Osmani I
| Osman Gazi عثمان غازى | |
|---|---|
| Gaziu Bej | |
 Përshkrim i Osmanit i shekullit të 19-të, nga Konstantin Kapıdağlı | |
| Uç Bej i Sulltanatit të Rumit | |
| Mbretërimi | rr. 1280 – rr. 1299 |
| Paraardhës | Ertuğrul |
| Pasardhës | Zyra e shpërbërë |
| Mbretërimi | rr. 1299 – 1323/4 |
| Paraardhës | Zyra u themelua |
| Pasardhës | Orhani I |
| Bashkëshorte | Malhun Hatun Rabia Bala Hatun |
| Dinastia | Shtëpia e Osmanët |
| I ati | Ertuğrul |
| E ëma | E e panjohur[1] |
| U lind | Osman bin Ertuğrul bin Gündüz Alp[2] عثمان بن ارطغرل بن گندز الپ ose Osman bin Ertuğrul bin Suleyman Shah عثمان بن ارطغرل بن سلیمان شاہ 1258 Sulltanati i Rumit |
| Vdiq | 1323/4[3] Bursa, Bejliku Osman |
| Varrimi | Varri i Osman Gaziut, Osmangazi, Provinca Bursa, Turqi |
Osman Gaziu (turqishtja osmane: عثمان غازى përkthyesi ʿOsmān Ġāzī; turqisht: Birinci Osman ose Osman Gazi; vdiq 1323/4) ndonjëherë transliteruar arkaikisht si Othman ishte udhëheqësi i fisit Kayı dhe themeluesi i dinastisë osmane. Ai dhe dinastia që mbajnë emrin e tij më vonë vendosën dhe sunduan Perandorinë Osmane të sapolindur (të njohur më pas si Bejlik Osman ose Emirat). Shteti, ndonëse vetëm një principatë e vogël gjatë jetës së Osmanit, u shndërrua në një perandori botërore në shekujt pas vdekjes së tij. Ai ekzistonte deri pak pas përfundimit të Luftës së Parë Botërore. Historianët zakonisht shënojnë datën e përfundimit në heqjen e sulltanatit në vitin 1922, shpalljen e Republikës së Turqisë në vitin 1923, ose heqjen e hilafetit në vitin 1924.
Prejardhja
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Ai vinte nga fiset turko-oguze. Ishte djali i vogël i Ertugrulit dhe Halimesë, edhe pse disa historianë osmanë thonë se nëna e Osmanit I është e panjohur.[1] Fisi i tyre quhej fisi Kaji dhe merreshin me përpunimin e leshit dhe mbarështrimin e bagëtive. Ishin selxhukë. Babai i tij, Ertugrul beu, duke përfituar nga dobësia e Bizantit, arriti të merrte disa nga kalatë lindore të perandorisë Bizantine. Kjo vazhdoi derisa Bizanti u shemb në 1453, kur sulltan Mehmeti mori Kostandinopojën.
Themelimi i dinastisë
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Në fund të shekullit të XIII, në Anadoll u krijua një boshllëk pushteti. Perandoria Bizantine, në rënie kishte humbur të gjitha pasuritë e tyre në Anadolli pas Betejës së Manzikert të 1071. Si rrjedhojë, rajoni u nda në shumë fise luftëtarësh mes vete dhe me Kostandinopojën, me të cilën kufiri ishte jashtëzakonisht të prekshëm.
Rreth vitit 1290, një Osman i caktuar fitues mbi kontrollin e tokave të caktuara në veri-perëndim të Anadollit, vetëm në jug të Bursës. Kjo ishte pika kryesore të fërkimit me kufirin bizantin, duke u përpjekur për të shtypur pak mbretërinë barbare, por pas luftimeve të ashpra ka arritur epërsi rajonale të Osmanit, i cili ishte themelues i një shteti të vogël por të fuqishëm. Osmani i treguar shumë i aftë në konsolidimin e pushtetit bazë krijuar nga masa e myslimanëve që u grumbulluan në mbretërinë Anadollak e tij iknin pushtimit mongol në tokat lindore.
Osmani kishte shpalli pavarësinë e mbretërisë së tijë të vogël nga turqit Selxhuk në 1299.
Fillimi i Perandorisë Osmane
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Në fund të shekullit të XIII, në Anadoll u krijua një boshllëk pushteti. Perandoria Bizantine, në rënie kishte humbur të gjitha pasuritë e saj në Anadoll pas Betejës së Manzikert të 1071. Si rrjedhojë, rajoni u nda në shumë fise luftëtarësh, te cilet luftonin mes vetes dhe me Kostandinopojën, per kete arsye kufiri bizantit ishte jashtëzakonisht i prekshëm. Rreth vitit 1290 princ Osmani ishte dominues dhe vendosi kontrollin e tokave të caktuara në veri-perëndim të Anadollit, vetëm në jug të Bursës. Kjo ishte pika kryesore të fërkimit me kufirin bizantin. Ne perpjekje per te shtypur keto fise barbare (sipas bizantit), e pas shumeluftimeve të ashpra Osmani arriti nje epersi territoriale dhe behet themelues i një shteti të vogël por të fuqishëm. Osmani u tregua shumë i aftë në konsolidimin e pushtetit bazë. Keshtu krijohet ne 1299 nje shtet i voge osman por i forte. Ai baze kishte fiset oguz e turqit Selxhuk si dhe nga popullsia myslimane qe largohej nga vendet qe mbreteria Mongole pushtoj. Kjo ishte një perandori e themeluar në fund të shekullit XIII në Azinë e Vogël veriperëndimore, gjëgjësisht në rrethinën e Bilexhikut dhe Sëgytit, nga kreu fisnor oguz turk Osmani.
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ a b Lowry, Heath W. (2003). The Nature of the Early Ottoman State (në anglisht). Albany: SUNY Press. fq. 153. ISBN 978-0-7914-8726-6.
- ^ Akgündüz, Ahmed; Öztürk, Said (2011). Ottoman History - Misperceptions and Truths (në anglisht). IUR Press. fq. 35. ISBN 978-90-90-26108-9. Marrë më 28 dhjetor 2019.
- ^ Kafadar, Cemal (1995). Between Two Worlds: The Construction of the Ottoman State (në anglisht). fq. 16.
By the time of Osman's death (1323 or 1324)...
.svg){kind=small}