İçeriğe atla

Kimyanın zaman çizelgesi

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Atom teorisinin ilk modern açıklaması olan John Dalton'un Yeni Kimyasal Felsefe Sistemi'nden bir şekil.

Bu kimya zaman çizelgesi, maddenin bileşiminin ve etkileşimlerinin bilimsel çalışması olarak tanımlanan ve kimya olarak bilinen modern bilim hakkında insanlığın anlayışını önemli ölçüde değiştiren çalışmaları, keşifleri, fikirleri, icatları ve deneyleri listelemektedir.

"Merkezî bilim" olarak bilinen kimya çalışmaları, diğer birçok bilimsel ve teknolojik alandan etkilenmekle beraber, bu alanlar üzerinde güçlü bir etkiye de sahiptir. Modern kimya anlayışımızın merkezi olarak kabul edilen birçok olay aynı zamanda fizik, biyoloji, astronomi, jeoloji ve malzeme bilimi gibi alanlarda da önemli keşifler olarak kabul edilmektedir.[1]

17. yüzyıl öncesi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Aristoteles (MÖ 384–322)
Marcelin Berthelot'un, Collection des anciens alchimistes grecs (3 cilt, Paris, 1887–88) adlı eserinden Zosimos'un simya uygulamaları; imbik, su kabağı ve karni (yaklaşık olarak MS 300).
Câbir bin Hayyan (ö. 815) bazıları tarafından "kimyanın babası" olarak kabul edilir.

Bilimsel yöntemin kabul edilmesinden ve kimya alanına uygulanmasından önce, aşağıda listelenen insanların birçoğunun modern anlamda birer "kimyager" olarak değerlendirilmesi bir miktar tartışmalıdır. Bununla beraber, geniş ve uzun vadede gördükleri kabul veya ileri görüşlülüklerinden dolayı belli başlı büyük düşünürlerin fikirleri burada sıralanmaya değer kılmaktadır.

