Hazine Müsteşarlığı
 | |
 Hazine Müsteşarlığı binası | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Kuruluş tarihi | 13 Aralık 1983) |
| Kapanış tarihi | 10 Temmuz 2018) |
| Sonraki kurum | |
| Türü | Maliye kurumu |
| Adres | İnönü Bulvarı, No: 36 06510 Emek, Ankara |
| Yıllık bütçe | ₺68.399.057.000[1] |
| Web sitesi | hazine.gov.tr |
Hazine Müsteşarlığı, Türkiye Başbakanlığına bağlı Türkiye'nin hazinesinin yönetiminde sorumlu devlet kurumuydu.
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Osmanlı dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Osmanlı Devleti'nde Hazine, çeşitli aşamalardan geçtikten sonra, 1863 yılında Maliye Nezareti bünyesinde Hazine-i Vezne'nin kurulmasıyla son şeklini almıştır.[2] Hazine-i Vezne, devlet gelir ve giderlerini zaman ve mekan itibarıyla denkleştirilmesi olarak tanımlanan hazinenin klasik fonksiyonlarını yani hazine işlemlerini Merkez Bankası kurulmadan önce aşağıdaki gibi yerine getirirdi: Vilayete bağlı birimlerin nakit açık veya fazlası olan idari birimlerden nakit açığı olan birimlere nakit aktarılırdı. Böylece çıkan sonuç vilayetin kendi hesaplarıyla birleştirilerek vilayetin nakit durumu tespit edilirdi. Vilayetin nakit fazlası varsa, bu fazlalık merkezdeki kasaya gönderilir, şayet nakit açığı varsa merkezden nakit istenirdi.
Bu dönemde Hazine para nakillerini genellikle posta yoluyla gerçekleştiriyordu. Osmanlı Bankası'nın şubeleri olan yerde, bu işlem söz konusu banka tarafından yerine getiriliyordu. Osmanlı Bankası imtiyaz mukavelesi uyarınca Hazine için bir cari hesap da açmıştı. Vezne işlemleri ise mal sandıkları tarafından üstlenilmişti.
Cumhuriyet dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Cumhuriyet döneminde Hazine-i Vezne 1927 yılına kadar Maliye Vekaleti bünyesindeki konumunu korumuş, 1927 yılı Bütçe Kanunu ile ‘Hazine-i Vezne ve Muamelat-ı Nakdiye Müdüriyeti'ne dönüştürülmüştür. 18 Mayıs 1929 tarih ve 1452 sayılı Kanun ile ‘Muamelat-ı Nakdiye Müdürlüğü'ne, 29 Mayıs 1936 tarih ve 2996 sayılı Kanun ile de ‘Nakdiye Müdürlüğü'ne dönüştürülen Hazine, 29 Mayıs 1936 tarih ve 2996 sayılı Kanun ile ‘Nakit İşleri Genel Müdürlüğü' adını almış ve 10 Ağustos 1942 tarih ve 4286 sayılı Kanun ile de ‘Hazine Genel Müdürlüğü'ne dönüştürülmüştür.
Daha sonra 6 Temmuz 1960 tarih ve 13 sayılı geçici Kanunla ‘Milletlerarası İktisadi İşbirliği Teşkilatı'nı da bünyesine alarak ‘Hazine Genel Müdürlüğü ve Milletlerarası İktisadi İşbirliği Teşkilatı Genel Sekreterliği' adını almıştır. 13 Aralık 1983 tarih ve 188 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile Başbakanlığa bağlı Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı oluşturulmuştur. Müsteşarlık Bünyesindeki Kamu Finansmanı, Dış Ekonomik İlişkiler ve Banka ve Kambiyo Başkanlıkları Hazine fonksiyonlarını üstlenmiştir. Daha sonra, 8 Haziran 1984 tarih ve 232 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile bu birimler Genel Müdürlük olarak düzenlenmişlerdir. Bu KHK, bazı ufak değişikliklerle 4 Nisan 1986 tarih ve 3274 sayıyla kanunlaşmıştır. Bu yapı da, bazı alt birimlerin görev ve işlevlerini genişleterek ana hizmet birimi haline getiren 4 Mayıs 1989 tarih ve 376 sayılı KHK ile bir kere daha değiştirilmiştir.
