii, pokrywane są wyłącznie z wolnych datków i darowizn ofiarowanych przez wolontariuszy. Jeśli i ty chciałbyś wspomóc działanie Wikipedii (każda złotówka się liczy), to darowizny można składać tutaj:

Fundacja Wikimedia - Dary pieniężne

Czym więc jest Wikipedia? Jest po prostu darmową encyklopedią internetową, w całości tworzoną, redagowaną i utrzymywaną przez ochotników chcących podzielić się ze światem swoją wiedzą, umiejętnościami lub niewielkim wsparciem finansowym:

Wspólnie wiemy wszystko!

Istnieje ponad 250 wersji językowych Wikipedii, jest to łącznie ponad 5 milionów artykułów, z czego około 0.7 miliona w polskiej wersji (obecnie czwarta największa na świecie po angielskiej, niemieckiej i francuskiej).

Wikipedia jest internetową encyklopedią pisaną wspólnie przez wielu użytkowników (wolontariuszy), których w polskim języku utarło się nazywać Wikipedystami. Podczas edycji i redagowania artykułów Wikipedyści współpracują na wielu poziomach: pojedynczego artykułu czy grafiki, w ramach projektu tematycznego, Wikipedii w danym języku, jako całości, itd. Aby taka współpraca przynosiła dobre efekty potrzebna jest różnorodna społeczność, odpowiednie narzędzia i kultura pracy.

Zanim przejdziemy do nauki edycji poznajmy więc trochę strukturę, w której prężnie działa społeczność Wikipedii.

Czym Wikipedia nie jest?

Wikipedia jest encyklopedią, dlatego też nie jest:

1. Forum dyskusyjnym na każdy temat
2. Słownikiem ortograficznym języka polskiego lub wyrazów obcych
3. Tubą propagandową lub medium do propagowania swoich przekonań
4. Miejscem do krytykowania czyichś zachowań lub poglądów
5. Miejscem do umieszczania twórczości własnej
6. Miejscem na publikację własnych prac naukowych czy wyników badań
7. Kolekcją odnośników (linków) - zarówno zewnętrznych jak i wewnętrznych
8. Miejscem do tworzenia swojej osobistej strony internetowej
9. Miejscem do reklamowania czegokolwiek
10. Miejscem do wpisywania rzeczy uznawanych przez autora za zabawne
11. Wikipedia nie jest serwisem typu "Ściąga"
12. Demokracją - wszystkie decyzje podejmowane na Wikipedii 
    powinny być oparte na zdrowym rozsądku i zasadzie osiągania konsensusu. 

Więcej można o tym przeczytać w osobnym artykule Czym Wikipedia nie jest.

Prawa autorskie w Wikipedii

Niniejszy rozdział jest dość długi, ale:

Prawa autorskie i licencje na Wikipedii są BARDZO WAŻNE.

Dlatego też należy go przestudiować niezwykle uważnie. To nie jest "ględzenie" na próżno - to są absolutne podstawy, których znajomość okaże się nieoceniona w przyszłym edytowaniu Wikipedii (i nie tylko).

Całość Wikipedii udostępniona jest na tzw. "wolnej licencji". W Wikipedii na samym dole każdej strony (również tej, którą właśnie czytasz) znajduje się następujący tekst:

Tekst udostępniany na licencji GNU Free Documentation License (patrz: Prawa autorskie). 

Natomiast przed zapisaniem każdej edycji pojawia się następujący komunikat:

   Wkład do Wikipedii udostępniasz na zasadach
        GNU Free Documentation License.
Tekst będzie dowolnie zmieniany i rozpowszechniany.

Cóż to jest GNU Free Documentation License?

Licencja GFDL - GNU Free Documentation License

Wszelkie materiały opublikowane na Wikipedii (wliczając w to tekst, rysunki, grafiki, dźwięki, animacje, itd.) muszą być udostępnione na tzw. "wolnej licencji". Istnieje wiele licencji określanych jako "wolne", ale teksty artykułów w Wikipedii są udostępnione na wolnej licencji GFDL, czyli GNU Free Documentation License. (Nieoficjalne polskie tłumaczenie tej licencji znajduje się tutaj: http://www.gnu.org.pl/text/GFDL-pl.html - tylko angielski tekst jest uznawany za obowiązujący z punktu widzenia prawa.)

Logo licencji GFDL

"Wolna" licencja oznacza nie tyle "darmowość", ile wolność w kopiowaniu, modyfikacji i dalszym używaniu materiałów, bez pytania ich autora o zgodę. Jeśli bowiem autor zgodził się udostępnić swoją twórczość (tekst, rysunki, itd.) na wolnej licencji, to znaczy, że "z góry" godzi się na to, że jego materiały będą mogły być kopiowane i używane bez ograniczeń, również w celach komercyjnych. Co więcej, raz udzielona wolna licencja nie może zostać cofnięta. Oczywiście udostępnienie przez autora swojego dzieła na wolnej licencji nie pozbawia go prawa do udostępniania swej pracy gdzie indziej na innych licencjach, także nie wolnych.

Jakie więc korzyści mają autorzy z takiego udostępniania swoich materiałów, skoro każdy i zawsze może ich używać? Otóż są pewne warunki użytkowania, a mianowicie (w wielkim skrócie):

* każda kopia musi zawierać informacje o pierwszym autorze i o źródle
* jeśli oryginał został zmodyfikowany, 
  to kopia musi zawierać informacje również o autorze poprawek
* do każdej kopii musi zostać dołączony pełny tekst licencji GFDL 
  wyjaśniający na jakich warunkach kopie mogą być rozpowszechniane.

Oznacza to, że "wolne" materiały mogą być używane za darmo i nikt (w tym autor) nie może żądać zapłaty za ich wykorzystanie. Nie można także czerpać korzyści z ich sprzedaży (wyłączając koszty produkcji, druku, nośnika, itp.). W zamian, autor uzyskuje wymóg, że jego autorstwo będzie ZAWSZE uznawane a jego twórczość może być znacznie łatwiej rozpowszechniana niż w przypadku licencji "nie-wolnych". Dla przykładu, jeśli chcemy wykorzystać w książce lub na stronie internetowej jakiś tekst na licencji GFDL, to możemy go użyć w całości lub części, podając tylko wymagane przez licencję informacje. Jeśli chcemy wykorzystać jakikolwiek materiał na licencji "wszelkie prawa zastrzeżone" to przy każdorazowym wykorzystaniu musimy pytać autora/właściciela o zgodę i warunki wykorzystania, najczęściej wiążące się z opłatą dla autora.

Dlatego też:

Na Wikipedii mogą być używane tylko materiały na wolnej licencji.

Jakiekolwiek teksty, rysunki, fotografie, dźwięki, animacje, bazy danych itp. przy których nie widnieje pozwolenie na wykorzystanie na licencji GFDL nie mogą być zatem wykorzystane na Wikipedii. Są tylko 2 wyjątki od tej zasady: a) licencje niesprzeczne z GFDL (o czym za chwilę) oraz b) zmiana przez autora licencji z "copyright" na GFDL (lub zgodną).

Prawa autorskie na Wikipedii przestrzegane są rygorystycznie.

Jeśli ktoś doda tekst lub fotografię, o których wiadomo jest, że NIE ZOSTAŁY udostępnione na wolnej licencji, to takie materiały są natychmiast kasowane. Co więcej, nawet jeśli autor tekstu/zdjęcia zadeklaruje, że może ono być wykorzystane "tylko na Wikipedii" to takie materiały również nie mogą zostać użyte! Nie ma bowiem nic pośredniego - albo materiały są wolne i można je kopiować bez ograniczeń, w tym na Wikipedię, albo nie są wolne i wówczas nie można ich kopiować.

Dlatego właśnie na polskiej Wikipedii praktycznie nie ma żadnych grafik zawierających logo znanych organizacji lub firm (jak np. Intel lub Microsoft Windows) - ponieważ takie grafiki są albo objęte prawami autorskimi typu "copyright" albo są to zastrzeżone znaki firmowe. Jako takie więc nie są wolne i nie mogą być dowolnie używane.

W podsumowaniu możemy więc powiedzieć, że:

Na Wikipedii mogą być używane tylko takie materiały, które są udostępnione 
na licencji GFDL lub innych wolnych licencjach, nie sprzecznych z GFDL.

Przykład fotografii Gdańska udostępnionej na licencji GFDL:

Zdjęcie Gdańska udostępnione na licencji GFDL

Dopuszczalne są wszelkie licencje nie sprzeczne z GFDL, czyli wszystkie takie, które są bardziej wolne i nakładają mniejsze ograniczenia na dalsze wykorzystywanie materiałów.

Licencja Creative Commons (CC)

Na Wikipedii jest artykuł opisujący różne wersje Licencji Creative Commons (w skrócie CC). Istnieją cztery warunki udzielenia licencji:

i. Uznanie Autorstwa (ang. Attribution (BY)): zezwala się na kopiowanie, dystrybucję, wyświetlanie i użytkowanie dzieła i wszelkich jego pochodnych pod warunkiem umieszczenia informacji o twórcy. Używana jest również ikona

ii. Użycie Niekomercyjne (ang. Noncommercial (NC)): zezwala się na kopiowanie, dystrybucję, wyświetlanie i użytkowanie dzieła i wszelkich jego pochodnych tylko w celach niekomercyjnych.

iii. Bez Utworów Zależnych (ang. No Derivative Works (ND)): zezwala się na kopiowanie, dystrybucję, wyświetlanie tylko dokładnych (dosłownych) kopii dzieła, niedozwolone jest jego zmienianie i tworzenie na jego bazie pochodnych.

iv. Na Tych Samych Warunkach (ang. Share Alike (SA)): zezwala się na kopiowanie, dystrybucję, wyświetlanie i użytkowanie pochodnych dzieł, pod warunkiem że będą one opublikowane na takiej samej licencji.

Można łatwo zauważyć, że warunek ii. jest niezgodny z licencją GFDL (zabrania użycia komercyjnego). Taka sama sytuacja zachodzi z warunkiem iii., który zabrania wprowadzania jakichkolwiek modyfikacji do oryginału.

Jeśli jednak licencja Creative Commons jest użyta z warunkami i. i iv. czyli CC-BY-SA to taka konfiguracja jest zgodna z licencją GFDL. Co więcej, użycie licencji CC-BY-SA jest łatwiejsze w praktyce od GFDL, ponieważ nie ma konieczności dołączania pełnego tekstu licencji do każdej kopii materiału (wystarczy tylko np. link do pełnej wersji). Warunki użycia licencji CC-BY-SA są więc następujące (prosimy o porównanie z warunkami użycia licencji GFDL podanymi powyżej):

* każda kopia musi zawierać informacje o pierwszym autorze i o źródle
* jeśli oryginał został zmodyfikowany, 
  to kopia musi zawierać informacje również o autorze poprawek
* do każdej kopii musi zostać dołączony link do pełnego tekstu licencji CC 
  wyjaśniający na jakich warunkach kopie mogą być rozpowszechniane.

Dlatego właśnie licencja CC-BY-SA jest zalecana do wszelkich grafik na Wikipedii - tak wygląda kombinacja symboli CC-BY-SA używana do grafik:

Używa się również takiego ogólnego symbolu licencji CC:

Logo licencji Creative Commons

Przykład zdjęcia Warszawy udostępnionego na licencji CC-BY-SA:

Zdjęcie Warszawy udostępnione na licencji CC-BY-SA

Domena publiczna (public domain)

Public domain (domena publiczna) jest to najbardziej "wolna" ze wszystkich form publikacji dzieła. Autor zrzeka się bowiem wszelkich praw i znosi wszelkie ograniczenia co do wykorzystania swojego dzieła. Pozostaje oczywiście prawo autorskie jako takie, które zgodnie z prawem przysługuje od momentu utworzenia dzieła, natomiast nie wnosi to żadnych ograniczeń co do jego wykorzystania. Nie ma żadnych wymagań odnośnie podawania nazwiska autora, źródła lub licencji.

Nieoficjalne logo public domain

Oczywiście takie wykorzystanie bez ograniczeń może zajść TYLKO w przypadku jeśli zachodzi 100% pewność, że dzieło JEST w domenie publicznej (public domain). Niektórzy twórcy udostępniają swoje dzieła (np. grafiki, zdjęcia) w taki sposób z własnej woli, ale niektóre dzieła muszą być udostępnione na wolnej licencji, z racji sposobu w jaki zostały stworzone. Dla przykładu, polskie akty normatywne lub ich urzędowe projekty oraz urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole nie mogą być zastrzeżone prawami autorskimi i niejako "z definicji" należą do domeny publicznej (zobacz grafikę godła Polski poniżej). Oczywiście w takim przypadku należy się jednak liczyć z innymi ograniczeniami co do użycia takiej grafiki - jeśli ktoś użyje jej w nielegalny sposób (np. znieważający polskie godło), to taka osoba może zostać pociągnięta do odpowiedzialności karnej.

Godło Polski jako public domain

Licencja Do użytku niekomercyjnego (Non-commercial)

Jak już wspomnieliśmy powyżej taka licencja jest niezgodna z licencją GFDL.

Na Wikipedii nie mogą się znaleźć żadne materiały 
ograniczające użycie komercyjne. 

Wszystkie prawa zastrzeżone (all rights reserved)

Taka forma jest również niezgodna z licencją GFDL. Na Wikipedii nie mogą się znaleźć żadne materiały podlegające pod licencję "wszelkie prawa zastrzeżone". Dotyczy to również takich materiałów, dla których autor/właściciel wyraża zgodę do użycia "tylko dla Wikipedii". Dlaczego? Ponieważ wszelkie materiały (tekstowe, graficzne i inne) umieszczone w Wikipedii mogą być z definicji kopiowane i używane poza nią, a to jest sprzeczne z udostępnieniem typu wszystkie prawa zastrzeżone.

Fair use

Ponieważ licencja "fair use" (z ang. dozwolony użytek) nie jest zgodna z GFDL, przyjęto zasadę, że na polskiej Wikipedii nie mogą się znaleźć żadne materiały podlegające pod "fair use".

Ogólnie "fair use" dopuszcza użycie materiałów zastrzeżonych w specjalnych przypadkach - więcej informacji znajduje się w artykule dozwolony użytek.

Zgodnie z prawem USA angielskojęzyczna Wikipedia zezwala na użycie materiałów fair use (np. scen z filmów - tutaj znajduje się przykład grafiki fair use).

Grafiki takie jednak nie mogą być używane poza USA, więc nie można ich umieszczać na polskiej Wikipedii.

Inne licencje

Istnieje wiele typów innych wolnych licencji, np. Free Art License. Główną zasadą używania takich materiałów na Wikipedii jest, że:

Wszelkie licencje "bardziej wolne" niż GFDL są dopuszczone do użytku na Wikipedii. 

Natomiast licencje mniej wolne, w szczególności ograniczające sposoby użytku, kopiowania lub modyfikowania dzieła są niedopuszczalne. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości najlepiej jest skontaktować się z innymi Wikipedystami (np. poprzez IRC lub listę dyskusyjną).

Teksty, grafiki, dźwięki, animacje, bazy danych...

Wszystkie licencje opisane powyżej dotyczą oczywiście nie tylko grafik, ale również każdego innego dzieła.. W szczególności należy tutaj wymienić: teksty, grafiki, dźwięki, animacje, bazy danych, oraz wszelkie inne dzieła, których charakter podlega prawom autorskim. Dlatego też:

Nie wolno kopiować ŻADNYCH materiałów z książek, 
stron internetowych, gazet, innych encyklopedii, itp.

(JEDYNYM wyjątkiem są teksty udostępnione na licencji zgodnej z GFDL.)

Dla przykładu - nie wolno skopiować listy haseł z encyklopedii PWN (nawet nie samych haseł, ale po prostu ich listy, np. spisu treści) - naruszałoby to bowiem ustawę o ochronie praw autorskich.

---

******** Rozdział II - Struktury Wikipedii ********

Ludzie, ochotnicy, Wikipedyści

Wikipedyści są tak różni jak różni są ludzie. Każdy ma inny poziom wiedzy komputerowej i "zna się" na czymś innym. Dlatego właśnie Wikipedia rozwija się tak szybko w tak wielu kierunkach (na polskiej Wikipedii powstaje około 100 nowych artykułów dziennie). Każdy z Wikipedystów edytuje tyle ile może lub tyle ile chce. Jeśli ktoś jest ekspertem od historii - pracuje nad artykułami historycznymi, jeśli zna się na piłce nożnej - edytuje artykuły o polskich piłkarzach. Niektórzy rozwijają wyłącznie artykuły związane ze swoją rodzinną miejscowością lub wykonują zdjęcia, przekazując je do zamieszczenia na Wikipedii znajomemu Wikipedyście. Inni piszą emaile do właścicieli stron internetowych z prośbą o udostępnienie wartościowych tekstów lub zdjęć. Z kolei eksperci od komputerowego programowania pomagają w tworzeniu nowych narzędzi lub ulepszeń ułatwiających edytowanie.

Jak więc widać Wikipedię można edytować na bardzo wiele sposobów. Jest jednak jeden wspólny - każdy z nas edytuje tak jak umie i tak jak mu na to czas pozwala. Nowi Wikipedyści są mile witani, wszelki wkład merytoryczny jest podstawą rozbudowy Wikipedii i jej dalszego funkcjonowania. Dlatego też: śmiało edytuj.

Oczywiście początki są zawsze trudne, dlatego też nie bój się pytać - każdy z nas kiedyś zaczynał i był kompletnie zielony. Można poprosić o pomoc na swojej stronie dyskusji (o czym będzie poniżej, albo na stronie dyskusji innego użytkownika lub jeszcze lepiej na wikipediowym czacie, tzw. IRC-u (więcej o tym jak skorzystać z IRCa można przeczytać tutaj: Wikipedia:Kanał IRC).