MÖ yaklaşık 3000
Mısırlılar, her şeyin onlardan meydana geldiği Ogdoad (veya ilksel güçler) teorisini ortaya koyarlar. Bunlar, güneşin yaratılmasından önce var olan sekiz kaos elementiydi.[2]
MÖ yaklaşık 1200
Mezopotamya'da bulunan çivi yazısı tabletinde parfüm üreticisi ve ilk kimyagerlerden olan Tapputi-Belatikallim'den bahsedilir.[3]
MÖ yaklaşık 450
Empedokles, her şeyin dört temel kökten (daha sonra stoicheia veya elementler olarak isim değiştirecektir) oluştuğunu iddia eder. Bunlar toprak, hava, su ve ateştir. İki aktif ve birbirine karşıt kuvvet olan sevgi ve nefret, elementlere etki eder ve onları sonsuz çeşitte biçimlere ayırır ve birleştirir.[4]
MÖ yaklaşık 440
Leukippos ve Demokritos, bütün maddeleri oluşturan bölünmez bir parçacık olan atom fikrini öne sürer. Bu fikir büyük ölçüde Aristotelesçi görüşten yana olan doğa filozofları tarafından reddedilir (aşağıya bakınız).[5][6]
MÖ yaklaşık 360
Platon '"elementler" (stoicheia) terimini yaratır. İnorganik ve organik cisimlerin bileşimi hakkında bir tartışma içeren ve kimya üzerine basit bir inceleme olan Timaeus diyalogunda, her elementin en küçük parçacığının özel bir geometrik şekle sahip olduğunu varsayar. Bunlar sırasıyla tetrahedron (ateş), oktahedron (hava), ikosahedron (su) ve küptür (toprak).[7]
MÖ yaklaşık 350
Empedokles'in fikirlerini geliştiren Aristoteles, madde ve biçimin bir birleşiminden meydana gelen madde fikrini ileri sürer. Ateş, su, toprak, hava ve esîrden oluşan Beş Element teorisini açıklar. Bu teori, batı dünyasında 1000 yıldan fazla bir süre boyunca büyük ölçüde kabul görmüştür.[8]
MÖ yaklaşık 50
Lucretius, atomculuk fikirlerinin şiirsel bir açıklaması olan De rerum natura'yı yazar.[9]
MS yaklaşık 300
Panopolisli Zosimos, suların bileşimi, hareket, büyüme, cisimleştirme ve cisimden ayırma, ruhu bedenden ayırma ve bedene bağlama çalışması olarak tanımladığı simya üzerine bilinen en eski kitaplardan birini yazar.[10]
MS yaklaşık 800
Yanlış bir şekilde Tyanalı Apollonius'a atfedilen ve doğa felsefesi üzerine anonim bir ansiklopedik çalışma olan Yaratılışın Sırrı (Arapça: Sırrü'l-Halika), tüm metallerin çeşitli oranlarda kükürt ve cıvadan oluştuğuna dair uzun süredir kabul gören teorinin bilinen en eski örneklerinden birini kaydeder.[11] Bu çalışma aynı zamanda çok sonraları Isaac Newton tarafından yorumlanmış kompakt ve şifreli bir Hermetik metin olan Zümrüt Tablet'in[12] bilinen en eski örneğini içermektedir.[13]
MS yaklaşık 850-900
Câbir bin Hayyan'a (Latince: Geber) atfedilen Arapça eserler, kimyasal maddelerin sistematik bir sınıflandırmasını ortaya koyar ve organik maddelerden (örneğin bitkiler, kan ve saç) kimyasal yollarla inorganik bileşiklerin (nişadır veya amonyum klorür) türetilmesi için talimatlar sağlar.[14]
MS yaklaşık 900
Fars bir simyacı olan Ebû Bekir Muhammed bin Zekeriyyâ er-Râzî (kısaca Râzî olarak bilinir), kimya üzerinde, sülfürik asit de dahil olmak üzere birçok asitin en eski üretim yöntemlerini içeren incelemelerini yayımlar.[15] Râzî'nin maddeleri sınıflandırma yöntemi, organik ve inorganik kimyaya uzanan yolu açtı.[16]
MS yaklaşık 1000
Pers kimyagerler Birûnî [17] ve İbn-i Sina,[18] simya pratiğini ve metallerin birbirine dönüşme olasılığını reddederler.
MS yaklaşık 1167
Salerno Okulu'ndan Magister Salernus, şarabın damıtılmasına dair ilk atıfta bulunur.[19]
MS yaklaşık 1220
Robert Grosseteste, bilimsel yöntem için ilk sistemlerden birini ortaya koyduğu çeşitli Aristotelesçi yorumlar yayımladı.[20]
MS yaklaşık 1250
Fars kimyager Nasîrüddin Tûsî, kütle korunumunun[21] ilk örneklerinden birini açıklayarak bir maddenin kütlesinin değişebileceğini ancak yok olamayacağını belirtir.[22]
MS yaklaşık 1250
Tadeo Alderotti, öncüllerinden çok daha etkili olan ayrımsal damıtmayı geliştirir.[23]
MS yaklaşık 1260
Albertus Magnus arsenik[24][daha iyi kaynak gerekli] ve gümüş nitratı keşfeder.[25][daha iyi kaynak gerekli] Ayrıca sülfürik aside ilk atıfları yaptı.[26]
MS yaklaşık 1267
Roger Bacon, bilimsel yöntemin ilk modellerinden birini ortaya koyan ve barutla yaptığı deneylerin sonuçlarını içeren Opus Maius'u yayımlar.[27]
MS yaklaşık 1310
Câbir adı altında yazan isimsiz bir İspanyol simyacı olan Sahte Câbir, uzun süredir kabul gören tüm metallerin çeşitli oranlarda kükürt ve cıvadan oluştuğuna dair teoriyi kuran birkaç kitap yayımlar.[28] Nitrik asit, aqua regia ve aqua fortis'i ilk tanımlayanlardan biridir.[29]
MS yaklaşık 1530
Paracelsus, modern ilaç endüstrisinin köklerini oluşturan, yaşamı uzatmayı hedefleyen bir simya alt disiplini olan iyatrokimyayı geliştirir. Aynı zamanda "kimya" kelimesini ilk kullananın Paracelsus olduğu iddia edilir.[10]
1597
Andreas Libavius, prototip bir kimya ders kitabı olan Alchemia'yı yayımlar.[30]