Müsteşarlık Merkez Teşkilatı 14 Ağustos 1991 tarih ve 436 sayılı KHK ile bir kez daha değişikliğe uğrayarak, Devlet Planlama Teşkilatı bünyesindeki, Teşvik ve Uygulama, Yabancı Sermaye ve Serbest Bölgeler Başkanlıklarını Genel Müdürlükler olarak bünyesine almıştır.
Son defa, 16 Eylül 1993 tarih ve 508, sayılı KHK ile yeniden düzenlenen HDTM bir kez daha yapısal değişikliğe uğrayarak 9 Aralık 1994 tarih ve 4059 sayılı Kanun ile Dış Ticaret Müsteşarlığı'ndan ayrılarak "Hazine Müsteşarlığı" adı ile bugünkü adı ve yapısına kavuştu.
10 Temmuz 2018 tarihinde yayınlanan 1 Numaralı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile tüm görev ve yetkileriyle Maliye Bakanlığı ile birleşip Türkiye Cumhuriyeti Hazine ve Maliye Bakanlığı adını aldı.
Hazine Müsteşarları
[değiştir | kaynağı değiştir]| # | İsim | Görev Başlangıcı | Görev Bitişi |
|---|---|---|---|
| 1 | Ekrem Pakdemirli | 13 Aralık 1983 | 21 Temmuz 1986 |
| 2 | Yavuz Canevi | 11 Kasım 1986 | 1 Şubat 1989 |
| 3 | Namık Kemal Kılıç | 12 Mayıs 1989 | 4 Aralık 1991 |
| 4 | Tevfik Altınok | 4 Aralık 1991 | 1 Mart 1993 |
| 5 | Kemal Kabataş (vekil) | 1 Mart 1993 | 19 Temmuz 1993 |
| 6 | Osman Ünsal (vekil) | 19 Temmuz 1993 | 9 Nisan 1994 |
| 7 | Osman Birsen | 11 Nisan 1994 | 20 Aralık 1994 |
| 8 | Ayfer Yılmaz | 23 Aralık 1994 | 1 Kasım 1995 |
| 9 | Nevzat Saygılıoğlu (vekil) | 2 Kasım 1995 | 26 Nisan 1996 |
| 10 | Prof. Dr. Mehmet Kaytaz | 26 Nisan 1996 | 16 Temmuz 1997 |
| 11 | Ahmet Mahfi Eğilmez | 16 Temmuz 1997 | 4 Aralık 1997 |
| 12 | Yener Dinçmen | 8 Aralık 1997 | 14 Mayıs 1999 |
| 13 | Cüneyt Sel (vekil) | 14 Mayıs 1999 | 6 Temmuz 1999 |
| 14 | Ahmet Selçuk Demiralp | 6 Temmuz 1999 | 2 Mart 2001 |
| 15 | Mustafa Ferhat Emil (vekil) | 2 Mart 2001 | 16 Mart 2001 |
| 16 | Faik Öztrak | 16 Mart 2001 | 21 Nisan 2003 |
| 17 | Mustafa Ferhat Emil (vekil) | 21 Nisan 2003 | 5 Mayıs 2003 |
| 18 | İbrahim Halil Çanakcı | 5 Mayıs 2003 | 1 Eylül 2014 |
| 19 | Cavit Dağdaş (vekil) | 1 Eylül 2014 | 29 Haziran 2016 |
| 20 | Osman Çelik | 29 Haziran 2016 | 10 Temmuz 2018 |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "2015 Yılı Bütçesi". hurriyet.com.tr. 13 Ekim 2014. 5 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2015.
- ^ "Tarihçe". www.hazine.gov.tr/. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2015.