Struktura społeczności Wikipedii

Wikipedystów można podzielić na następujące grupy:

Osoby niezarejestrowane (IP)

Każdy kto otworzy dowolny artykuł na Wikipedii może go edytować. Tak po prostu i natychmiast. Edycje takie rozpoznawane są po tym, że w historii edycji artykułu wyświetla się numer IP komputera. Kontakt z takimi osobami jest bardzo utrudniony, jeśli w ogóle możliwy. Dlatego też koniecznie należy się zalogować (czytaj poniżej). Każda edycja niezarejestrowanego użytkownika witana jest takim oto komunikatem:

Edytujesz stronę anonimowo. Jeżeli zapiszesz edycję, twój adres IP będzie publicznie widoczny w historii strony. Jeżeli zalogujesz się albo założysz konto, twoje edycje będą przypisywane do nazwy użytkownika. Zobacz inne zalety założenia konta.

W skrócie:

Kontakt z osobami edytującymi spod numeru IP (niezarejestrowanymi) 
jest praktycznie niemożliwy oraz osoby takie nie mogą głosować.

Uprawnienia: Osoby niezalogowane mogą edytować większość stron. Niemniej jednak, edycja wielu stron "technicznych" (np. strona główna Wikipedii) lub też kontrowersyjnych (np. niektóre tematy związane z seksem) jest zablokowana dla niezarejestrowanych użytkowników, którzy również nie mogą przesyłać żadnych plików, brać udziału w głosowaniach, itp. W przypadku wandalizmów powtarzających się z danego numeru IP taki adres zostanie zablokowany i żadne edycje nie będą możliwe. Blokada może być nałożona na okres od godziny do kilku lat.

Wikipedyści

Aby zostać "pełnoprawnym" Wikipedystą należy się zarejestrować. Po wybraniu pseudonimu, tzw. loginu lub nicka (czyt. nika) oraz hasła można się zalogować do Wikipedii. Pozwala to na kontakt z innymi użytkownikami, a dodatkowo każda dokonana zmiana automatycznie podpisywana jest pseudonimem użytkownika. Pomaga to znacznie we współpracy z innymi użytkownikami, jak również ma inne zalety, o czym za chwilę.

W skrócie:

Zarejestrowani użytkownicy mają dostęp do pełnego udziału w pracach nad Wikipedią.

Uprawnienia: Istnieją strony, które są zablokowane również dla Wikipedystów - są to głównie strony technicznie bardzo ważne dla poprawnego działania Wikipedii (np. strona główna).

Boty

Nazwa "bot" wywodzi się od słowa "robot". Jest to oddzielne konto, które może założyć zarejestrowany Wikipedysta (nie mylić z pacynką opisaną poniżej!). Nazwa konta powinna wskazywać że jest to konto bota. Dla przykładu, użytkownik Zureks użyłby konta ZureksBot dla swojego bota.

Ten użytkownik jest botem polskojęzycznej Wikipedii.

Na koncie bota uruchamiany jest specjalny program, który w sposób automatyczny lub półautomatyczny (pod nadzorem użytkownika) może edytować Wikipedię. Na przykład, jeśli jest sobie baza danych wszystkich wsi w Polsce, to zamiast ręcznie wklepywać informację o każdej wiosce, można to zrobić z pomocą bota, który przeedytuje wiele tysięcy artykułów, odpowiednio je sformatuje, doda kategorie, itd.

Podobnie wygląda sprawa automatycznego wyszukiwania błędów ortograficznych (np. cherbata) lub interpunkcyjnych (przecinek przed "że"), itd.

Boty są więc używane tam, gdzie zachodzi konieczność wykonania stosunkowo prostej, aczkolwiek żmudnej i powtarzalnej edycji.

Boty mogą być używane TYLKO przez 
bardzo doświadczonych Wikipedystów 
i tylko po przyznaniu kontu bota 
odpowiedniej "flagi" bota.

Obecnie istnieje całkiem sporo botów i nie należy tworzyć nowych. Jeśli zachodzi potrzeba wprowadzenia jakichś żmudnych zmian na Wikipedii to wystarczy w tym celu wypełnić odpowiednie zgłoszenie w Zadaniach dla botów.

Więcej o botach można przeczytać tutaj: Wikipedia:Boty.

Pacynki

Pacynka to dodatkowe konto użytkownika, którego ktoś może używać np. do dyskusji albo edycji w innej dziedzinie. Generalnie nie należy tworzyć kilku kont. Jeśli zostanie wykryte, że jedna osoba używa kilku kont (co jest bardzo łatwe po numerze IP komputera z jakiego dokonywane są edycje) np. aby głosować kilkukrotnie w tym samym głosowaniu, to wszystkie takie konta mogą być natychmiastowo zablokowane, a same wielokrotne głosy są oczywiście nieważne.

Nie twórz pacynek!

Czytelniku - podczas rejestracji zapisz sobie gdzieś swoje dane abyś nie zapomniał hasła i mógł się ponownie zalogować!

Pacynkowy potwór :-)

Pacynki jako takie są dozwolone, np. jeśli zaawansowany Wikipedysta chce stworzyć swojego bota (o czym poniżej), ale generalnie jeśli nie ma potrzeby używania więcej niż jednego konta to po prostu należy unikać tworzenia niepotrzebnych kont.

Administratorzy

Są to "zaufani" Wikipedyści, którzy mają dodatkowe możliwości, jak np. usuwanie stron - "zwykli" Wikipedyści mogą tylko tworzyć strony. Administratorzy mają również prawo do blokowania edycji danych użytkowników (IP lub zarejestrowanych) jeśli okaże się że wprowadzają oni głupie wpisy, wulgaryzmy lub celowo usuwają istotne fragmenty tekstu lub grafiki. Blokada może potrwać od kilku godzin do kilku lat w zależności od rozmiaru "przestępstwa".

Jeśli natomiast chodzi o uprawnienia związane z samą edycją treści lub zawartością informacji ("merytorycznością") danego artykułu to Administratorzy mają takie same prawa jak inni Wikipedyści. Jeśli przeprowadzane jest głosowanie nad jakimś zagadnieniem (np. usunięciem artykułu) to wszystkie głosy są traktowane na równi (niezarejestrowani użytkownicy nie mogą głosować).

Sama nazwa "administrator" nie oddaje w pełni charakteru takich użytkowników. Różnica pomiędzy zwykłymi użytkownikami a administratorami jest taka, że ci ostatni są wyposażeni w kilka dodatkowych przycisków pozwalających na specjalne operacje:

Administratorzy mają prawo między innymi do:
* Usuwania stron
* Szybkiego cofania ostatniej edycji innego użytkownika
* Blokowania edycji stron
* Blokowania szkodzących użytkowników

Administratorem może zostać każdy zarejestrowany użytkownik, który spełnia następujące warunki: powyżej 1000 edycji w przeciągu ostatnich 3 miesięcy, podanie adresu email w preferencjach użytkownika oraz pomyślne przejście głosowania w sprawie przyznania uprawnień administratora.

Generalnie administratorzy nie są zwierzchnikami zwykłych użytkowników. 

Więcej o administratorach można przeczytać tutaj Wikipedia:Administratorzy.

Wpis na stronie administratora:

Zureks jest jednym z administratorów polskojęzycznej Wikipedii (sprawdź) i jest gotów udzielić wszelkiej pomocy.

Biurokraci

Biurokrata to użytkownik Wikipedii mający możliwość nadawania uprawnień administratora i biurokraty innym użytkownikom lub też zmienianie loginu użytkownika. Nie ma on możliwości odbierania tych uprawnień – to leży w gestii stewardów (zobacz poniżej).

Biurokraci nie są też w żaden sposób zwierzchnikami administratorów.

Aby zostać biurokratą należy spełnić podobne warunki jak przy kandydowaniu na administratora.

Więcej o biurokratach można przeczytać tutaj Wikipedia:Biurokrata.

Stewardzi

Steward (czyt. stjułard) to osoba zaangażowana w projekty Fundacji Wikimedia posiadająca specjalne uprawnienia:

• nadawanie dowolnemu użytkownikowi uprawnień administratora w dowolnym projekcie Wikimedia
• nadawanie dowolnemu użytkownikowi uprawnień biurokraty w dowolnym projekcie Wikimedia
• nadawanie dowolnemu użytkownikowi uprawnień stewarda
• odbieranie dowolnemu użytkownikowi uprawnienia w dowolnym projekcie Wikimedia
• blokowanie baz danych nieaktywnych projektów
• możliwość sprawdzania adresu IP zalogowanych użytkowników za pomocą usługi CheckUser (zobacz poniżej)

Więcej o stewardach można przeczytać tutaj Wikipedia:Steward.

CheckUserzy

Użytkownicy z uprawnieniami CheckUser posiadają możliwość sprawdzania adresów IP zalogowanych użytkowników projektu, co ma im ułatwić wykrywanie wandali oraz nadużywania pacynek.

Więcej o CheckUserach można przeczytać tutaj Wikipedia:CheckUser.

Struktura stron Wikipedii

Wikipedia to nie tylko artykuły encyklopedyczne, chociaż stanowią one oczywiście główną jej zawartość. Na Wikipedii znajduje się kilka typów stron i artykułów, które na pierwszy rzut oka są niewidoczne dla zwykłego czytelnika, a które są niezbędne do poprawnego funkcjonowania Wikipedii i współpracy Wikipedystów. Bardzo ważnym jest, aby zapamiętać, że:

Każda strona na Wikipedii składa się z 4 części:
   a) zawartości głównej
   b) strony dyskusji
   c) historii zmian zawartości głównej
   d) historii zmian strony dyskusji

Dostęp do tych części znajduje się u góry każdej strony. Jak widać na obrazku poniżej, dostęp do treści głównej to zawsze pierwszy link od lewej, widoczny tutaj jako niebieski link artykuł. Bezpośrednio po prawej stronie linku artykuł znajduje się kolejny link dyskusja (pokazany tutaj jako czerwony link). Natomiast dostęp do historii zmian znajduje się pod linkiem historia i autorzy. Link ten wskazuje na historię tej części, która jest aktualnie wybrana - na przykład na obrazku poniżej "historia i autorzy" odnosi się do strony zawartości (bo ta jest wybrana). Kliknięcie w link "dyskusja" spowoduje, że "historia i autorzy" będzie się automatycznie odnosić do strony dyskusji (czyli po prostu do tej części, która jest aktualnie wyświetlana):

Wyjaśnijmy teraz pokrótce co znajduje się w tych wszystkich częściach:

Co to jest strona zawartości?

Strona zawartości głównej zawiera tekst, który zazwyczaj interesuje czytelnika. Dla przykładu jeśli otworzona jest strona artykułu encyklopedycznego, to część artykuł zawiera po prostu treść artykułu encyklopedycznego, obrazki, itd.

Strony mogą być jednak różnego typu (encyklopedyczne, użytkownika, pomocy), co opiszemy poniżej.

Co to jest strona dyskusji?

Strona dyskusji, jest to specjalna strona, na której można dyskutować kwestie sporne, przedstawione w samym artykule. Strony dyskusji mają zazwyczaj inny kolor tła, aby można je było łatwiej odróżnić od stron treści głównej.

Na przykład, różne źródła różnie podają rok urodzenia Mieszka I. Informacje takie można zgromadzić właśnie na stronie dyskusji artykułu (Dyskusja:Mieszko I#Urodzony) i następnie wspólnie z innymi Wikipedystami zastanowić się jak te informacje wykorzystać w samym artykule.

Innym przykładem może być sytuacja, gdy znajdziemy jakiś błąd w artykule - można go wówczas zgłosić właśnie na stronie dyskusji danego artykułu (jak np. data urodzenia Mieszka I).

Opiszmy więc pokrótce najważniejsze rodzaje stron:

Artykuły encyklopedyczne

Są to główne strony Wikipedii zawierające teksty i rysunki artykułów encyklopedycznych. Tutaj właśnie umieszczany jest tekst, dokonywane są wszelkie merytoryczne edycje i wyświetlane obrazki ilustrujące dany temat.

Często mówi się o:

"przestrzeni głównej" nazw Wikipedii

Przestrzeń główna zawiera właśnie wszystkie artykuły encyklopedyczne i tylko ta "przestrzeń" jest przeszukiwana za pomocą wyszukiwarki wbudowanej na głównej stronie Wikipedii.

W artykułach NIE podpisujemy się.

Istnieje kilka "poziomów" jakości artykułów encyklopedycznych. Są to:

Zalążek (stub)

Zalążek (nazywany również z ang. stubem) jest to bardzo krótki artykuł, składający się tylko z kilku zdań i podający tylko podstawową definicję hasła. Dla przykładu spójrzmy na hasło: Wiroszybowiec

Jak widać na dole tego krótkiego hasła znajduje się taki to wpis:

---

---

Zachęcający do dalszej edycji. W swej krótkiej postaci artykuł nadaje się do Wikipedii, ponieważ w wystarczającym stopniu wyjaśnia zagadnienie, niemniej jednak możliwa jest jego znaczna rozbudowa, do czego właśnie zachęcany jest Czytelnik.

W zależności od tematu artykułu informacja o zalążku może zawierać różne grafiki. Zalążek "uniwersalny" wygląda tak:

---

---

Pełna lista zalążków "tematycznych" znajduje się tutaj: Wikiprojekt:Sortowanie stubów/Lista typów stubów

Artykuły krótsze niż zalążki (sub-zalążki)

Zdarzają się oczywiście artykuły krótsze niż opisany powyżej zalążek. Są one czasem nazywane sub-zalążkami lub sub-stubami. Są one kasowane, ponieważ nie znajduje się tam wystarczająca definicja hasła.

"Normalne" artykuły

"Normalnym" artykułem encyklopedycznym jest każdy artykuł większy od zalążka. Jeśli treść zalążka rozrośnie się wystarczająco, pojawi się jeden lub więcej obrazków, itd. to artykuł w końcu przestaje być zalążkiem i staje się "normalnym artykułem", co następuje po prostu po usunięciu wpisu z jego zawartości (lub jak by to miało miejsce w powyższym przykładzie o Wiroszybowcu).

Dobry artykuł

Dobry artykuł to taki, który spełnia wszystkie podstawowe zasady i zalecenia Wikipedii (o czym będzie w jednym z kolejnych rozdziałów). Artykuły takie są oznaczane odpowiednim znaczkiem, zazwyczaj umieszczonym w prawym górnym rogu artykułu:

Również wpis o tym, że artykuł został uznany za "dobry" jest dodany do jego strony dyskusji (o czym będzie za chwilę).

Jak można się domyślić, "dobry artykuł" jest lepszy od zwykłego artykułu, który tak naprawdę jest tylko dłuższy niż zalążek. Aby artykuł mógł zostać oznaczony jako "dobry" musi spełnić następujące wymagania:

1. TREŚĆ: powinien zawierać wystarczający opis najważniejszych zagadnień związanych z tematem
2. ZASADY: powinien przestrzegać zasad Wikipedii (przede wszystkim zasady neutralnego punktu widzenia, weryfikowalności i praw autorskich)
3. FORMA: powinien być napisany bez błędów językowych (ortograficznych, gramatycznych czy stylistycznych) i powinien być sformatowany według zaleceń formatowania haseł na Wikipedii.

Kandydatów na dobre artykuły można zgłaszać tutaj, a lista artykułów uznanych za dobre (obecnie około 200) znajduje się tutaj.

Artykuł na medal

Artykuł "na medal" to artykuł jeszcze lepszy niż dobry. Artykuł na medal musi w sposób wyczerpujący opisywać dany temat, zawierać odpowiednią liczbę obrazków, być poparty wieloma odniesieniami do literatury, itd. Artykuły takie są oznaczane następującą odznaką:

Na polskiej Wikipedii takich artykułów obecnie jest około 400 czyli bardzo niewiele jeśli porównać do całkowitej liczby artykułów przekraczającej 700 tysięcy. Niemniej jednak, artykuły takie są ciągle tworzone (lub już istniejące artykuły rozbudowywane) - do czego zachęcamy również Ciebie Czytelniku!

Kandydaturę artykułu na medal można zgłosić tutaj: Wikipedia:Propozycje do Artykułów na Medal a pełna lista "medalowych" znajduje się tutaj: Wikipedia:Artykuły na Medal.

Dyskusje artykułów encyklopedycznych

Strony dyskusji artykułów pozwalają na przechowywanie dodatkowych informacji, zgłaszanie błędów, dyskutowanie faktów przedstawionych na stronie głównej artykułu itd.

Na stronach dyskusji PODPISUJEMY się.

Jeśli jesteśmy zalogowani to podpis należy wstawiać na końcu naszej edycji przez użycie 4 znaków tyldy, czyli: ~~~~ (opiszemy to jeszcze poniżej).

Historia i autorzy

Link do części historia i autorzy znajduje się tutaj (należy oczywiście najpierw wybrać albo "artykuł" albo "dyskusja"):

A tak wygląda zawartość tej części:

Strona ta pozwala na bardzo szybkie sprawdzenie jakie zmiany zostały wprowadzone przez kogo i kiedy. Każda, nawet najmniejsza zmiana jest rejestrowana (np. usunięcie przecinka). Co więcej, zapisywane są również WSZYSTKIE wcześniejsze wersje pliku. Dlatego też można ZAWSZE wrócić do jednej z wcześniejszych wersji - nawet po całkowitym wykasowaniu zawartości. Z tego względu można bezpiecznie śmiało edytować dowolną stronę, bez obawy, że coś zepsujemy.

Część "historia i autorzy" ma jeszcze jedną ogromną zaletę - pozwala na bardzo szybkie odnalezienie osoby bezmyślnie (lub umyślnie) niszczącej artykuły i zablokowanie takiego szkodnika.

Strony pomocy

Tekst, który teraz czytasz drogi Czytelniku to nie jest oczywiście artykuł encyklopedyczny. To jest strona pomocy dla Wikipedystów. Wszystkie strony pomocy umieszczone są w tzw.

"przestrzeni" stron pomocy

Oznacza to, że artykuły takie są umieszczone w odpowiednich kategoriach i ich nazwa zawsze rozpoczyna się od słowa "Pomoc". Jak widać strony pomocy mogą zawierać tekst i rysunki tak samo jak jest to w przypadku artykułów encyklopedycznych.

