Velika Albanija
Velika Albanija (albanski: Shqipëria e Madhe) je iredentistički projekat koji ima za cilj ujedinjenje svih Albanaca u jednu državu. Albanci ovaj koncept često nazivaju „Etnička Albanija“ (alb. Shqipëria Etnike).
Koreni ove ideje obično se prate unazad do Prizrenske lige 1878. godine, koja je tražila ujedinjenje svih Albanaca otomanskog carstva u jedan veliki Albanski vilajet. Kao istorijski primer velike Albanije, po pravilu se navodi Kraljevina Albanija pod italijanskim protektoratom stvorena tokom drugog svetskog rata.
Ova ideja je i danas veoma uticajna među albanskim nacionalistima.
Istorija
Prizrenska liga
Prizrenska liga je bila albanska politička organizacija osnovana 10. juna 1878. godine u Prizrenu, u tadašnjem Kosovskom vilajetu Otomanskog carstva. Albansko stanovništvo je živelo podeljeno u četiri otomanska vilajeta: kosovskom, skadarskom, janjinskom i manastirskom (bitoljskom), ali pomešano sa drugim narodima, pre svega Makedoncima, Srbima, Grcima, Bošnjacima, Turcima i ostalima. Cilj Lige je bio borba za albansku autonomiju i ujedinjenje ova četiri vilajeta u jedan veliki albanski vilajet.
Prizrenska liga je na Berlinskom kongresu istupala u ime albanskog naroda, boreći se za zaštitu graničnih teritorija na koje su pretendovale susedne zemlje. Liga je uputila memorandum Kongresu kojim se od velikih sila traži priznanje nacionalnog identiteta Albanaca i autonomije Albanije unutar Otomanskog carstva.[1] Međutim, Berlinski kongres je ignorisao memorandum Lige, a odlukama Kongresa neka pretežno muslimanska naselja kao Plav i Gusinje, predata su Crnoj Gori, dok su Srbiji predata četiri okruga (Niš, Pirot, Leskovac i Vranje) u kojima je živeo veliki broj Albanaca. Pristalice Lige su se suprotstavile odlukama Berlinskog kongresa da preda Gusinje i Plav Kneževini Crnoj Gori zbog čega je došlo do oružanih sukoba sa Crnogorcima. Crnogorci su vodili dve bitke sa dobrovoljcima Lige, kod Novšića i Murina, ali nisu uspeli da savladaju otpor Albanaca.[1] Na kraju su velike sile kao kompenzaciju predale Ulcinj Crnoj Gori. Na jugu, Ligini dobrovoljci su uspeli da spreče predavanje Grčkoj dela Epira.[1]
Pristalice Lige takođe podižu ustanak protiv otomanske vlasti 1879. godine i zauzimaju mnoge gradove. Turski Derviš-paša vojskom razbija albanski ustanak aprila 1881. godine i raspušta Prizrensku ligu.
Drugi svetski rat
Između 1941. i 1944. godine, za vreme fašističke okupacije, Italija je stavila najveći deo Kosova, zapadne delove Makedonije i istočne delove Crne Gore pod upravu kvislinške vlade Kraljevine Albanije, koja je bila italijanski protektorat. Italija je odvojila delove crnogorske teritorije i priključila ih "Velikoj Albaniji": Ulcinj sa okolinom, od podgoričkog sreza Tuzi, Hoti, Grudi, Zatrijebač, Vranj, Vladanj i Kodrabudan; od andrijevičkog sreza Plav i Gusinje sa okolinom, a od sreza beranskog - Rožaj sa okolinom. Veći deo Kosova i cela Metohija takođe su pripali "Velikoj Albaniji", osim podujevskog, vučitrnskog i kosovskomitrovačkog sreza, koji su dodeljeni okupiranoj Srbiji, i delova gnjilanskog i uroševačkog sreza severno od Pasjana, sa Kačanikom, Vitinom i Sirinićkom župom, koje su dobili Bugari. Italijani su anektirali i zapadnu Makedoniju sa Tetovom, Gostivarom, Kičevom, Debrom, Strugom i Svetim Naumom, kao i celim Prespanskim jezerom. 28. novembra 1941. godine organizovane su u Skoplju antibugarske albanske demonstracije, sa zahtevom da se Skoplje priključi Albaniji.[2] Između Italije i Bugarske stvorena je velika napetost zbog demarkacione linije, s kojom nisu bili zadovoljni ni Albanci, ni Bugari.[3]
Progon Srba i ostalih nealbanaca u fašističkoj tvorevini "Velikoj Albaniji" je bio surov.[4][5] Srbi su ubijani i mučeni, njihova imovina je pokradena, a kuće spaljene.[6] Mustafa Kruja, premijer Albanije, je tokom boravka na Kosovu juna 1942. na sastancima sa vođama kosovskih Albanaca govorio da srpsko stanovništvo treba raseliti sa Kosova, a srpske koloniste ubijati.[7] Tokom rata, brojni srpski i crnogorski kolonisti doseljeni 1920-ih i 1930-ih su proterani nazad u Crnu Goru i Srbiju, a mnogi su ubijeni.[8]
Narodnooslobodilački odbor Kosova se na Bujanskoj konferenciji u januara 1944. izjasnio o priključenju Kosova Albaniji .
Teritorijalne pretenzije
- GRČKA - Južni Epir i ostrvo Krf (Grčka ima stroga pravila o etničkoj pripadnosti i cilja na asimilaciju, vrlo je teško procjeniti broj albanske nacionalne manjine.
- REPUBLIKA SEVERNA MAKEDONIJA - Zapadni delovi (Kumanovo, Skopje, Tetovo, Gostivar, Struga, Debar i Kičevo) REPUBLIKA SRBIJA - AP Kosovo i Metohija u cjelosti kao i njiovo ujedinjenje sa Albanijom (Republika E Kosoves) - Dijelovi Južne Srbije: Medveđa, Bujanovac i Preševo, tzv "Preševska Dolina" - Dijelovi Sandžaka (Prijepolje, Sjenica, Tutin i Novi Pazar)
- CRNA GORA - Dijelovi Sandžaka (Bijelo Polje, Berane, Rožaje, Plav i Gusinje) - Okoline Podgorice, Bara i Ulcinja.
Povezano
Povezano
Napomene
- ↑ 1,0 1,1 1,2 СРБИЈА, ЦРНА ГОРА И КОСОВО – ПРЕГЛЕД 1878-1914
- ↑ „Dimitrije Bogdanović, Knjiga o Kosovu”. Arhivirano iz originala na datum 2011-01-31. Pristupljeno 2010-01-15.
- ↑ G. Todorovski, Odnosi između Bugarske i Italije 1941-1943 godine u vezi sa zapadnom Makedonijom (str. 79), IG 1965, 2-3
- ↑ Rastko project: Albanian Skenderbeg SS Division
- ↑ Roots of Kosovo's Fascism[mrtav link]
- ↑ „Nacistički genocid nad Srbima”. Arhivirano iz originala na datum 2012-02-22. Pristupljeno 2009-11-04.
- ↑ The roots of Kosovo fascism[mrtav link]
- ↑ Williamson Murray, The emerging strategic environment: challenges of the twenty-first century