17. ve 18. yüzyıllar

[değiştir | kaynağı değiştir]
1605
Sir Francis Bacon, daha sonra bilimsel yöntem olarak bilinecek yöntemin tanımını yaptığı The Proficience and Advancement of Learning'i yayımlar.[31]
1605
Michal Sedziwój, çok daha sonra oksijen olarak kabul edilecek olan havada bulunan bir “yaşam besininin” varlığını ileri süren simya eseri A New Light of Alchemy adlı çalışmasını yayımlar.[32]
1615
Jean Beguin, ilk kimya ders kitaplarından biri olan Tyrocinium Chymicum isimli kitabı yayımlar ve bu kitapta ilk kimyasal denklemi yazar.[33]
1637
René Descartes, bilimsel yöntemin ana hatlarını içeren Discours de la méthode adlı çalışmasını yayımlar.[34]
1648
Jan Baptist van Helmont'un, bazıları tarafından simya ve kimya arasında önemli bir geçiş çalışması olarak görülen ve Robert Boyle'u önemli düzeyde etkilediği düşünülen Ortus medicinae kitabının ölümünden sonra yayımlanması. Kitapta birçok deney sonucu bulunmakta ve kütlenin korunumu yasasının ilk örneklerinden biri ortaya konulmaktadır.[35]
Robert Boyle tarafından yazılan The Skeptical Chymist'in başlık sayfası (1627–1691)
1661
Robert Boyle, kimya ve simya arasındaki ayrım üzerine bir inceleme olan The Sceptical Chymist adlı kitabı yayımladı. Kitap, atomlar, moleküller ve kimyasal reaksiyonla ilgili ilk modern fikirlerden bazılarını içerir ve modern kimya tarihinin başlangıcıdır.[36]
1662
Robert Boyle, gazların davranışının, özellikle de gazlarda basınç ve hacim arasındaki ilişkinin deneysel temelli bir açıklaması olan Boyle yasasını ortaya koyar.[36]
1735
İsveçli kimyager Georg Brandt, bakır cevherinde bulunan koyu mavi bir pigmenti analiz eder. Brandt, pigmentin yeni bir element içerdiğini ispat etti. Bu yeni element daha sonra kobalt olarak adlandırılacaktı.[37][38]
1754
Joseph Black, "durağan hava" olarak adlandırdığı karbondioksiti ayrıştırarak izole eder.[39]
18. yüzyıla ait tipik bir kimya laboratuvarı
1757
Louis Claude Cadet de Gassicourt, arsenik bileşiklerini araştırırken, Cadet'in tüten sıvısını yaratır. Daha sonra sıvının ilk sentetik organometalik bileşik olarak kabul edilen kakodil oksit olduğu keşfedilecektir.[40]
1758
Joseph Black, faz değişimlerinin termokimyasını açıklamak adına gizli ısı kavramını formüle eder.[41]
1766
Henry Cavendish, renksiz, kokusuz ve hava ile patlayıcı bir karışım oluşturabilen yanıcı bir gaz olarak tanımladığı hidrojeni keşfeder.[42]
1773–1774
Carl Wilhelm Scheele ve Joseph Priestley, birbirlerinden bağımsız olarak Priestley tarafından "defiloje hava" ve Scheele tarafından "ateş havası" olarak adlandırılan oksijeni havadan ayrıştırarak izole eder.[43][44]
Antoine-Laurent de Lavoisier (1743-1794), "Modern Kimyanın Babası" olarak kabul edilir.
1778
"Modern kimyanın babası"[45] olarak kabul edilen Antoine Lavoisier, gerçekleştirdiği deneyler sırasında varlığını ve yanma tepkimesindeki rolü ve önemini fark ettiği gaza oksijen ismini verir.[46]
1787
Antoine Lavoisier, kimyasal adlandırılmasında ilk modern sistem olan Méthode de nomenclature chimique'i yayımladı.[45]
1787
Jacques Charles, Boyle yasasının bir sonucu olarak ortaya çıkan ve bir gazın sıcaklığı ve hacmi arasındaki ilişkiyi tanımlayan Charles yasasını öne sürer.[47]
1789
Antoine Lavoisier, ilk modern kimya ders kitabı olan Traité Élémentaire de Chimie'yi yayımlar. O zamana kadarki modern kimya birikiminin eksiksiz bir araştırması olmasının yanı sıra, kütlenin korunumu yasasının ilk özlü tanımını içerdiğinden stokiyometrinin ve kantitatif kimyasal analizin kuruluşunu da temsil etmektedir.[45][48]
1797
Joseph Proust, elementlerin bileşikleri oluşturmak için her zaman küçük tam sayı oranlarında birleştiğini ifade eden sabit oranlar yasasını ortaya koyar.[49]
1800
Alessandro Volta ilk kimyasal pili tasarlayarak elektrokimya disiplinini kurmuş olur.[50]