Jak łatwo zauważyć, link "artykuł" na górze strony zmienił swoją nazwę na pomoc.

Do wszystkich stron pomocy można dotrzeć poprzez system pomocy dostępny poprzez link Pomoc po lewej stronie ekranu (pod logo Wikipedii a nad wyszukiwarką), lub też poprzez ten oto link: Pomoc:Spis treści

Oczywiście strony pomocy również mają swój własny link historia i autorzy.

Dyskusje stron pomocy

Dyskusja stron pomocy - służy podobnym celom jak dyskusja artykułu. Można tam po prostu dodawać wszelkie informacje, które wiążą się z treścią samej strony pomocy, ale niekoniecznie nadają się jeszcze do użycia. Można tam również zgłaszać wszelkie błędy dostrzeżone na danej powiązanej stronie pomocy.

Oczywiście strony dyskusji pomocy również mają swój własny link historia i autorzy.

Strony użytkowników

Na swojej stronie użytkownika można podać garść informacji o sobie. Praktykuje się tzw. "userboksy" zawierające listę "specjalizacji" danego Wikipedysty, np:

pl	Polski jest językiem ojczystym tego użytkownika.

en-4	This user speaks English at a near-native level.

chem	Ten wikipedysta zna terminologię stosowaną w chemii.

Oczywiście dobrze jest tam podać swój login na Wikipedii, swoje pełne imię i nazwisko, wiek, wykształcenie, adres email, itp. - słowem wszystkie informacje, które mogą pomóc innym Wikipedystom w zrozumieniu "z kim mają do czynienia" :-)

Strona użytkownika nie jest jednak prywatną stroną internetową - nie należy tam umieszczać żadnych informacji niezwiązanych z Wikipedią, a już na pewno nie wolno wklejać żadnych materiałów niezgodnych z wolną licencją GFDL. W przeciwnym wypadku może się to skończyć nawet zablokowaniem konta.

Użytkownik który edytował stronę pokazaną poniżej nie posiada ani swojej strony użytkownika - pojawił się bowiem czerwony link do ZureksBot. Wystarczy kliknąć w ten link i postępować zgodnie z podanymi tam instrukcjami aby taką stronę utworzyć. Jeśli taka strona już istnieje, to po jej otwarciu link "artykuł" zmienia się na wikipedysta.

Na stronie użytkownika również jest link "historia i autorzy".

Nie należy niepotrzebnie edytować stron innych Wikipedystów.

Dyskusje stron użytkowników

Dyskusje stron użytkowników używane są do komunikacji z innymi użytkownikami. Jeśli np. dodaliśmy jedno zdanie do jakiegoś artykułu, a ktoś inny to zdanie usunął to możemy wejść na stronę dyskusji tego użytkownika (link do tej strony można znaleźć m.in. poprzez "historia i autorzy") i poprzez kliknięcie w znak "+" na górze strony dyskusji użytkownika dodać nowy wątek w jego dyskusji z zapytaniem dlaczego nasze zdanie zostało usunięte.

Na stronach dyskusji PODPISUJEMY SIĘ ~~~~

Szerzej o komunikacji z innymi użytkownikami opiszemy w jednym z kolejnych rozdziałów.

Kategorie

Kategorie są to specjalne strony, które właśnie "kategoryzują" - grupują odpowiednie strony tematycznie. Stron kategorii zazwyczaj się nie edytuje. Jeśli taka strona jest utworzona, to automatycznie grupuje ona skróty do wszystkich tematycznych stron, które się do niej odwołują. Dla przykładu prosimy otworzyć ten link: Kategoria:Produkty pszczele. Więcej o kategoryzacji artykułów będzie opisane w następnym rozdziale.

Kategoria jest stroną techniczną i grupuje wszystkie strony powiązane z danym tematem. Kategorie zazwyczaj nie posiadają żadnych elementów graficznych. Potrafią automatycznie segregować wszystkie linki alfabetycznie i rozdzielać je na grupy względem liter alfabetu.

Każda kategoria ma swoją stronę "dyskusja" oraz "historia i autorzy".

Portale

Wiki-portal jest to po prostu "strona główna", zawierająca linki do najważniejszych artykułów w danym temacie. Jest ładnie zaprojektowana graficznie i ma zachęcać osoby albo do czytania stron powiązanych tematycznie, lub też do pomocy w rozbudowywaniu takich artykułów. Linki do większości portali znajdują się na stronie głównej Wikipedii. Portal sam w sobie nie zawiera żadnych nowych treści i jego zadaniem jest tylko zgrupowanie tematycznie powiązanych informacji w jednym miejscu.

Z uwagi na fakt, że istnieje obecnie całkiem sporo portali, to powstał:

Portal grupujący wszystkie portale: Portal:Portale.

Oto przykładowy portal Portal:Geografia.

Każdy portal ma swoją stronę "dyskusja" oraz "historia i autorzy".

Projekty (Wikiprojekty)

Projekty są to strony "robocze" skupiające Wikipedystów pracujących nad danym problemem.

Jeśli kilka osób chce uporządkować już istniejące artykuły encyklopedyczne na jakiś dany temat, to strona Wikiprojektu pomaga skoordynować działania i ustalić co jeszcze pozostało do zrobienia. Jako przykładu użyjmy tutaj Wikiprojekt:Rock progresywny, który definiuje swoje cele jako:

Głównym celem tego projektu jest koordynacja działań 
Wikipedystów zainteresowanych rockiem progresywnym 
w celu podniesienia jakości merytorycznej, ujednolicenia 
oraz powiększenia ilości haseł z nim związanych:
    * biografie grup, muzyków oraz współpracujących 
      z nimi artystów (w miarę możliwości aktualizowane 
      na bieżąco)
    * albumy, single, utwory progresywne
    * opisy podgatunków muzycznych

Lista wszystkich Wikiprojektów jest dostępna tutaj: Kategoria:Wikiprojekty

Każda strona Wikiprojektu ma również swoją stronę "dyskusja" oraz "historia i autorzy".

Inne strony

Oto lista różnych "przestrzeni nazw" używanych na Wikipedii:

• Artykuły encyklopedyczne (tzw. przestrzeń główna)
• Dyskusja artykułów
• Wikipedysta
• Dyskusja wikipedysty (strony kontaktu)
• Pomoc (+ dyskusja)
• Wikipedia (+ dyskusja) (rodzaj pomocy)
• MediaWiki (+ dyskusja)
• Grafika (+ dyskusja)
• Szablon (+ dyskusja)
• Kategoria (+ dyskusja)
• Portal (+ dyskusja)
• Wikiprojekt (+ dyskusja)

Strony te można przeszukiwać używając tego linku

Strony specjalne

Istnieją również strony specjalne, których nie można edytować, więc nie mają swoich stron "dyskusji" ani "historia i autorzy". Są to strony specjalne, które są generowane automatycznie przez mechanizmy Wikipedii.

Przykładami są tutaj np. strony: Specjalna:Ostatnie zmiany (link dostępny również w menu po lewej stronie), Specjalna:Nowe strony lub Specjalna:Szukaj.

---

******** Rozdział III - Jak edytować? ********

W tym miejscu najlepiej jest otworzyć OSOBNE okno z Wikipedią tak, 
aby ten tekst pozostał otwarty, a dalsze czynności przeprowadzać
na osobnej stronie internetowej - pozwoli to na bieżące czytanie 
opisu i podążanie za instrukcjami krok po kroku.

Oprogramowanie

Wikipedia tworzona jest na bazie specjalnych stron internetowych oprogramowania Wiki używających oprogramowania MediaWiki, które pozwala na natychmiastową edycję i publikację zmian. Nazwa Wiki pochodzi od hawajskiego zwrotu "wiki wiki", oznaczającego "bardzo szybko". Istotnie - zarówno edycja jak i publikacja zmian jest wręcz dziecinnie prosta. W szczególności jeśli porównać ją do dowolnej innej strony internetowej, która wymaga żmudnego tworzenia (edycji), potem umieszczenia na serwerze (publikacji), zazwyczaj z użyciem skomplikowanych języków programowania (HTML, XHTML, Flash) i komunikacji z serwerem (np. poprzez FTP).

W języku (kodzie) Wiki składnia ograniczona jest do minimum i jej podstawy są o wiele prostsze - można je opanować w kilka minut. Wszystkie strony i pliki umieszczone są gdzieś na serwerach i jest do nich dostęp bezpośrednio poprzez przeglądarkę internetową. Pozwala to więc na pracę nad tymi samymi materiałami jednocześnie przez wiele osób (Wikipedystów) z dowolnego miejsca na świecie, co jest oczywistą zaletą.

Z drugiej strony - jeśli wszyscy mogą edytować, to kto to wszystko kontroluje? Potrzebne są przecież jakieś ograniczenia, żeby ktoś nie wykasował wszystkiego?! Owszem - takie zabezpieczenia są (o czym za chwilę). Jednak podstawą jest tutaj zupełnie coś innego - polecamy zatem lekturę bardzo krótkiej, ale zarazem bardzo pouczającej przypowieści o nożu do steków.

Rejestracja i logowanie

Przed rozpoczęciem jakichkolwiek edycji najlepiej jest się zarejestrować i zalogować.

Rejestracja zajmuje naprawdę tylko kilka chwil.

Dla niezarejestrowanego i niezalogowanego użytkownika ekran Wikipedii wygląda podobnie to tego przedstawionego na obrazku poniżej.

W prawym górnym rogu dowolnej strony znajduje się niebieski link Logowanie / rejestracja (zobacz zielony kursor na obrazku poniżej):

Należy kliknąć w ten link aby rozpocząć proces rejestracji. Otworzy się nowa strona zatytułowana Logowanie / rejestracja (zobacz obrazek poniżej), gdzie znajduje się link Zarejestruj się, w który należy kliknąć.

Spowoduje to otwarcie kolejnej strony Załóż nowe konto (obrazek poniżej). Należy tutaj wypełnić kolejno wszystkie pola, rozpoczynając od przepisania tekstu z "rozmazanego" napisu, który będzie inny przy każdym otwarciu tej strony.

W następnym polu należy wpisać swój pseudonim/login/nick.

Uwaga: należy wybrać login, który

składa się ze słowa (np. Tomek121)
a nie przypadkowego ciągu znaków (np. $#%@^).
Jeśli login będzie obraźliwy/wulgarny (np. SpadajPajacu)
to konto zostanie zablokowane.

Nazwa nie może więc być:

• niezgodna z prawem (np. rasistowska)
• prowokacyjna lub budząca zastrzeżenia
• wulgarna
• nazwą zbytnio przypominającą innego użytkownika
• adresem strony internetowej
• nie może zawierać żadnych treści reklamowych

Więcej na ten temat można przeczytać tutaj: Wikipedia:Nazwa użytkownika.

W obydwu polach poniżej samo hasło, następnie swój adres email, zaznaczyć opcję "Zapamiętaj hasło" i kliknąć w Załóż nowe konto:

Jeśli podany login jest już zajęty przez innego użytkownika, to należy wybrać inną nazwę i powtórzyć proces opisany powyżej.

Koniecznie zapisz sobie gdzieś swój login i hasło.

Dlaczego? Ponieważ będzie Ci ono potrzebne przy każdym następnym logowaniu. Nie należy się rejestrować więcej niż jeden raz - prowadzi to bowiem do powstawania Pacynek, które generalnie są niedozwolone na Wikipedii (i wszystkich podobnych projektach).

Po zakończeniu rejestracji można już się zalogować. Jeśli system nie zaloguje Cię automatycznie, to:

Kliknij w link w prawym górnym rogu: Logowanie/rejestracja. 
Tak będziesz mógł się zalogować przy każdej następnej wizycie. 

Wystarczy wtedy tylko podać login i hasło i kliknąć Zaloguj się. (Opcja Zapamiętaj hasło pozwala na automatyczne logowanie przy następnym otwarciu stron Wikipedii.)

Udało się! System poinformował nas o udanym logowaniu. Możemy wrócić do ostatniej strony (w tym wypadku do Strony głównej) przez kliknięcie na wskazany link.

Wyszukiwanie hasła

Przed rozpoczęciem edycji hasła musimy wiedzieć, czy dane hasło już istnieje. W tym celu możemy użyć wyszukiwarki, która znajduje się na każdej stronie Wikipedii po lewej stronie ekranu, tak jak to pokazano poniżej (zielony kursor).

Obecnie wyszukiwarka zawiera 2 przyciski: Przejdź i Szukaj. Różnią się one w działaniu w następujący sposób:

Przycisk "Przejdź"

Po wpisaniu nazwy danego hasła, np. w tym przypadku Frytkownica i wciśnięciu przycisku Przejdź system wyszukuje odpowiedni artykuł i jeśli istnieje hasło o identycznej nazwie jak ta wpisana w wyszukiwarce, to strona tego hasło zostanie automatycznie otworzona.

Przycisk "Szukaj"

Natomiast po wciśnięciu przycisku Szukaj system wyszuka listę haseł zawierających dane słowo. Można wówczas wybrać hasło, w którym występuje interesujące nas słowo i otworzyć odpowiedni link.

Edycja

Nareszcie doszliśmy do sedna sprawy, czyli do edycji artykułów na Wikipedii. A więc - zaczynamy!!!

Zanim zaczniemy edycję

Jeśli u góry jakiejkolwiek strony Wikipedii wyświetla się coś podobnego to tego:

to znaczy, że nie jesteśmy zalogowani.

Przed wszelkimi edycjami należy się zalogować. 

tak jak jest to opisane w jednym z powyższych punktów. Po zalogowaniu góra strony zmieni się na coś takiego:

i można już przystąpić do edycji.

Zaczynamy edytować tekst

Otwórzmy jeszcze raz hasło Frytkownica.

Na górze każdej strony Wikipedii znajduje się przycisk Edytuj - należy w niego kliknąć.

Uwaga dla Czytelnika - w momencie gdy czytasz ten tekst, opisany tutaj błąd pokazany na poniższym obrazku został już poprawiony, więc nie pojawi się on, gdy pierwszy raz otworzysz stronę o frytkownicy. Prosimy jednak o spróbowanie powrócenia do poprzedniej wersji, zmiany czegokolwiek tak, aby móc się zapoznać z prezentowanymi tutaj krokami.

Po kliknięciu na ten niebieski link otworzy się okno edycji. Jak pokazuje nasza magiczna zielona dłoń znajduje się tam błąd odmiany, który poprawimy z

... ramienia tworzącego [[dźwignia|dźwignię]] i umożliwiającą ... 

na

... ramienia tworzącego [[dźwignia|dźwignię]] i umożliwiającego ... 

Na początek należy się nie przejmować tymi dziwnymi kwadratowymi nawiasami [ ] w tekście, np.:

 ... [[dźwignia|dźwignię]] ... 

- o tym napiszemy za chwilę.

Musimy po prostu zmienić słowo "umożliwiającą" na "umożliwiającego" - na tym etapie prosimy nie klikać w żaden przycisk czy link na ekranie.

Przycisk "Pokaż podgląd"

W ten sposób wprowadziliśmy zmiany do tekstu.

Przed zapisaniem jakichkolwiek zmian należy skorzystać z przycisku "Pokaż podgląd".

Kliknijmy więc w przycisk "Pokaż podgląd" na dole strony:

Na górze strony pojawia się napis, który informuje nas dokładnie co się dzieje z edytowaną stroną:

---

Podgląd

---

To jest tylko podgląd - artykuł nie został jeszcze zapisany!

---

Oczywiście zmiany przez nas wprowadzone są widoczne w podglądzie:

Jeśli popełniliśmy błąd, to należy znów użyć pola edycji (widocznego na powyższym obrazku), poprawić dany błąd i znów wcisnąć przycisk "Pokaż pogląd". Proces ten można powtarzać wielokrotnie, dopóki nie osiągniemy ostatecznej, zadowalającej wersji.

W ARTYKUŁACH NIE PODPISUJEMY SIĘ

Jeśli nasza edycja została wykonana w treści artykułu (a nie gdzieś na stronie dyskusji - o czym będzie za chwilę) to nie podpisujemy swoich edycji, ani swoim imieniem, nazwiskiem ani nawet loginem. Jak łatwo zauważyć, w ŻADNYM artykule encyklopedycznym nie umieszcza się danych o jego autorach. (Informacje o tym kto wykonał daną edycję znajdują się jednak w historii artykułu - o czym napiszemy poniżej.)

W artykułach nie podpisujemy się.

Przycisk "Zapisz"

Kiedy jesteśmy usatysfakcjonowani wszystkimi wprowadzonymi przez nas zmianami możemy w końcu zapisać plik. Należy wtedy:

Wypełnić pole opisu zmian.

Pole to informuje innych Wikipedystów o charakterze dokonanych zmian i jest bardzo użyteczne dla kontrolowania, czy ktoś nie próbował zwandalizować artykułu. W naszym przypadku poprawiliśmy błąd językowy, więc dwa słowa "poprawa błędu" są w zupełności wystarczające. następnie możemy :

Kliknąć w przycisk "Zapisz".

Jak widać artykuł wrócił do swojego normalnego wyglądu i

wprowadzona przez nas zmiana jest od razu widoczna! 

Przycisk "Podgląd zmian"

Trzeci przycisk "Podgląd zmian" znajdujący się poniżej pola edycyjnego służy do specjalnych celów i podczas normalnej edycji używa się go bardo rzadko. Dlatego też nie ma potrzeby się nim przejmować.

Jak postępować przy edytowaniu niezrozumiałych stron

W ten sposób edytuje się WSZYSTKIE strony na Wikipedii. Tak po prostu. Oczywiście należy trochę poznać składnię kodu (np. co oznaczają kwadratowe nawiasy [ ] ) aby móc w pełni swobodnie edytować każdy artykuł. Niemniej jednak, gdziekolwiek zauważymy literówkę, lub błąd ortograficzny, to możemy śmiało poprawiać w każdym artykule.

Jeśli jakiś fragment edytowanego tekstu wygląda dla nas niezrozumiale (np. pełno w nim znaczków [, |, } itd.) to wówczas po prostu można zostawić go tak jak jest i edytować ten fragment, który rozumiemy.

Nawet jeśli coś całkowicie popsujemy (co się natychmiast objawi na podglądzie) to wystarczy nie zapisywać strony - jeśli podczas edycji kliknie się w link artykuł u góry strony to wszystko wróci do stanu sprzed rozpoczęcia edycji:

O co chodzi z tymi linkami?

Linki - są to skróty do innych stron, zarówno do innych podstron na Wikipedii - tzw. linki wewnętrzne, lub też do innych stron gdzieś w internecie - tzw. linki zewnętrzne.

Podczas edycji, linki wstawiamy używając w odpowiedni sposób kombinacji nawiasów kwadratowych [ ].

Linki używane są, ponieważ ogromnie ułatwiają poruszanie się po Wikipedii i odnajdywanie haseł, które połączone są ze sobą tematycznie. Jednolity tekst bez linków wewnętrznych wygląda dość nudnie - z drugiej strony nie może ich być również zbyt wiele. Linki mają bowiem pomagać w zrozumieniu danego hasła, a nie być wstawiane tylko po to, aby tam były.

Linki wewnętrzne

Linki wewnętrzne dodaje się przez użycie podwójnych nawiasów kwadratowych. W przykładzie o frytkownicy opisanym powyżej znajduje się takie zdanie:

Często frytkownica bywa niepoprawnie nazywana frytownicą.

które podczas edycji wygląda tak:

Często [[frytkownica]] bywa niepoprawnie nazywana frytownicą.

Jak więc łatwo zauważyć, jeśli weźmiemy jakieś słowo w kwadratowe nawiasy, jak np. [[frytkownica]], to spowoduje to, że Wikipedia automatycznie utworzy link do odpowiedniego hasła. Prawda, że to proste? :-)

W języku polskim często zdarza się jednak, że słowa są odmieniane, np. przez przypadki. Jeśli dodana jest tylko końcówka to link można utworzyć w taki sposób:

[[kwadrat]]u

co zostanie wyświetlone jako: kwadratu.

Jeśli jednak ze słowa nie da się wyodrębnić jego wersji podstawowej (lub jeśli został dodany przedrostek), to wówczas link tworzy się w taki sposób (pierwsza część to zawsze nazwa artykułu, druga część to zawsze wersja do wyświetlenia):

 [[dźwignia|dźwignię]]

Co zostanie wyświetlone jako: dźwignię. Znaczek pomiędzy obydwiema wyrazami (bez żadnych odstępów!) to pionowa kreska "|". W zależności od rodzaju klawiatury może się ona znajdować w różnych miejscach, ale najczęściej jest ona na tym samym klawiszu co "\", zazwyczaj w okolicach klawisza Enter (czasem również w okolicy litery "Z"):

Pierwsza część może się składać z kilku słów, a część do wyświetlenia może być całkowicie dowolna. Możemy więc zastosować taką kombinację:

 [[placki ziemniaczane|kartofel]]

co zostanie wyświetlone jako: kartofel. Można również użyć dowolny inny napis:

 [[placki ziemniaczane|nazywany również kartoflem, pyrą lub grulą]]

co w rezultacie da: nazywany również kartoflem, pyrą lub grulą.

Jeśli dany artykuł nie istnieje to pojawi się czerwony link. Jeśli więc napiszemy:

 [[nieistniejący artykuł o ziemniakach|ziemniaczki]]

to efekt będzie taki: ziemniaczki. Czerwony link można zinterpretować na dwa sposoby: a) albo popełniliśmy błąd w odwoływaniu się do już istniejącej strony albo też b) faktycznie artykuł jeszcze nie został stworzony.

Można oczywiście również tworzyć linki do dat i liczb. Oto kilka przykładów:

[[11 listopada]] [[1918]] = 11 listopada 1918
[[2005 w muzyce|2005]] = 2005
[[XX wiek|XX wieczny]] = XX wieczny

Linki zewnętrzne

• Marek Kondrat w bazie IMDb (ang.)

Jeśli istnieje jakiś artykuł, to często w internecie znajdują się dodatkowe informacje na ten temat. Na przykład, w artykule o Zamku Królewskim na Wawelu (aby uzyskać ten niebieski wewnętrzny link musieliśmy zastosować konstrukcję [[Zamek Królewski na Wawelu|Zamku Królewskim na Wawelu]]) dobrze byłoby dodać link do oficjalnej strony internetowej tej instytucji. Linki zewnętrzne tworzy się używając pojedyncze nawiasy kwadratowe:

[http://www.wawel.krakow.pl Zamek na Wawelu]

Co zostanie wyświetlone jako: Zamek na Wawelu Jak łatwo zauważyć, przy każdym linku zewnętrznym pojawia się specjalny znaczek na końcu linku informujący nas, że jest to odwołanie poza Wikipedię.

Można również stosować następujące kombinacje (bez nawiasów):

http://www.wawel.krakow.pl

co zostanie wyświetlone jako: http://www.wawel.krakow.pl

Oraz (z nawiasami, ale bez opisu):

[http://www.wawel.krakow.pl]

co zostanie pokazane jako: [1]

Linki zewnętrzne umieszcza się:

bardzo oszczędnie

i to zazwyczaj na końcu artykułu w specjalnej sekcji zatytułowanej Linki zewnętrzne.

Kategorie

Polska Wikipedia zawiera ponad 700 tysięcy haseł. To dość sporo i byłoby się bardzo łatwo w nich wszystkich pogubić. Z tego też względu wszystkie strony są umieszczone w odpowiednich kategoriach. Kategoria jest rodzajem specjalnego linku wewnętrznego i umieszcza się ją na końcu artykułu poprzez dodanie odpowiedniego skrótu. Przykładowo, dla artykułu Liczba atomowa odpowiednią kategorią byłaby Chemia:

Po umieszczeniu w artykule, kategorie (może być więcej kategorii niż jedna dla danego artykułu) są wyświetlane na samym dole:

Jeśli nie wiemy jaką kategorię dodać do nowo utworzonego hasła, to wówczas należy wpisać:

[[Kategoria:?]]

Kategoria zostanie wówczas dodana przez innego Wikipedystę w przyszłości.

Linki do innych wersji językowych Wikipedii

Na samym końcu artykułu (poniżej linków do kategorii) możemy dodać linki do innych wersji językowych artykułu - to znaczy do artykułu o tym samym temacie, ale istniejącego w innej Wikipedii. Każda wersja językowa Wikipedii ma swoją własną nazwę domeny krajowej składającą się z dwóch liter. Na przykład dla Polski jest to PL, dla Niemiec - DE, dla Francji - FR, itd. Wiąże się to z adresem internetowym samej Wikipedii - adres polskiej wersji to http://www.wikipedia.pl (lub http://pl.wikipedia.org) Jeśli więc znamy inny język, to możemy sprawdzić czy artykuł o naszym temacie istnieje w innej wersji językowej. Jeśli istnieje to możemy umieścić link do tego artykułu w polskiej wersji. Należy wówczas dokładnie przekopiować nazwę artykułu z innej wersji językowej i umieścić go na samym dole, w kolejności alfabetycznej dwóch liter oznaczających dany język:

Nie należy tworzyć linków do nieistniejących artykułów.

Linki do innych wersji językowych KAŻDEJ strony Wikipedii są wyświetlane po lewej stronie ekranu poniżej wyszukiwarki Wikipedii:

Linki specjalne

Jeśli kilka określeń odnosi się do tego samego znaczenia, to wówczas często stosuje się tzw. przekierowania (z angielskiego redirect). Przekierowanie to jest specjalny artykuł na Wikipedii, którego zadaniem jest właśnie "przekierowanie" czytelnika do docelowego artykułu. Przekierowanie nie ma żadnych kategorii lub wersji językowych i składa się tylko z jednej linijki tekstu:

#redirect [[Artykuł docelowy]]

Przykładowo, przekierowanie z określenia Kartofel do docelowego artykułu Ziemniak wygląda tak:

Niemal w każdym artykule znajdują się również linki utworzone przez użycie nawiasów klamrowych { }. Jeśli na przykład na górze dowolnego artykułu dodamy taki link:

{{dopracować|sekcja|linki}}

To w artykule pojawi się coś takiego:

Jest link specjalny do tzw. szablonu. Szablony są to specjalne strony, które mogą być wstawiane wewnątrz innych stron, czasem z bardzo wyspecjalizowaną konfiguracją. Więcej o szablonach znajdziesz w osobnym rozdziale poniżej.

Inne linki

Można również linkować artykuły i strony z innych Wiki projektów. Szybka ściąga zawierająca niemal wszystkie typy linków znajduje się tutaj: Wikipedia:Tabela metod tworzenia linków.

Formatowanie tekstu

Wygląd tekstu na Wikipedii można formatować na kilka sposobów. Znaki formatowania (nawiasy kwadratowe, nawiasy klamrowe, kreski, kropki, itd) czasem nazywa się również wikikodem. Oto kilka przykładów wikikodu:

Wikikod do umieszczenia podczas edycji	Tekst wyświetlony w artykule
''tekst pochylony''	tekst pochylony
'''tekst pogrubiony'''	tekst pogrubiony
'''''tekst pochylony i pogrubiony'''''	tekst pochylony i pogrubiony
= Nagłówek 1 = (rzadko stosowany) == Nagłówek 2 == (często stosowany) === Nagłówek 3 === (często stosowany) ==== Nagłówek 4 ==== ===== Nagłówek 5 ===== ====== Nagłówek 6 ======	Nagłówek 1 Nagłówek 2 Nagłówek 3 Nagłówek 4 Nagłówek 5 Nagłówek 6
Tekst normalny : wcięcie tekstu ::: Wielokrotne wcięcie tekstu	Tekst normalny wcięcie tekstu Wielokrotne wcięcie tekstu
* element 1 listy punktowanej * element 2 listy punktowanej :* element 2.1 listy punktowanej	element 1 listy punktowanej element 2 listy punktowanej element 2.1 listy punktowanej
# element 1 listy numerowanej # element 2 listy numerowanej :# element 2.1 listy numerowanej	element 1 listy numerowanej element 2 listy numerowanej element 2.1 listy numerowanej
;Pojęcie 1 : Definicja pojęcia...	Pojęcie 1 Definicja pojęcia...
<pre> Tekst preformatowany </pre>	Tekst preformatowany
Pierwsza spacja w linii daje efekt podobny do <pre>	Pierwsza spacja w linii daje efekt podobny do <pre>
Pojedyncze przejście do nowej linii nic nie robi. Ale pusta linijka rozpoczyna nowy akapit.	Pojedyncze przejście do nowej linii nic nie robi. Ale pusta linijka rozpoczyna nowy akapit.
Można <br /> wymusić przejście do nowej linii <br /><br /> kilkukrotnie.	Można wymusić przejście do nowej linii kilkukrotnie.
powyżej ---- poniżej ---- i jeszcze niżej	powyżej poniżej i jeszcze niżej
Indeks<sup>górny</sup> Indeks<sub>dolny</sub>	Indeksgórny Indeksdolny
{| class="wikitable" |- ! Pierwsza kolumna tabeli ! Druga kolumna tabeli ! Trzecia kolumna tabeli |- | Tu coś wpiszemy | i tu coś | i tu jeszcze coś |- | 1 | 2 | 3 |} {| oznacza początek tabeli |- oznacza nowy wiersz ! oznacza opis kolumny | oznacza nową kolumnę |} - oznacza koniec tabeli	Pierwsza kolumna tabeli Druga kolumna tabeli Trzecia kolumna tabeli Tu coś wpiszemy i tu coś i tu jeszcze coś 1 2 3
<nowiki> [[Linki]], {{szablony}} <br /> i inne specjalne znaki </nowiki>	[[Linki]], {{szablony}} <br />i inne specjalne znaki Podczas gdy "zwykłe" wywołanie wyglądałoby tak: Linki, Szablon:Szablony i inne specjalne znaki

Dodajemy grafiki

Bardzo ważną opcją na Wikipedii jest możliwość (i zarazem łatwość) dodawania wszelkich grafik i obrazków do artykułów. Dodanie grafiki jest bardzo podobne do dodania zwykłego linku wewnętrznego, czyli używa się podwójnych nawiasów kwadratowych. Jest jednak jeden warunek - grafikę można dodać do tekstu:

Tylko jeśli grafika jest już załadowana na Wikipedię lub Commons.

Dodajemy istniejącą grafikę do artykułu

Musimy więc najpierw wiedzieć, gdzie znajduje się już istniejąca grafika. Najłatwiej jest skorzystać z artykułu, w którym dana grafika już się pojawiła. Wówczas kopiujemy tylko nazwę pliku i możemy taką grafikę wyświetlić w dowolnym innym artykule.

Przykładowo, jeśli wiemy, że na polskiej Wikipedii znajduje się następujący obrazek, o nazwie pliku "Przykład.jpg" to możemy go umieścić w dowolnym artykule przez wstawienie w żądanym miejscu takiego ciągu znaków:

Co zaskutkuje wyświetleniem:

Można oczywiście zmienić rozmiar grafiki jeśli jest za duża (zazwyczaj nie stosuje się wyświetlania rozmiarów większych niż 400px):

Zalecanym jest, aby grafika znajdowała się po prawej (right) części ekranu (można też umieścić ją po lewej=left i w środku=center):

Aby dodać opis do grafiki należy użyć następującej składni:

Użycie opcji "thumb" (co wywodzi się z języka angielskiego thumbnail - miniatura), spowoduje, że tekst będzie "otaczał" grafikę, podczas gdy w konfiguracji bez "thumb" tekst pojawi się dopiero pod grafiką. W większości przypadków grafiki umieszcza się właśnie z opcją "thumb", ponieważ pozwala to na lepsze wykorzystanie miejsca w artykułach.

Pominięcie podania innych opcji poza "thumb" spowoduje wyświetlenie obrazka w "standardowym" rozmiarze 180 pikseli szerokości umieszczonego po prawej stronie, co jest zalecanym użyciem:

Jeśli koniecznie chcemy, aby tekst NIE otaczał grafiki (tak jak w tym przykładzie, gdzie tekst ma nie otaczać powyższego rysunku), to w każdej chwili możemy użyć składni (np. zaraz po wywołaniu rysunku):

<br clear=all>

Spowoduje to, że tekst po takim symbolu pojawi się dopiero pod grafiką.

Co to jest Commons?

No dobrze, ale co zrobić jeśli nie wiemy gdzie znajduje się jakaś grafika? Jak ją znaleźć? Odnalezienie plików załadowanych do Wikipedii nie jest takie łatwe - dlatego właśnie zalecane jest używanie serwisu Wikimedia Commons.

Co to jest Wikimedia Commons?

Wikimedia Commons jest to tzw. repozytorium wolnych zasobów. Jest to serwis również zarządzany przez Fundację Wikimedia. Jego nazwa "commons" wywodzi się z angielskiego słowa common co oznacza wspólny. Jest to bowiem wspólny projekt dla wszystkich innych Wiki-projektów (a jest ich całkiem kilka), z których oczywiście najpopularniejszym jest Wikipedia.

W największym skrócie:

Commons jest miejscem do przechowywania plików.

Ładowane są tam wszystkie grafiki, dźwięki i animacje (jak również inne pliki, jak np. w formacie PDF), które mogą być następnie bardzo prosto używane we wszystkich Wiki-projektach. Jeśli jakiś plik znajduje się już na Commons to wówczas jego użycie jest identyczne jak dla plików znajdujących się na Wikipedii - wystarczy użyć standardowego:

[[Plik:Commons-logo-en.svg|thumb|center|Logo Wikimedia Commons]]

Co spowoduje wyświetlenie:

Logo Wikimedia Commons

Tutaj znajduje się Główna strona Wikimedia Commons, do której jest zresztą skrót z głównej strony Wikipedii.

Jak widać na Commons znajduje się wyszukiwarka plików, podobna do wyszukiwarki na Wikipedii. Przycisk Go jest równoznaczny z przyciskiem "Przejdź", podczas gdy Search oznacza "Szukaj".

Na Commons znajdują się również kategorie i tzw. galerie, które grupują tematycznie pliki jeśli kilka z nich dotyczy dokładnie tego samego tematu. Jeśli dana strona istnieje, to zostaniemy przeniesieni bezpośrednio na nią. Spróbujmy na przykład wpisać

Lech Wałęsa

Otworzy się strona galerii z kilkoma zdjęciami tej osoby. Jeśli jednak zdjęcie jest tylko jedno lub jest ich niewiele, to pojawi się po prostu ich lista. Wpiszmy więc do wyszukiwarki:

Jan Rokita

Jak widać znajdziemy tylko jedno zdjęcie tej osoby.

Może się oczywiście zdarzyć, że nie znajdziemy żadnego zdjęcia, bo jeszcze nikt takiego zdjęcia nie dodał do zasobów:

Józefa Mądralińska-Iksińska

Dodanie swojej grafiki

No dobrze, ale co zrobić jeśli mamy swoje zdjęcie i chcemy je dodać do artykułu? Możemy to zrobić tylko na dwa sposoby: przez dodanie go do Commons (zalecane) lub do Wikipedii (niezalecane).

Dodanie swojej grafiki do Commons

Aby móc dodać zdjęcie do Commons należy spełnić kilka warunków i wykonać następujące kroki:

1. Grafika musi być naszego autorstwa.

Nie wolno dodawać grafik skopiowanych gdzieś z internetu, książki, itp. Wynika to z faktu, że zdjęcie musi zostać zmieszczone na wolnej licencji (zobacz Rozdział I), a taką decyzję może podjąć tylko autor lub właściciel danej grafiki (lub też dźwięku, animacji lub innego pliku).

2. Należy się zarejestrować na Commons.

Proces rejestracji jest bardzo podobny do rejestracji na Wikipedii (zobacz Rejestracja i logowanie powyżej). Tutaj można się zarejestrować na Commons. Najlepiej jest użyć tego samego (lub co najmniej bardzo podobnego) loginu co na Wikipedii.

3. Aby załadować plik należy kliknąć "Upload file".

(Otworzy się ta strona.)

4. Należy wybrać pierwszą opcję:

"To jest całkowicie moja praca"

5. "Plik źródłowy" 

Kliknij w przycisk (Szukaj lub Browse) i odszukaj właściwy plik na swoim dysku twardym.

6. "Plik docelowy" 

Możemy zmienić nazwę z np. IMG12345678.jpg na Moje_zdjęcie.jpg (nowa nazwa nie może zawierać spacji). Jeśli nowa nazwa już istnieje (co zostanie wyświetlone pod formularzem) to należy ją zmienić, na np. Moje_zdjęcie_2.jpg.

7. "Opis pliku"

Należy tutaj napisać co jest przedstawione na zdjęciu, np. "Jan Kowalski podczas wręczenia nagrody."

8. "Licencja"

Należy kliknąć w małą strzałeczkę po prawej i wybrać z listy odpowiednią licencję (zobacz również Rozdział I). Zalecana jest pierwsza pozycja z listy: Własna praca, copyleft, wymagane podanie autorstwa: Podwójna licencja GFDL i Creative Commons CC-BY-SA (wszystkie wersje).

9. Należy dodać kategorię

Na samym dole okna należy dodać nazwę kategorii, którą można wcześniej wyszukać przy użyciu wyszukiwarki na Commons.

10. Kliknąć w przycisk "Prześlij plik"

Następnie pojawi się załadowany plik. Można wówczas skopiować jego pełną nazwę i wstawić do dowolnego artykułu przez użycie linku [[Plik:Moje zdjęcie.jpg]].

Dodanie swojej grafiki do Wikipedii

Można dodać również plik do Wikipedii, ale nie jest to zalecane, dlatego też nie będziemy tutaj nudzić Czytelnika tym opisem. Jeśli zajdzie taka potrzeba należy się skonsultować z innym Wikipedystą.

Użycie grafiki z Flickr

Istnieje darmowy serwis internetowy o nazwie FLICKR do przechowywania zdjęć użytkowników http://www.flickr.com Jeśli znajdziemy tam jakieś zdjęcie udostępnione na licencji CC-BY, to można je załadować do Commons. Można to zrobić oczywiście

Tylko jeśli zachodzi pewność co do wolnej licencji.

Dla przykładu to zdjęcie jest udostępnione na wolnej licencji, ponieważ po prawej stronie znajduje się napis "Some rights reserved" i dwie małe ikonki: oraz

Jeśli tych dwóch ikonek tam nie ma, lub są inne znaczki, to zdjęcie nie może być użyte na Wikipedii. Również i w tym przypadku należy skonsultować problem z innymi Wikipedystami.

Istnieją odpowiednie narzędzia ułatwiające importowanie grafik z Flickr, np. tutaj: http://tools.wikimedia.de/~bryan/flickr/upload - przed jego użyciem należy się jednak skontaktować z bardziej zaawansowanymi Wikipedystami

Użycie grafiki z innej Wikipedii

Jeśli grafika znajduje się na innej Wikipedii (np. angielskojęzycznej) a nie znajduje się na Commons, to:

Takiej grafiki nie można wyświetlić na polskiej Wikipedii.

Sporo zdjęć na angielskojęzycznej Wikipedii jest na licencji Fair use, która nie jest zgodna z GFDL używaną na polskiej Wikipedii. Dlatego też zalecane jest nie przenosić żadnych grafik z innych Wikipedii jeśli nie ma pewności co do ich licencji. Jeśli wiadomo na 100%, że dana grafika jest udostępniona na wolnej licencji (tzn. nie znajdują się przy niej żadne angielskojęzyczne ostrzeżenia o licencji "Copyright" lub "Fair use") to wówczas można takie zdjęcie ściągnąć na swój komputer, skopiować wszystkie dane na temat autora, źródła i licencji, po czym załadować na Commons i użyć na polskiej Wikipedii.

Użycie grafiki z innego źródła

Grafiki i materiały z innych źródeł mogą być używane gdy są udostępnione na wolnej licencji, która pozwala na komercyjne wykorzystywanie i dowolne tworzenie prac pochodnych lub gdy są udostępnione jako domena publiczna (np. przed datą śmierci autora).

Jeśli zachodzi chociażby cień podejrzenia, że tak nie jest, to należy się skonsultować z innymi bardziej doświadczonymi Wikipedystami.

Tworzenie własnych grafik

Fotografie

Wszyscy Wikipedyści są oczywiście zachęcani do tworzenia swoich grafik i ładowania ich na Commons. Na polskiej Wikipedii znajdują się artykuły na temat niemal wszystkich miejscowości (wliczając w to małe wioski), ale w dalszym ciągu bardzo niewiele z nich jest zilustrowana odpowiednimi zdjęciami. Dlatego też aktywnie zachęcamy Wikipedystów (i nie tylko) do robienia i udostępniania swoich zdjęć: Wikipedia:Weekend z aparatem fotograficznym.

Jeśli byłeś na wakacjach w jakimś ciekawym miejscu w Polsce lub zagranicą - podziel się swoimi fotkami! :-)

Nie chodzi oczywiście o tylko o zdjęcia miejscowości - liczą się każde "encyklopedyczne" fotografie: miast (Cardiff) i wiosek (Kłomnice), miejsc (Rysy), budynków (ambasada), osób (Leo Beenhakker), zjawisk atmosferycznych (tęcza), przedmiotów (piłka), narzędzi (cep), innych (kropla), itd.

Zdjęcia można przesyłać w jednym z popularnych formatów: JPG (zalecane), PNG, TIF, itp.

Grafiki w tych formatach można obrabiać przy użyciu darmowego programu GIMP .

Nie wszystkie zdjęcia nadają się jednak do Wikipedii. I nie chodzi tutaj tylko o kwestię jakości samych zdjęć, ale i również potencjalnego złamania praw autorskich. Nie można np. zrobić zdjęcia okładki książki lub albumu muzycznego, logo jakiejś firmy, zdjęcie innego zdjęcia, itp. Takie fotografie łamią warunki wolnej licencji i jako takie nie mogą być używane na Wikipedii.

Rysunki

Podobnie wygląda sprawa wykonywania swoich rysunków, szkiców, animacji, itp. Możemy narysować schemat dowolnego urządzenia lub wykonać animację jakąś (silnik gwiazdowy). Warunek jest jeden - grafika nie może zawierać żadnych elementów, które łamałyby licencję GFDL (np. kopia logo lub fragment zastrzeżonego zdjęcia).

Grafiki można wykonywać dowolnymi programami, jest jednak kilka które są "wolne" i jako takie darmowe w użyciu. Jeśli tworzymy rysunek schematyczny od podstaw, to najlepiej do tego nadaje się:

Format SVG

Rysunki w tym formacie można tworzyć przy użyciu darmowego programu Inkscape .
(Programy Inkscape i GIMP można darmowo pobrać (download) z internetu. Jest to proces skomplikowany i dlatego wskazane jest skorzystanie z porad z internetu, czy z YouTube).

Format ten został stworzony specjalnie do używania go na stronach internetowych. Rysunki bardzo dobrze się skalują nie tracąc wiele na jakości (w porównaniu do innych formatów). W stosunkowo prosty sposób można w Inkscapie tworzyć bardzo zaawansowane grafiki:

Animacje i dźwięki

Można tworzyć krótkie animacje w formacie GIF (jak np. ), jednak istnieje również wolny format Ogg, który również nadaje się do dźwięków. Więcej na jego temat można przeczytać tutaj: Format Ogg.

Grafiki na medal

Jeśli uda nam się uchwycić wyjątkowo encyklopedyczne zdjęcie lub też wykonać wyjątkowo encyklopedyczny rysunek, to wówczas można spróbować go zgłosić jako tzw. grafikę na medal.

Grafiki na medal są to specjalne "najlepsze" grafiki, które regularnie pojawiają się na stronie głównej Wikipedii. Ich zadaniem jest przede wszystkim ilustrowanie danego artykułu w jak najlepszy, wyczerpujący i najbardziej encyklopedyczny sposób.

Więcej o grafikach na medal można przeczytać tutaj: Wikipedia:Ilustracje na Medal.

Przykład grafiki na medal - szyszki jodły koreańskiej

Wzory i równania matematyczne

Wzory matematyczne wpisuje się na Wikipedii używając specjalnego formatu, zawierając "treść" równania pomiędzy specjalnymi znacznikami:

<math> Y  \le  A  \cdot  sin (t) +  log_{10}  \left(  B^{-\omega}  \right) </math>

co spowoduje wyświetlenie:

$Y\leq A\cdot sin(t)+log_{10}\left(B^{-\omega }\right)$

Znaki wyświetlane w ten sposób można podzielić na następujące grupy:

Symbole określające zmienne

wystarczy wpisać tylko ciąg liter typu Y lub t, czyli $Yt\$

Symbole zwykłe

wystarczy wpisać z klawiatury odpowiednie znaki =, - lub ( ) czyli $=()\$

Nazwy funkcji

wystarczy wpisać tylko ciąg liter sin lub log, czyli $sin\ \ log\$

Symbole specjalne

_ oznacza dolny indeks, ^ oznacza górny indeks, $X_{dolny},Y^{gorny}\$

Symbole i funkcje specjalne

należy podać odpowiedni symbol po ukośniku, np. \cdot czyli $\cdot \$

Greckie litery

np. \omega czyli $\omega \$

Symbole grupujące

jeśli chcemy użyć jakieś wyrażenia w grupie to możemy je objąć w nawiasy klamrowe, np. B^{-\omega}, czyli $B^{-\omega }\$

W taki sposób można bardzo łatwo wyświetlić BARDZO skomplikowane równania, jak np.:

$\iiint {}U_{H}={\frac {IB}{hnq}}\not =R_{H}\cdot {\frac {IB}{h^{e\cos }}}h_{7}^{\sin }\not =\sum _{n=\infty }^{k}{A \over {({b \over z}+q)}W}v\Omega \pi$

Jeśli gdzieś popełnimy błąd w formule to przy próbie podglądu w miejscu wzoru system wyświetli taką wiadomość: Parser nie mógł rozpoznać (błąd leksera) Może się to zdarzyć np. przy próbie użycia polskich znaków (ą, ę, ź, ć itp.)

Na górze każdego okienka edycyjnego (podczas edycji dowolnego artykułu), znajduje się taki pasek z ikonami. Po kliknięciu na jedną z tych ikon zostanie automatycznie wpisany kod potrzebny do umieszczenia wzoru, czyli <math>W tym miejscu wprowadź wzór</math>

Więcej na temat matematycznych znaków i funkcji specjalnych można przeczytać tutaj: Pomoc:Wzory

Więcej przykładów po angielsku znajduje się tutaj: meta:Help:Displaying a formula - prosimy się nie przejmować nieznajomością języka - przykłady są na tyle jasne, że nie potrzeba czytać opisów :-)

Szablony

Szablony są to specjalna niewielkie podstrony na Wikipedii, która można łatwo wykorzystywać w innych stronach. Ich nazwa zawsze rozpoczyna się od słowa "Szablon".

Szablony tworzone są po to, aby móc wykorzystać tą samą informację lub ten sam format informacji w wielu artykułach, co bardzo upraszcza edytowanie.

Przykład wykorzystania szablonu

Przykładowo, jeśli jedno słowo ma wiele znaczeń, to można stworzyć stronę, która będzie po prostu zbiorem linków do wszystkich znaczeń. Tak zostało zrobione w przypadku słowa "ruch": Ruch (prosimy kliknąć w ten link).

Jak widać znajduje się tam całe mnóstwo linków. Są to jednak tylko linki i nie ma tam żadnej treści encyklopedycznej. Dlatego też, strona ta została zaopatrzona w odpowiednią informację dla czytelnika - na samej górze znajduje się taki oto wpis:

Jak łatwo się domyślić, takich stron z wieloma linkami jest na Wikipedii znacznie więcej. Użycie identycznego wpisu na wszystkich takich stronach jest więc pożądane. Osiąga się to przez wstawienie linku do szablonu na samej górze artykułu, czyli:

{{ujednoznacznienie}}

W odróżnieniu od zwykłych linków:

Szablony wywołuje się z nawiasami klamrowymi: {{nazwa szablonu}}.

Szablony dają podwójną korzyść. Po pierwsze nie trzeba aż tyle pisać (jedno słowo "disambig" pozwala nam na wstawienie małej grafiki i całej linijki tekstu), a po drugie wszystkie strony na całej Wikipedii używającego tego szablonu będą wyglądać identycznie.

Rodzaje szablonów

Obecnie szablonów na Wikipedii jest całkiem sporo (kilkaset). Z punktu widzenia użycia szablony można z grubsza podzielić na 3 grupy, tak jak to podano poniżej. W rzeczywistości takiego podziału się nie stosuje, ale poniższy opis pozwoli Czytelnikowi na lepsze zrozumienie sposobu działania szablonów:

Szablony proste

Szablony proste pozwalają na wstawienie dowolnej długości tekstu i grafiki. Zawarty tekst, grafiki, wygląd, rozmiar i formatowanie szablonu są z góry określone, a szablon wywołuje się zazwyczaj przez użycie jednego słowa - nazwy szablonu. Przykładem szablonu prostego jest:

{{ujednoznacznienie}}

Szablony warunkowe (mieszane)

Szablony warunkowe pozwalają na dodanie warunków, a zatem zmianę nazwy szablonu w zależności od jego wykorzystania. W danym szablonie warunkowym kolejne warunki (może ich być więcej niż 2, ale to zależy od danego szablonu) umieszcza się po pionowej kresce, czyli:

 {{nazwa_szablonu|warunek_1|warunek_2}}

Przy czym warunkami mogą być nie tylko pojedyncze słowa, ale np. skomplikowane linki do innych stron.

Dla przykładu, istnieje modyfikacja powyższego przykładu o nazwie "disambigR". Szablon taki stosowany jest w konkretnym artykule, jeśli zajdzie potrzeba poinformowania użytkownika, że istnieją inne artykuły dotyczące tematu o tej samej nazwie, ale innym znaczeniu. W artykule Epilog (literatura) w pierwszej linijce znajdziemy taki oto wpis:

 {{inne znaczenia|literatury|[[epilog|inne znaczenia tego słowa]]}}

co jest wyświetlone jako:

Mamy więc tutaj następujące wywołanie:

• disambigR - nazwa szablonu
• literatury - warunek 1
• [[epilog|inne znaczenia tego słowa]] - warunek 2

Inny przykład to:

 {{flaga|POL}}

który wyświetla miniaturkę flagi w zależności od podanego parametru:

Szablony formatujące

Szablony takie same w sobie nie zawierają treści, ale wykonują tylko formatowanie tekstu, który należy wpisać "zwyczajnie" w treści artykułu. Na przykład - w Wikipedii tytuł każdego artykułu jest automatycznie pisany dużą literą. Są jednak pojęcia które nie powinny być pisane dużą literą, ponieważ mogłoby to wprowadzać błąd. Dla przykładu spójrzmy na hasło femto. Jak widać tytuł jest tutaj pisany małą literą i jest to wymuszone przez użycie specjalnego szablonu formatującego, w tym przypadku:

{{małą literą}}

który powoduje zmianę wyświetlenia tytułu z Femto na femto.

Infoboksy

Marek Kondrat

Data i miejsce urodzenia	18 października 1950 Kraków, Polska
Strona internetowa

Specjalnym rodzajem szablonu warunkowego, który łączy w sobie cechy szablonu prostego (ponieważ zawiera jakiś tekst), warunkowego (ponieważ można do niego dodać mnóstwo warunków) oraz formatującego (ponieważ zmodyfikuje on układ tekst i strony) jest tzw. infoboks.

Infoboksy są używane w artykułach tego samego rodzaju, jako przykłady można tutaj podać artykuły o miejscowościach, aktorach, prezydentach, klubach piłkarskich itd. Po prawej stronie wyświetlony jest przykładowy infoboks aktora, który wywołuje się umieszczając na samej górze odpowiednie wywołanie:

{{Aktor infobox
 |imię i nazwisko           = Marek Kondrat
 |imię i nazwisko org       = 
 |grafika                   = Marek Kondrat2.jpg
 |opis grafiki              = 
 |alt grafiki               = 
 |prawdziwe imię i nazwisko = 
 |data urodzenia            = [[18 października]] [[1950]]
 |miejsce urodzenia         = [[Kraków]], [[Polska]]
 |data śmierci              = 
 |miejsce śmierci           = 
 |lata aktywności           = 
 |zespół artystyczny        = 
 |odznaczenia               = 
 |commons                   = Marek Kondrat
 |wikicytaty                = Marek Kondrat
 |www                       = http://www.marekkondrat.pl
}}

Jak widać szablon ten ma bardzo wiele parametrów – nie wszystkie z nich są nawet wypełnione, czego efektem jest, że nie są one po prostu wyświetlane. Infoboksy pozwalają na schludne umieszczenie wielu ciekawych informacji w przejrzysty sposób w jednym miejscu. Jak widać znajduje się tam fotografia, imię i nazwisko, daty, adresy stron internetowych, itd.

Oczywiście każdy typ infoboksu (aktor, miejscowość, klub piłkarski) posiada inne parametry wywołania i trudno jest je wszystkie zapamiętać. Dlatego też na stronie samego szablonu (lub na stronie dyskusji szablonu) przeważnie podany jest przykład użycia: Szablon:Aktor infobox.

Dodawanie nowych infoboksów zostało obecnie usprawnione przez specjalne "narzędzie" edycyjne. Bezpośrednio nad okienkiem edycyjnym (po kliknięciu w zakładkę "edytuj") pojawia się rozwijana lista z napisem "Wybierz infobox". Prosimy potrenować użycie tego narzędzia na stronie swojego brudnopisu.

Więcej o szablonach

Dany szablon można odszukać na kilka sposobów:

• Użyć strony pomocy grupującej wszystkie szablony: Wikipedia:Szablony
• Użyć wyszukiwarki szablonów:

• Odszukać odpowiedni szablon w kategorii szablonów: Kategoria:Szablony
• Odnaleźć podobny artykuł (np. o innym klubie piłkarskim) i podejrzeć jak został tam użyty szablon

Tworzenie szablonów

Tworzenie szablonów jest dość skomplikowane i nie powinno być praktykowane przez początkujących Wikipedystów - lepiej w tym celu skontaktować się z kimś bardziej doświadczonym.

Wandalizmy

Wandalizmem nazywamy dodanie, zmodyfikowanie lub usunięcie zawartości artykułu w sposób umyślnie szkodzący. Jeśli na przykład ktoś wpisze w treści artykułu "Jasio Iksiński jest głupi" - to jest to wandalizm. Takie wygłupy mogą pociągnąć za sobą następujące konsekwencje:

• Gdy tylko wandalizm zostanie wykryty (co praktycznie następuje natychmiast), to osobie dokonującej takich wpisów:

Zostanie zablokowana możliwość edycji Wikipedii.

• Jeśli wandalizmy będą się powtarzać i jeśli wandal znajdzie sposób na omijanie blokady to sprawa może zostać zgłoszona do wydziału "Abuse" odpowiedniego dostawcy internetu i w konsekwencji może nastąpić:

Odcięcie wandala od internetu. 

• Jeśli Jasio Iksiński poczuje się urażony tego typu wpisem, to :

Może pozwać do sądu za publiczne znieważenie. 

Oczywiście tylko osoba wypisująca tego typu rzeczy jest za nie odpowiedzialna, dlatego też będzie to pozew dla konkretnej osoby, a nie dla Wikipedii jako takiej (Fundacji Wikimedia), która nie bierze odpowiedzialności za indywidualne postępowanie żadnego z Wikipedystów.

Cofanie zmian

Jeśli ktoś zwandalizuje artykuł to zmianę taką można bardzo szybko wycofać. Wystarczy w tym celu skorzystać z linku "historia i autorzy" obecnego u góry strony, w każdym artykule:

Po kliknięciu w ten link otwiera się okno podobne do tego:

Jak widać informacje o loginie, czasie, dacie oraz wielkości edycji (w bajtach lub kilobajtach) są umieszczone na liście zmian. Możemy porównywać dowolne wersje artykułu przez wybranie odpowiednich pól (kółeczka z czarną kropką) i kliknięcie przycisku Porównaj wybrane wersje. System automatycznie podświetli wówczas zmienione części tekstu, zaznaczając różnymi jaskrawymi kolorami fragmenty dodane lub usunięte:

Jeśli stwierdzimy, że jakaś edycja uszkodziła artykuł, lub że ktoś dodał błędne informacje, to możemy oczywiście artykuł edytować i "ręcznie" pousuwać takie zmiany. Znacznie łatwiejsze i szybsze jest jednak skorzystanie z mechanizmu wbudowanego w system. Na obrazku pokazanym powyżej po prawej stronie znajduje się "wersja aktualna" (po lewej stronie jest wersja "poprzednia"). Bezpośrednio pod tekstem "wersja aktualna" znajduje się godzina i data zapisania tej edycji. Jak widać jest tam link anuluj zmiany - kliknięcie w niego spowoduje automatycznie cofnięcie zmian danego użytkownika, bez konieczności żmudnej edycji, podglądu zmian i zapisu.

Są tam również trzy linki: do strony użytkownika, do jego strony dyskusji oraz do jego wszystkich edycji (przydatne do śledzenia wandali recydywistów).

Zmiana nazwy artykułu

Na Wikipedii nie ma możliwości zmiany nazwy raz utworzonej strony. Jeśli taka potrzeba zajdzie, to trzeba po prostu utworzyć nową stronę, przenieść całą zawartość, po czym usunąć starą. Dla dowolnej strony można to jednak wykonać automatycznie. Wystarczy otworzyć taką stronę, po czym kliknąć w link przenieś dostępny na górze:

Zabezpieczanie stron przed zmianami

Pewne artykuły są bardziej kontrowersyjne niż inne lub też są chętniej niszczone przez wandali. Takim przykładem jest strona główna Wikipedii. Dlatego też Administratorzy mają prawo do zabezpieczania pewnych stron. Istnieją trzy główne poziomy zabezpieczeń:

Strony bez zabezpieczeń

każdy może edytować daną stronę, wliczając w to użytkowników niezarejestrowanych (używających numeru IP)

Strony połowicznie zabezpieczone

niezarejestrowani (niezalogowani) użytkownicy nie mogą edytować

Strony całkowicie zabezpieczone

tylko administratorzy mogą edytować

Niezależnie od poziomu zabezpieczenia każdy użytkownik może kliknąć w link edytuj - otworzy się wówczas okno edycji i można skopiować jego zawartość, ale nie można zapisać żadnych zmian w przypadku stron zabezpieczonych.

Tworzenie nowych artykułów

Dziennie powstaje około 300 artykułów na polskiej Wikipedii. Jeśli nasza wiedza pozwala nam na tworzenie nowych artykułów, to oczywiście powinniśmy to robić jak najczęściej. Przy tworzeniu nowych (i edycji już istniejących) obowiązuje jednak cały szereg zasad, które opisane są w następnym rozdziale.

Sam proces założenia nowej strony jest bardzo prosty, ale najpierw należy się upewnić, czy nie istnieje już podobny artykuł. Tworzenie nowych stron jest dokładnie opisane tutaj: Wikipedia:Tworzenie nowych wpisów. Umieszczone jest tam również narzędzie do tworzenia nowych stron.

Artykuły mogą być tworzone przez każdego - również przez niezarejestrowanych użytkowników.

Usuwanie istniejących artykułów

Artykuły mogą być usuwane tylko przez administratorów. Jeśli jednak nie-administrator zauważy jakiś artykuł do usunięcia, to może go zgłosić, albo przez skontaktowanie się z administratorem, albo też przez wstawienie odpowiedniej informacji do takiego artykułu.

Ekspresowe kasowanko

Jeśli ktoś utworzył nowy artykuł, który nie jest zgodny z obecnie obowiązującymi zasadami na Wikipedii, to taki artykuł może zostać natychmiast usunięty. Powodem może być tutaj albo zbyt krótka treść, niezgodność z faktami, nieencyklopedyczność (więcej na temat tych zasad będzie opisane w następnym rozdziale).

Dla przykładu, jeśli treść całego artykułu została napisana przez ucznia szkoły podstawowej i wygląda tak:

Afryka to bardzo duży kraj.

lub też:

Mądrala Mądraliński napisał książkę "Rodzina mądrali".

To oczywiście takie "artykuły" można usunąć bez żadnego zastanawiania. Należy więc je oznaczyć wstawiając na górze strony szablon EK (Ekspresowe kasowanko), przez dodanie w pierwszej linii:

{{Ek}}

Co spowoduje wyświetlenie odpowiedniego komunikatu.

Administratorzy na bieżąco śledzą artykuły oznaczone do ekspresowego kasowania i na pewno w przeciągu bardzo krótkiego czasu taki artykuł zostanie usunięty.

Strona do usunięcia

Czasem jednak trudno jest zadecydować, czy utworzony artykuł nadaje się do natychmiastowego kasowania, czy też raczej powinien pozostać. Jeśli bowiem znajdziemy taki oto nowy artykuł:

Mądrala Mądraliński napisał książkę "Rodzina Mądralińskich".

Załóżmy tutaj, że artykuł taki jest dłuższy niż jedna linijka, i że pan Mądraliński faktycznie napisał taką książkę. Co z tego wynika? Otóż jeśli jedynym dokonaniem pana Mądralińskiego było napisanie małej książeczki o jego rodzinie, to wcale nie czyni go postacią encyklopedyczną. Oczywiście ciężko jest podjąć taką decyzję samemu, i dlatego w takich sprawach przeprowadza się procedurę "Strona do usunięcia". W samym artykule umieszcza się szablon:

{{SDU}}

I przeprowadzana jest procedura głosowania przez zarejestrowanych Wikipedystów. Jeśli większością głosów okaże się, że pan Mądraliński jest postacią encyklopedyczną (bo np. napisał jeszcze 20 innych książek) to artykuł taki zostanie na Wikipedii, a informacje o odbytym głosowaniu SdU znajdą się na stronie dyskusji artykułu. Jeśli jednak była to tylko jedna książka, to artykuł zostanie usunięty.

---

******** Rozdział IV - Zasady obowiązujące na Wikipedii ********

W tym rozdziale opisujemy w wielkim skrócie zasady jakie obowiązują i jakimi należy kierować się przy pracach nad Wikipedią. Generalnie na Wikipedii obowiązują zasady, które trzeba przestrzegać w 100% i za złamanie których mogą grozić poważne konsekwencje (od zablokowania możliwości edycji, do spraw sądowych włącznie). Każda strona zasad Wikipedii jest oznaczona w taki sposób:

Dla czytelnikówPierwsze krokiPortal wikipedystów

ZasadyWspółpracaSpołecznośćSzablonyPomoc

Istnieją również zalecenia, które po prostu służą jako wytyczne pomagające w tworzeniu lepszych artykułów lub kreowaniu lepszej atmosfery pracy na Wikipedii.

Pięć filarów Wikipedii

Istnieje specjalna strona pomocy nazwana Wikipedia:Pięć filarów, która w skrócie opisuje podstawy zasad obowiązujących na Wikipedii. Strona ta opisuje zasady, dlatego też oznaczona jest w odpowiedni sposób. Poniżej przytaczamy jej najważniejsze fragmenty:

---

Dla czytelnikówPierwsze krokiPortal wikipedystów

ZasadyWspółpracaSpołecznośćSzablonyPomoc

Niektórzy Wikipedyści uważają, że wszystkie zasady Wikipedii oparte są na pięciu filarach, które definiują jej charakter.

1. 

   Wikipedia to encyklopedia zawierająca w sobie artykuły mogące znaleźć się w encyklopediach powszechnych, specjalistycznych i różnego rodzaju almanachach. Wikipedia nie jest słownikiem, miejscem do zamieszczania tekstów źródłowych, propagowania swojego światopoglądu, gazetą, miejscem gdzie można bezpłatnie umieszczać strony WWW, miejscem do pisania artykułów promocyjnych, zbiorów wspominek, eksperymentem w zaprowadzaniu anarchii lub demokracji, kolekcją odnośników (zarówno wewnętrznych i zewnętrznych). Nie jest także miejscem do zamieszczania własnych opinii, argumentów i doświadczeń osobistych - wszyscy autorzy muszą przestrzegać zasady nie przedstawiania twórczości (dociekań, badań itp.) własnej (no original research). Wszyscy autorzy powinni dążyć do maksymalnej precyzji i zgodności z faktami.

2. 

   W Wikipedii stosuje się zasady neutralnego punktu widzenia, co znaczy, że dążymy do pisania artykułów, które nie wspierają żadnego pojedynczego punktu widzenia. Czasami wymaga to przedstawienia wielu punktów widzenia w taki sposób, aby każdy z nich był opisany rzetelnie i aby czytelnik nie miał wątpliwości komu należy przypisać określony punkt widzenia oraz aby żadnemu z tych punktów widzenia nie była przyznana ostateczna racja. Wymaga to, aby cytować wiarygodne, weryfikowalne źródła kiedy to tylko możliwe i unikać mniej wiarygodnych, zwłaszcza w artykułach na tematy kontrowersyjne. Kiedy pojawi się konflikt, która z wersji artykułu jest bardziej neutralna, należy ogłosić okres "wyciszenia" i czasowo zrezygnować z jego edycji, po to aby w tym czasie spokojnie omówić sprawę na stronie dyskusyjnej tego hasła, zachowując przy tym zasady Wikietykiety.

3. 

   Wikipedia jest wolnym źródłem wiedzy dostępną pod GNU Free Documentation License (GFDL) lub jako public domain i może być dystrybuowana i linkowana zgodnie z tymi licencjami. Zdaj sobie sprawę z tego, że artykuły w Wikipedii nie należą do nikogo i nikt jednoosobowo nie może decydować o określonym artykule; dlatego też każdy tekst, pierwotnie Twojego autorstwa może być bezlitośnie edytowany i przenoszony jeśli tylko taka będzie wola społeczności Wikipedii. Nie umieszczaj w Wikipedii materiałów naruszających prawa autorskie lub niezgodnych z licencją GFDL.

4. 

   W Wikipedii należy przestrzegać zasad netykiety. Szanuj innych autorów Wikipedii nawet gdy się z nimi nie zgadzasz. Zachowuj się w cywilizowany sposób. Unikaj osobistych ataków i nieuzasadnionych uogólnień. Zachowuj spokój gdy edytowanie nadmiernie rozgrzewa emocje; unikaj niepotrzebnych wojen edycyjnych; pamiętaj, że w polskiej Wikipedii jest jeszcze 1 640 508 artykułów, nad którymi można pracować i dyskutować. Działaj z dobrą wolą i nigdy nie niszcz artykułów, aby udowodnić swoje racje, zakładaj też, że inni wykazują taką samą dobrą wolę jak Ty. Nie posługuj się pacynkami, aby czynić zło lub omijać zasady Wikipedii. Staraj się być otwarty, przyjazny i chętny do współpracy.

5. 

   Na Wikipedii nie ma sztywnych zasad oprócz pięciu najważniejszych reguł przedstawionych w tym artykule. Śmiało edytuj artykuły dla samej radości edytowania i choć zmiany powinny mieć jakiś zamierzony cel, nie wymagamy od nikogo perfekcji i nie należy przesadnie obawiać się "narobienia bałaganu". I tak wszystkie wcześniejsze wersje artykułów są przechowywane i można do nich zawsze wrócić, stąd żadna Twoja edycja nie może uszkodzić zawartości artykułów na trwałe. Ale pamiętaj - cokolwiek tu napiszesz, może zostać zachowane dla potomności.

---

Z tych zasad wywodzą się wszelkie inne, definiowane w bardziej szczegółowy sposób. Poniżej prezentujemy skrótowy opis najważniejszych zasad.

Zasady komunikacji

W następnym rozdziale opisane są sposoby i możliwości komunikacji Wikipedystów. Tutaj zajmiemy się jednak zasadami jakie obowiązują nas podczas komunikacji z innymi osobami.

Absolutna podstawa czyli dobre maniery

Pisanie artykułów wymaga współpracy i dyskusji z innymi osobami. Jednym z zaleceń na Wikipedii jest Wikietykieta:

1. Zakładaj dobrą wolę drugiej strony - Przyjmij, że osoba, z którą dyskutujesz, z pewnością również działa w dobrej wierze.
2. Pochwal, zanim skrytykujesz - Dyskusję zaczynaj zawsze od jakiejś pochwały. Gdy tak zrobisz, krytykowana osoba nie odbierze krytyki jako osobistego ataku i będzie bardziej skłonna zareagować na nią pozytywnie.
3. Usuwaj starą krytykę - Gdy osoba przez Ciebie krytykowana przyjęła do wiadomości uwagi i pozytywnie na nie zareagowała, usuń z tekstu dyskusji słowa dawnej krytyki lub ewentualnie streść ją do absolutnego minimum. Osoba krytykowana często nie ma śmiałości zrobić tego za Ciebie.
4. Mów jak najczęściej miłe rzeczy - Strony dyskusyjne nie służą wyłącznie do sporów. Jeśli uznałeś jakiś artykuł za szczególnie ciekawy, nie wstydź się napisać o tym w dyskusji.
5. Krytykuj za pomocą pytań - Zamiast stwierdzać po prostu, że dana osoba jest w błędzie, można ją spytać, czy jest pewna, że ma rację. Na przykład zamiast pisać "Rower nie musi być koniecznie jednośladem!" można napisać "Czy słyszałeś o tym, że istnieją rowery poziome, które mają trzy koła?"
6. Pisz w pierwszej osobie - Pamiętaj, że krytykując kogoś, wyrażasz tylko swoje zdanie. Dlatego lepiej jest krytykować, pisząc "Moim zdaniem to nie jest prawda" niż "Wszystkim wiadomo, że to nieprawda".
7. Nie pisz nigdy w drugiej osobie - Zdania w rodzaju "Słuchaj, nie masz racji" są szczególnie przykre, bo są odbierane jako atak osobisty. Ogólnie unikaj atakowania osób - dyskutuj zawsze tylko o poglądach.
8. Daj do zrozumienia, że dotarły do Ciebie argumenty - Zanim zaczniesz krytykować, napisz, że rozumiesz argumenty osoby krytykowanej (nawet jeśli się z nimi nie zgadzasz). Nie pisz "To nieprawda, że...", tylko "Rozumiem Twoje argumenty, ale się z nimi nie zgadzam, bo...".
9. Moderuj zbyt gorące dyskusje - Jeśli widzisz, że dyskusja dwóch osób wkracza w niebezpieczną fazę, włącz się w nią jako bezstronny moderator. Wypunktuj im wyraźnie różnice i podobieństwa ich stanowisk oraz zaproponuj koniec dyskusji, jeśli ta kręci się w kółko.
10. Nie angażuj się przesadnie - Pamiętaj, że to jest encyklopedia, a nie forum dyskusyjne. Jeśli dyskusja stała się zbyt gorąca, spróbuj zaniechać dalszej i napisz jakieś inne hasło. Zobacz: Chłodne nastawienie.
11. Nie kasuj prób dyskusji o haśle - Jeśli jedna strona próbuje przedyskutować zmiany w haśle dokonane przez Ciebie, odpowiedz na jej pytania - nie kasuj i nie rewertuj bez zastanowienia.
12. Reaguj na łamanie Wikietykiety - jeżeli widzisz, że ktoś łamie zasady Wikietykiety nie czekaj, aż zareaguje osoba dłużej działająca w Wikipedii czy osoba posiadająca uprawnienia administratora. Jeżeli zauważysz, że ktoś naruszył którąś z zasad Wikietykiety, zwróć mu na to uwagę. Oczywiście zwracając uwagę, sam nie łam żadnej z tych zasad.
13. Przejdź na priv - Jeżeli wokół jakiegoś zagadnienia toczy się między Tobą, a innym wikipedystą dyskusja przez dłuższy czas, osoby obserwujące ostatnie zmiany bardzo łatwo zauważą tego typu spór. W takim przypadku lepiej zaproponuj drugiej osobie prywatną rozmowę poza Wikipedią poprzez pocztę elektroniczną lub komunikatory. W ten sposób szybciej będziecie mogli dojść do ładu i nikt też nie będzie wam zakłócał samej dyskusji, czasami mogącej bardzo długo trwać.
14. Nie zwalczaj chamstwa chamstwem - Chociaż często wydaje się, że takie działania bywają skuteczne, to jednak reagując chamstwem na chamstwo, sam uczysz się w taki sposób reagować, jak i uczyć się tego mogą Wikipedyści, którzy dopiero co dołączyli do projektu. Osobie, która zachowuje się w sposób chamski, przedstawiaj Wikietykietę neutralnie, lecz twardo. W takich przypadkach nie dawaj się wyprowadzić z równowagi, a jeżeli trudno Ci się opanować, poproś innego Wikipedystę, aby zajął się danym przypadkiem chamskiego zachowania.

Żadnych ataków osobistych

Jednym z największych "przestępstw" jest wykonanie tzw. ataku osobistego.

Nigdzie na Wikipedii nie stosuj ataków osobistych. 
Odnoś się do treści a nie do redaktora. 

Konkretne przypadki ataków osobistych obejmują, choć nie ograniczają się do tych przykładów:

• Negatywne osobiste uwagi oraz ataki typu "Jestem lepszy niż ty" takie jak "Nie masz prawa istnieć", "Jesteś głupi", itp.
• Skierowane do innego użytkownika epitety o podłożu rasowym, seksualnym, homofobicznym, religijnym lub etnicznym. Epitety religijne nie są dozwolone nawet, jeśli rozmówca jest wyznawcą kontrowersyjnego wyznania (np. satanistą).
• Ataki związane z politycznym powiązaniem, np. nazywanie kogoś faszystą.
• Obelżywe słowa skierowane do innego użytkownika.
• Grożenie sądem.
• Opisy zmian zawierające obelgi.
• Grożenie śmiercią lub okaleczeniem.
• Groźby lub działania, które narażają innych redaktorów Wikipedii na polityczne, religijne lub innego rodzaju nękania ze strony państwa, pracodawcy lub kogokolwiek innego. Tego rodzaju nadużycia mogą prowadzić do blokady zgodnie z zasadami zawartymi w: Wikipedia:Zasady blokowania, która może być zastosowana przez dowolnego administratora, który je spostrzeże. Administratorzy, którzy stosują takie sankcje, powinni dyskretnie powiadomić członków Komitetu Arbitrażowego o tym, co zrobili i dlaczego.

Nic nie usprawiedliwia ataków osobistych. 
Nie uciekaj się do nich!

Więcej o atakach osobistych można przeczytać tutaj: Wikipedia:Żadnych osobistych ataków.

Zasady pisania artykułów

Prawa autorskie

Najważniejszą zasadą odnoszącą się do treści artykułów na Wikipedii jest zgodność edytowanej zawartości z licencją GFDL. Nie wolno kopiować żadnych materiałów (zarówno tekstowych jak i graficznych) z innych źródeł, jeśli nie ma pewności, że są one udostępnione na wolnej licencji.

Jeśli chodzi o teksty dostępne na internecie, to Wikipedia jest wyposażona w odpowiedni mechanizm wykrywania skąd dany tekst został skopiowany. Jeśli zostanie wykryte (automatycznie lub przez innego użytkownika), że dany tekst został skopiowany z innej strony internetowej, to taki tekst zostanie oznaczony w następujący sposób:

Podejrzenie o naruszenie praw autorskich

Jeżeli oznaczyłeś tę stronę jako podejrzaną o naruszenie praw autorskich, dodaj link do sekcji zgłoszone artykuły na WP:NPA.

Zawartość tej strony może naruszać prawa autorskie. Tekst źródłowy prawdopodobnie pochodzi ze strony: {{{1}}} Link do tej strony został dodany do Wikipedia:Lista NPA. Nie usuwaj tego szablonu. Zostanie on usunięty, jeżeli prawa autorskie tego artykułu zostaną wyjaśnione. Jeżeli potrafisz, napisz artykuł tak, aby nie naruszał praw autorskich. Jeżeli posiadasz prawa autorskie do tej treści lub posiadasz zgodę na publikację zgodną z naszą licencją, proszę, napisz o tym fakcie na stronie dyskusji tego artykułu i na stronie Wikipedia:Lista NPA oraz zastosuj procedurę zamieszczania haseł wcześniej opublikowanych. Jeśli status praw autorskich tego artykułu nie zostanie wyjaśniony, strona ta zostanie usunięta.

Wklejanie materiałów chronionych prawami autorskimi - bez zezwolenia właściciela tych praw - jest pogwałceniem obowiązującego prawa, jest też sprzeczne z ustaleniami Wikipedii. Osobom, które regularnie wklejają takie materiały, może zostać odebrane prawo edycji Wikipedii.

I jeśli pierwotny "właściciel" tekstu zaprzeczy, że jest on dostępny na wolnej licencji, to taki tekst zostanie skasowany bez dalszej dyskusji. Podobnie wygląda sprawa wszelkich grafik. W przeciwnym wypadku Wikipedia pozwalałaby na masowe łamanie prawa autorskiego, co pociągałoby za sobą ogromne konsekwencje prawne i kary pieniężne.

Nie ma więc znaczenia, że na Wikipedii nie mamy dostępu do wszystkich materiałów. Trudno. Znacznie wiele ważniejsze jest to, że to co jest na Wikipedii jest wolne. I o to właśnie chodzi.

Więcej na temat licencji jest opisane w pierwszym rozdziale - ponieważ jak widać jest to bardzo ważny temat.

Neutralny punkt widzenia

Gdy Wikipedyści zaczną rozmawiać o różnych punktach widzenia, to mogą się pojawić dwa skróty: POV (z ang. point of view = punkt widzenia) oraz NPOV (z ang. neutral point of view = neutralny punkt widzenia), przy czym ten pierwszy jest również używany do oznaczania mocno subiektywnego punktu widzenia (w przeciwieństwie do NPOV).

Neutralny punkt widzenia powinien cechować wszystkie artykuły encyklopedyczne. W encyklopedii nie tworzymy bowiem nowej wiedzy, ani nawet nie jesteśmy od komentowania tego co zostało już zrobione. Naszym zadaniem jako edytorów Wikipedii jest po prostu bezstronne przedstawienie faktów, zarówno tych pozytywnych jak i tych negatywnych. Jednym z przykładów stronniczości jest używanie tzw. "zwodniczych" czy też "próżnych" wyrażeń. Przedstawmy to na przykładzie:

William Peckenridge, pierwszy Książę Omnium (ur. 1602 - zm. 1671) jest uważany przez niektórych za najważniejszego z Książąt Omnium.

Co oznaczają tutaj słowa "uważany", "niektórych", "najważniejszego"? Nie wnoszą one żadnej treści do hasła, starają się natomiast zasugerować czytelnikowi pewne znaczenia. Zamiast używać takich wyrażeń, lepiej jest podać suche fakty i pozwolić czytelnikowi samemu osądzić "ważność" danej osoby:

William Peckenridge, pierwszy Książę Omnium (ur. 1602 - zm. 1671), angielski chemik, poeta, polityk i wojskowy. Był osobistym doradcą króla Karola I Stuarta, generałem w czasie rewolucji angielskiej, chemikiem, poetą i kierownikiem podziemnej Ligi Niezwykłych Dżentelmenów. Rozszerzył wpływy swojej rodziny o prowincję New Hampshire.

Prawda, że brzmi to bardziej encyklopedycznie? Dlatego też ZAWSZE lepiej jest trzymać się suchych faktów i dat, niż dodawać nic nie znaczące przymiotniki i sformułowania.

Więcej na temat zwodniczych wyrażeń można przeczytać tutaj: Wikipedia:Unikaj wyrażeń zwodniczych oraz Wikipedia:Unikaj próżnych wyrażeń.

Dodatkowo, jeśli opisujemy jakieś zagadnienie i w artykule umieścimy sekcję Zalety to zawsze starajmy się umieścić również sekcję Wady (i na odwrót). Pozwala to bowiem właśnie na pozostanie bezstronniczym.

Używanie niewiele znaczących wyrażeń łączy się z następną zasadą czyli:

Weryfikowalność

Jak wspomnieliśmy powyżej najważniejsze są fakty. Aby móc zweryfikować czy coś tam jest faktem lub nim nie jest należy się odwołać do odpowiednich źródeł. Możemy np. napisać w artykule o panu Mądralińskim, że miał on pieska o imieniu Azor. Zakładamy tutaj, że obecność artykułu o panu Mądralińskim w encyklopedii jest uzasadniona. Pomijając nawet sprawę zasadności obecności informacji o piesku, należałoby uzasadnić, że: a) dlaczego ta informacja jest ważna (np. pies został podarowany przez inną sławną osobę) oraz b) że osoba ta faktycznie ma takiego psa. Jeśli my jesteśmy sąsiadem tej osoby, to możemy twierdzić, że pies nazywa się Azor, będzie to jednak informacja całkowicie nieweryfikowalna dla innych czytelników. Możemy jednak napisać tak:

Mądraliński napisał w swojej książce ma psa Azora ¹ prostując tym samym doniesienia, jakoby jego pies nazywał się As ², ³.

[1] K. Mądraliński, Ja i moje życie, Wydawnictwo Iksiński i Spółka, Warszawa, 2007, str. 127
[2] M. Nowacka, Konstanty Mądraliński i jego rodzina, Wydawnictwo Iksiński i Spółka, Warszawa, 2007, str. 38
[3] Z. Kowalski, Wpływ polityki Mądralińskiego na sytuację psów w Polsce, praca dyplomowa, Uniwersytet Warszawski, str. 28

W takim przypadku informacja jest weryfikowalna, ponieważ podano

źródła

Dlatego też należy podawać źródła do jak największej ilości prezentowanych informacji. Nie ma tutaj ograniczeń co do ich ilości (prosimy porównać np. z Efekt cieplarniany), a zaletą będzie pełna weryfikowalność podanych informacji.

Tłumaczenie typu "ale przecież to prawda" nie zda się na nic, jeśli nie ma podanych pierwotnych źródeł informacji...

Źródła

Odwołania do źródeł wstawia się do treści i są one automatycznie wyświetlane na dole artykułu. Do tego celu używa się "znacznika" otwierającego <ref> oraz zamykającego </ref>:

To jest jakiś tekst z podanym źródłem internetowym. <ref>http://www.strona_internetowa.pl</ref>
A to ze źródłem książkowym. <ref>A. Nowak, Tytuł, Wydawnictwo, Miejsce, ISBN 0-12-345678-9</ref>

Spowoduje to wyświetlenie przypisów numerowanych w sposób podobny do tego:

To jest jakiś tekst z podanym źródłem internetowym.1
A to ze źródłem książkowym. 2

Następnie na dole strony w sekcji "Przypisy" lub "Bibliografia" należy wpisać

===Przypisy===
<references />

Aby ułatwić sobie zadanie wystarczy wywołać szablon Przypisy:

{{Przypisy}}

który automatycznie tworzy nazwę sekcji i wyświetla wszystkie przypisy, czyli całość będzie wyglądać następująco:

Przypisy
1 http://www.strona_internetowa.pl

2 A. Nowak, Tytuł, Wydawnictwo, Miejsce, ISBN 0-12-345678-9

Prosimy popróbować w swoim brudnopisie. Więcej informacji o umieszczaniu źródeł w artykułach można znaleźć tutaj: Pomoc:Przypisy.

Encyklopedyczność

Może się okazać, że nawet dla najlepiej napisanego i uźródłowionego artykułu nie będzie miejsca w encyklopedii. Jeśli bowiem napiszemy artykuł o Azor (pies K. Mądralińskiego) to kto będzie zainteresowany jego treścią? Być może sam pan Mądraliński i jego sąsiedzi. Może się więc okazać, że zagadnienie opisane w artykule jest nieencyklopedyczne i nie ma sensu go opisywać.

Dla przykładu którzy piłkarze są encyklopedyczni? Oczywiście ci, którzy zagrali w reprezentacji kraju. A co z tymi z drugiej, czwartej, dwudziestej ligi? Oczywiście nie będziemy opisywać każdego kto kiedykolwiek zagrał w piłkę nożną, bo nie o to chodzi. W przypadku piłkarzy na Wikipedii ustalono, że są oni "encyklopedyczni" gdy zagrali przynajmniej jeden mecz w reprezentacji kraju lub przynajmniej 15 meczów w I lub II lidze dowolnego kraju.

Warunkiem koniecznym ale nie zawsze wystarczającym aby temat artykułu mógł być uważany za encyklopedyczny jest istnienie odpowiednio wielu wiarygodnych i niezależnych źródeł, tak aby można było napisać cały artykuł w pełni zgodnie z zasadami weryfikowalności.

• Warunek konieczny przedstawienia odpowiednich źródeł ma charakter obiektywny i nie może być oparty na osobistych ocenach i odczuciach edytorów Wikipedii. Jeśli na dany temat nie istnieje odpowiednio dużo wiarygodnych źródeł to nie może on być uważany za encyklopedyczny.
• Odpowiednio dużo oznacza, że istnieją źródła, które opisują temat bezpośrednio i szczegółowo w taki sposób, że można napisać artykuł bez przeprowadzania badań własnych czy wprowadzania do hasła innych form twórczości własnej. Przykład: książka licząca 360 stron napisana przez specjalistę z danej dziedziny jest odpowiednio dużym źródłem; jedno zdanie na analizowany temat w jakimś opracowaniu dotyczącym innego zagadnienia nie jest wystarczająco dużym źródłem.
• Wiarygodne są takie źródła, które spełniają zasady opisane w odpowiedniej sekcji reguły weryfikowalności.
• Źródła mogą być publikowane w dowolnej formie i nie muszą mieć wyłącznie charakteru pierwotnego. Istnienie źródeł wtórnych jest wręcz potwierdzeniem encyklopedyczności tematu, nawet gdy nie zostaną one użyte bezpośrednio do pisania hasła.
• Niezależne są takie źródła, które nie są bezpośrednio związane z autorem hasła lub instytucją czy firmą dla której pracuje. Gdy autor hasła stosuje źródła pierwotne, których sam jest autorem lub gdy pisze na temat, w związku z którym może mieć konflikt interesów, wymagane jest przynajmniej jedno źródło wtórne, które nie jest bezpośrednio związane z autorem hasła lub z instytucją/firmą dla której pracuje.

Temat co do którego istnieje konsensus, że spełnia wyżej wymienione kryteria można zwykle uznać za encyklopedyczny w tym sensie, że warto o nim napisać osobny artykuł w Wikipedii. Weryfikowalne fakty i zagadnienia, dla których nie istnieje odpowiednio dużo weryfikowalnych i niezależnych źródeł można umieszczać w tekstach innych artykułów jako np: odrębne sekcje.

W przypadkach kontrowersyjnych najprawdopodobniej dojdzie do głosowania, w którym grono Wikipedystów zadecyduje czy dany artykuł jest "encyklopedyczny".

Więcej na temat encyklopedyczności można przeczytać tutaj: Wikipedia:Encyklopedyczność.

Tworzenie artykułów o osobach

Czasami trudno jest ocenić czy dana osoba jest encyklopedyczna. Prace nad tego typu definicjami trwają cały czas i są one sukcesywnie dodawane do tej oto strony: Wikipedia:Kryteria umieszczania not biograficznych.

Tworzenie artykułów o sobie

Generalnie nie jest zalecane tworzenie artykułów o sobie - bardzo trudno jest bowiem zachować obiektywność. Poza tym artykuł musi spełniać kryteria encyklopedyczności, weryfikowalności, źródeł i 'neutralnego punktu widzenia. Więcej na ten temat można przeczytać tutaj: Wikipedia:Tworzenie artykułów o własnej osobie.

Linki wewnętrzne

Generalnie w artykułach używa się dość dużo linków wewnętrznych. Nie należy jednak przesadzać - tekst "czarny" powinien zawsze przeważać nad "niebieskim". W każdym artykule powinno się linkować tylko jeden raz do innej strony wewnętrznej. Jeśli np. w artykule o II wojnie światowej pojawia się rok 1945 to wystarczy do niego linkować tylko raz - tam gdzie pojawia się po raz pierwszy. Należy również starać się rozdzielać linki od siebie fragmentami nielinkowanego tekstu. Jeśli napiszemy bowiem:

Jan Nowak - polski poeta, publicysta, pisarz i żołnierz. Walczył jako żołnierz w II wojnie światowej w Polsce, Ukrainie i Niemczech.

to widać, że takiego tekstu nie czyta się zbyt dobrze. Nie ma sensu linkować do "oczywistych" stron, jak. np. "polski" poeta - odesłanie bowiem polskiego czytelnika do strony o Polsce nie wniesie wiele do jego poziomu wiedzy. Podobnie linkowanie do imienia "Jan" czy też "walczył" (wojna). Dlatego też ten tekst znacznie lepiej wyglądałby jako:

Jan Nowak - polski poeta, publicysta, pisarz i żołnierz. Walczył jako żołnierz w II wojnie światowej, początkowo w Polsce, później na Ukrainie i w Niemczech.

Zazwyczaj większa koncentracja linków wewnętrznych występuje na początku danego artykułu, ale powinno się dążyć do mniej więcej jednakowej gęstości niebieskich linków w tekście. Prawidłowo zlinkowany artykuł powinien wyglądać podobnie do tego: Elżbieta Dzikowska.

Artykuły, które napisane są bez żadnych linków wewnętrznych są trudniejsze do czytania i są często oznaczane szablonem {{dopracować|linki}}, który zachęca innych Wikipedystów do lepszego sformatowanie tekstu i dodania linków wewnętrznych.

Linki zewnętrzne

Podstawowym celem istnienia sekcji linków zewnętrznych

jest rozszerzanie i uzupełnianie informacji merytorycznych
zawartych w prawidłowo napisanym artykule.

Jeśli więc istnieje sobie hasło Bemowo o dzielnicy Warszawy, to uzasadnionym jest dodanie kilku linków zewnętrznych pomagających rozszerzyć wiadomości właśnie o dzielnicy Bemowo. W chwili pisania tego tekstu znajdowały się tam 3 zewnętrzne linki: do Urzędu Dzielnicy (strona oficjalna), do lokalnego serwisu informacyjnego i do lokalnego serwisu publicystycznego. Oczywiście nie należy umieszczać tam wszystkich linków powiązanych w jakikolwiek sposób z dzielnicą Bemowo - w przeciwnym wypadku w bardzo krótkim czasie cały artykuł zostałby zdominowany ich ilością. Wystarczyłoby bowiem dodać linki do samych firm mających swe siedziby w tej dzielnicy.

Nie o to oczywiście chodzi. Chodzi tylko o to, aby informacje podane w linkach zewnętrznych pomogły na poszerzenie prezentowanej definicji.

W szczególności należy unikać dodawania linków, które mogą zostać potraktowane jako bezpośrednia reklama jakiegoś produktu. Na przykład dodanie linku zewnętrznego do produktu "Jogurcik" w artykule jogurt zostanie potraktowane jako próba reklamy i link taki zostanie usunięty. Jeśli ktoś nachalnie próbuje dodawać tego typu linki zewnętrzne, to taki użytkownik może zostać zablokowany (i najprawdopodobniej będzie).

Blokowanie użytkowników

Blokowanie na Wikipedii oznacza uaktywnienie przez administratora mechanizmu technicznego, które uniemożliwia danej osobie edytowanie artykułów. Blokowanie może być jedną z metod egzekwowania uchwalonych banów (ban jest to bezterminowa blokada).

Możliwe jest zablokowanie prawa do edytowania dla zalogowanego użytkownika, adresu IP (niezarejestrowanego użytkownika), lub całej klasy adresowej IP (dla użytkowników logujących się spod zmiennego IP).

Wszyscy administratorzy Wikipedii mają możliwość blokowania użytkowników, jednak ich działania muszą być uzasadnione i powinny pozostawać w zgodzie z poniższymi zaleceniami.

Blokowanie może zostać zastosowane w następujących przykładowych przypadkach:

• działanie na szkodę projektu (usuwanie treści lub dodawanie wulgaryzmów)
• ataki osobiste (bezpośrednie odniesienie się do innego Wikipedysty w obraźliwy sposób)
• używanie pacynek (więcej niż jednego konta)
• nieodpowiednia nazwa konta (np. SpadajPajacu)

Więcej na ten temat można przeczytać tutaj: Wikipedia:Zasady blokowania.

---

******** Rozdział V - Współpraca na Wikipedii ********

Społeczność Wikipedii

Jak już wspomnieliśmy, Wikipedyści edytują razem - aby Wikipedia mogła działać konieczna jest ich bliska współpraca. Jeśli jedna osoba popełni błąd w artykule "typ salomotu" to inna wychwyci błąd i poprawi na "typ samolotu". Jeśli ktoś dodał nową informację lub stworzył nowy artykuł to inny Wikipedysta przejrzy i sprawdzi czy podane informacje są prawidłowe. Czasem ktoś się po prostu wygłupia i takie wpisy są kasowane natychmiast po zauważeniu. Innym razem, zachodzi problem, czy podane informacje są w 100% prawdziwe, gdyż jest kilka źródeł, które sobie przeczą. Dla przykładu, w artykule Mieszko I niepewna jest data urodzenia - takie przypadki wymagają więc współpracy kilku Wikipedystów i konieczności zweryfikowania w więcej niż jednym źródle.

Istnieją również inne, bardziej strukturalne "przedsięwzięcia". Okazuje się na przykład, że kilka osób z Katowic chce zebrać, uporządkować i skategoryzować wszystkie artykuły związane z Katowicami. Ktoś dostał pozwolenie na użycie bardzo wielu zdjęć i jedna osoba nie poradzi sobie z ich obróbką i umieszczeniem na Wikipedii. Nowi Wikipedyści chcą się dowiedzieć jak coś tam zrobić, lub "starzy" Wikipedyści zapomnieli jak robi się coś innego. Od czasu do czasu jest spotkanie Wikipedystów w świecie rzeczywistym. I tak dalej, i tak dalej.

W skrócie - trzeba pamiętać, że

Praca nad Wikipedią to przede wszystkim współpraca z innymi osobami.

Jak się komunikujemy?

Wikipedyści komunikują się na wiele sposobów i na wielu poziomach merytorycznych. Każdy sposób komunikacji podlega jednak tym samym zasadom - przede wszystkim dobre maniery, co opisane zostało w rozdziale o zasadach Wikipedii.

Poniżej opiszemy najważniejsze kanały komunikacji:

Strony dyskusji użytkownika

Po zarejestrowaniu się (i zalogowaniu!) możemy się skontaktować z innym Wikipedystą używając jego strony dyskusji. Jeśli ktoś dopisze coś do strony dyskusji naszego konta, to następnym razem kiedy zalogujemy się do Wikipedii na górze dowolnie otwartej strony ujrzymy coś takiego:

Wystarczy wtedy kliknąć w "masz wiadomości" (lub jeszcze lepiej w "różnica z poprzednią wersją") aby odczytać co też ktoś tam do nas napisał, np.

Jak łatwo zauważyć, osoba która do nas napisała podpisała się swoim loginem. (Czasem również pojawi się tam link do strony dyskusji tego Wikipedysty.) Można wówczas kliknąć w login (lub bezpośrednio w link do dyskusji tego Wikipedysty) i odpisać. Należy pamiętać, że odpisujemy zawsze na stronie dyskusji tego, kto do nas napisał. Jeśli bowiem napiszemy na swojej stronie, to my dostaniemy powiadomienie, a nie kto inny - po prostu nikt nie będzie wiedział, że próbowaliśmy odpisać.

Bardzo ważnym jest, że:

Na stronach dyskusji podpisujemy się.

Swój podpis można skonfigurować przez użycie linku preferencje na górze strony:

W preferencjach, w zakładce Dane wikipedysty znajduje się pole Twój podpis w którym najlepiej jest wpisać coś takiego:

[[Wikipedysta:Zureks|Zureks]] ([[Dyskusja wikipedysty:Zureks|dyskusja]])

i kliknąć w przycisk Zapisz na dole strony preferencji.

Pierwszy człon [[Wikipedysta:Zureks|Zureks]] to skrót do naszego loginu, znak &nbsp; to spacja a drugi człon ([[Dyskusja wikipedysty:Zureks|dyskusja]]) to skrót do naszej strony dyskusji. W rezultacie będzie to wyświetlane w taki sposób:

Zureks (dyskusja)

Oczywiście dość kłopotliwym byłoby wklejanie takiego tekstu w każdym miejscu, w którym chcemy się podpisać (nie w artykułach!). Podpisywanie się jest jednak dużo prostsze. Po wypełnieniu pola "Twój podpis" w preferencjach możemy bowiem użyć automatycznego podpisywania. Jeśli dodajemy wiadomość do czyjejś strony dyskusji to aby się podpisać wystarczy wpisać cztery znaki tyldy: ~~~~. Czyli na przykład nasza wiadomość wyglądałaby tak:

Powitanie
Hej, dzięki za powitanie i za wskazówki. 
Czy jeśli będę miał jakiś problem 
to mogę się do Ciebie zwrócić w 
przyszłości? Pozdrawiam 
~~~~

Co spowoduje wyświetlenie czegoś takiego:

Powitanie
Hej, dzięki za powitanie i za wskazówki. 
Czy jeśli będę miał jakiś problem 
to mogę się do Ciebie zwrócić w 
przyszłości? Pozdrawiam 
Zureks (dyskusja) 14:51, 22 lut 2008 (CET)

Czyli jak widać system automatycznie zmienił cztery tyldy ~~~~ na nasz podpis jaki skonfigurowaliśmy w preferencjach i dodatkowo pojawiła się godzina i data naszej edycji. Na niektórych klawiaturach wpisywanie znaku tyldy jest dość uciążliwe, dlatego też podpis można łatwo dodać przez kliknięcie tego przycisku w dowolnym polu edycji (ale oczywiście nie w artykule!):

Strony dyskusji są głównym kanałem komunikacji pomiędzy Wikipedystami, dlatego też warto jak najszybciej opanować ten rodzaj porozumiewania się.

Z drugiej strony - Wikipedia to nie jest forum internetowe, na którym można sobie dyskutować o dowolnych tematach. Wszelkie wpisy dodawane do stron dyskusji użytkowników muszą być zatem blisko powiązane z edycjami na Wikipedii. Niedozwolonym jest na przykład spamowanie stron dyskusji użytkowników żadnymi reklamami, zachęcać ich do odwiedzenia innych stron czy wysyłać jakieś żarty. Nie jest to bowiem związane z Wikipedią i może się skończyć naganą lub blokadą konta.

IRC

IRC jest to rodzaj internetowego czata dla osób, które lepiej czują się w rozmowie "na żywo". Kanał ten może być również przydatny do:

• poznania lepiej innych wikipedystów
• szybkiego uzyskania pomocy
• wyjaśnienia wątpliwości i przedyskutowania problemów w szerszym gronie
• wyjaśnienia nieporozumień personalnych
• grupowej pracy nad hasłami
• śledzenia ostatnich zmian na Wikipedii

Kanał ten to #wikipedia-pl znajdujący się w sieci freenode (jednymi z serwerów są irc.openprojects.net oraz irc.freenode.net).

Więcej o kanale IRC i jak można się z nim połączyć można przeczytać tutaj: Wikipedia:Kanał IRC.

Strony dyskusji artykułów

Strony te były już opisane powyżej. Służą one do umieszczanie informacji bezpośrednio związanych z danym artykułem, a nie do dyskutowania. Oczywiście można dyskutować, jeśli dyskusja dotyczy BEZPOŚREDNIO treści artykułu, jak np. wspominana powyżej data urodzenia Mieszka I.

Lista dyskusyjna (emailowa)

Większość aktywnych Wikipedystów jest zapisana na listę dyskusyjną Wikipedii, gdzie omawiane są różne zagadnienia dotyczące zazwyczaj szerszej grupy Wikipedystów, lub też dotyczące całej Wikipedii.

Jeśli np. planowane jest spotkanie w świecie rzeczywistym (o czym za chwilę), to informacje o tego typu spotkaniu są wysyłane również na listę emailową.

Aby zapisać się na tą listę należy wykonać odpowiednie kroki podane tutaj: Wikipedia:Listy dyskusyjne.

Portal wikipedystów

Ta strona poświęcona jest społeczności wikipedystów, sposobom komunikowania się, problemom związanym ze współdziałaniem w projekcie, wizjom funkcjonowania Wikipedii czy różnym inicjatywom, konkursom, jakie są przez tę społeczność organizowane, dlatego też dobrze jest tutaj zaglądać od czasu do czasu: Wikipedia:Portal wikipedystów.

Kawiarenka pod Wesołym Wikipedystą

Kawiarenka pod Wesołym Encyklopedystą, zwana również po prostu Kawiarenką lub Barem, jest miejscem głównych dyskusji dotyczących polskiej Wikipedii. Dyskusje te dotyczą zaleceń edycyjnych, zasad i reguł działania, nowych propozycji i pomysłów, problemów technicznych i tych związanych ze społecznością Wikipedystów oraz tematów ogólnych związanych z Wikipedią. Wszystkie toczące się w tej chwili wątki można znaleźć na tej stronie: Wikipedia:Kawiarenka pod Wesołym Encyklopedystą (gdzie znajdują się różne "stoliki" dyskusji).

Kawiarenka jest częścią Portalu Wikipedystów.

Tablica ogłoszeń

Tablica ogłoszeń jest częścią Portalu Wikipedystów i Kawiarenki. Dodawane są tutaj wszelkie ogłoszenia (duże i małe) dotyczące Wikipedii lub jej funkcjonowania: Wikipedia:Tablica ogłoszeń.

Wikimedia Polska

Jest to strona Stowarzyszenia Wikimedia Polska, polskiego partnera Fundacji Wikimedia. Stowarzyszenie promuje i wspiera Wikipedię, wolną encyklopedię, a także inne projekty Fundacji Wikimedia. Inicjatywą założenia stowarzyszenia wykazała się 26-osobowa grupa uczestników zlotu Wikimedia Polska 2005 w Krakowie, który miał miejsce 14 sierpnia 2005 roku. Stowarzyszenie zostało zarejestrowane 15 listopada 2005 w Sądzie Rejonowym Łódź-Śródmieście.

Wyobraźmy sobie świat, 
w którym każda osoba 
ma dostęp do sumy ludzkiej wiedzy. 
Do tego właśnie dążymy.

Strona internetowa Stowarzyszenia Wikimedia Polska znajduje się tutaj: Wikimedia Polska

Komunikatory internetowe

Niektórzy Wikipedyści udostępniają swoje namiary na różne komunikatory internetowe: Wikipedia:Wikipedyści używający komunikatorów internetowych

Spotkania w rzeczywistości

Co jakiś czas, zazwyczaj 2-3 razy do roku polscy Wikipedyści spotykają się w rzeczywistości. Do tej pory takich spotkań było już kilkanaście (Kategoria:Zloty wikipedystów).

Spotkania takie ogłaszane są na stronach Wikimedia Polska, Kawiarenki jak również i na liście emailowej.

Jeśli więc drogi Czytelniku tego typu spotkanie jest organizowane w Twoich okolicach, to koniecznie się przyłącz! Możesz wówczas osobiście poznać twórców największej polskiej encyklopedii internetowej. Co więcej - sam zostaniesz takim twórcą!

Siostrzane Wikiprojekty

Oprócz Wikipedii istnieją również inne Wiki-projekty, nazywane "siostrzanymi" projektami:

• 

  Wikiźródła
  Wolna biblioteka

• 

  Wikisłownik
  Wielojęzyczny słownik

• 

  Commons
  Repozytorium mediów

• 

  Wikidane
  Repozytorium danych

• 

  Wikinews
  Serwis informacyjny

• 

  Wikispecies
  Katalog gatunków

• 

  Wikibooks
  Wolne podręczniki

• 

  Wikicytaty
  Kolekcja cytatów

• 

  Wikipodróże
  Informacje turystyczne

• 

  Wikiwersytet
  Wolna edukacja

• 

  Wikifunkcje
  Wolna biblioteka funkcji

Jak widać jest ich tutaj 9 (kliknij w tytuł, aby przejść do ich strony głównej):

Wikisłownik

Wielojęzyczny słownik

Wikicytaty

Kolekcja cytatów

Wikinews

Serwis informacyjny bieżących wiadomości

Wikiźródła

Dokumenty źródłowe

Wikibooks

Darmowe podręczniki

Wikiwersytet

Wspólnota wolnej wiedzy

Wikispecies

Katalog gatunków

Wikimedia Commons

Repozytorium mediów

Meta-Wiki

Koordynacja projektów

Jeśli więc drogi Czytelniku, czułbyś się pewniej edytując i współtworząc dowolny z tych projektów, to gorąco do tego zachęcamy!

Współpraca z instytucjami zewnętrznymi

Wikipedyści są bardzo otwarci na współpracę z wszelkimi instytucjami zewnętrznymi. Mamy wiele odnotowanych przypadków współpracy pomiędzy małymi, jedno-osobowymi instytucjami, jak również i z wielkimi multimedialnymi koncernami. Jako przykłady można tutaj wymienić:

• fotografów amatorów (np. zdjęcie osób, miejsc, itp.)
• fotografów profesjonalistów (zdjęcia sławnych osób)
• serwisy internetowe (bazy danych)
• wydawców płyt i książek (wydanie Wikipedii na DVD)
• uczelnie wyższe ("zaliczenia" przedmiotów dla studentów w zamian za pisanie artykułów na Wikipedii)
• i wiele wiele innych.

Ktokolwiek chciałby więc współpracować z Wikipedią, proszony jest o skontaktowanie się z dowolnym Wikipedystą, poprzez tą stronę: Wikipedia:Kontakt.

---

******** Epilog ********

Drogi Czytelniku,

Mamy nadzieję, że udało Ci się jakoś dobrnąć do końca tego skrótowego przewodnika po Wikipedii. Jeśli przeczytałeś cały powyższy tekst od deski do deski to znaczy, że poznałeś wszystkie podstawowe tajniki Wikipedii.

Jeśli cokolwiek okazało się niezrozumiałe, to bardzo prosimy o kontakt z dowolnym Wikipedystą, który chętnie pomoże w odpowiedzi na wszelkie pytania: Pomoc:Przewodnicy.

A jeśli gdziekolwiek w artykule na Wikipedii znajdziesz błąd, to nie czekaj:

Śmiało edytuj i poprawiaj!

Jeśli potrzebujesz dodatkowej pomocy, to możesz się skontaktować z dowolnym Wikipedystą przez dowolny z kanałów opisanych powyżej. W szczególności jeśli jesteś zarejestrowanym użytkownikiem na Wikipedii możesz napisać do autora tego poradnika, przez użycie strony dyskusji użytkownika lub wysłanie emaila na zureks@gmail.com

Jeśli udało Ci się dobrnąć do końca tego tekstu, 
to koniecznie napisz do mnie emaila: zureks@gmail.com
- może być bardzo krótki, np.: 

"Przeczytałam poradnik. Nie zrozumiałam do końca opisu licencji. Małgosia"

Będę naprawdę bardzo zobowiązany :-)

Co więcej - jeśli masz jakiekolwiek pytania dotyczące edytowania Wikipedii to koniecznie pytaj. Chętnie odpowiem emailem albo na stronie dyskusji użytkownika :-)

W międzyczasie polecam strony pomocy: Pomoc:Spis treści lub też wersja alternatywna dla mniej zaawansowanych Pomoc:Spis treści2.

Kategoria:Pomoc