19. yüzyıl

[değiştir | kaynağı değiştir]
John Dalton (1766-1844)
1803
John Dalton, bir gaz karışımındaki gazların birbirleriyle olan ilişkisini ve her birinin karışımın toplam basıncı içindeki nispi basınç payını açıklayan Dalton yasasını ortaya koyar.[51]
1805
Joseph Louis Gay-Lussac, suyun hacimce üçte ikisinin hidrojen ve üçte birinin oksijenden oluştuğunu keşfeder.[52]
1808
Joseph Louis Gay-Lussac, Boyle ve Charles yasalarının deneysel kanıtları ile gazların yoğunluğu ve bileşimi arasındaki ilişkiler dahil olmak üzere, havanın ve diğer gazların çeşitli kimyasal ve fiziksel özelliklerini toplar ve keşfeder.[53]
1808
John Dalton, atom teorisinin ilk modern bilimsel tanımını ve katlı oranlar yasasının net bir tanımını içeren New System of Chemical Philosophy adlı çalışmasını yayımladı.[51]
1808
Jöns Jakob Berzelius, modern kimyasal semboller ve formüller ile bağıl atom kütlesi kavramını ortaya koyduğu Lärbok i Kemien isimli çalışmasını yayımlar.[54]
1811
Amedeo Avogadro, sabit sıcaklık ve basınç altında bulunan eşit hacimdeki gazların eşit sayıda molekül içerdiğini açıklayan Avogadro yasasını ortaya koyar.[55]
Ürenin yapı formülü
1825
Friedrich Wöhler ve Justus von Liebig, daha önce Berzelius tarafından adlandırılmış olan izomerlerin doğrulanmış ilk keşfini gerçekleştirir ve açıklamasını yaparlar. Siyanik asit ve fulminik asit ile çalışarak izomerliğin bir moleküler yapının içindeki atomların farklı diziliş biçimlerinden kaynaklandığı sonucunu doğru bir şekilde çıkarırlar.[56]
1827
William Prout, biyomolekülleri karbonhidratlar, proteinler ve lipitler hâlinde modern gruplarına ayırır.[57]
1828
Friedrich Wöhler üreyi sentezleyerek organik bileşiklerin inorganik maddeler ile üretilebileceğini kanıtlar ve vitalizm teorisini çürütmüş olur.[56]
1832
Friedrich Wöhler ve Justus von Liebig, organik kimya ile ilgili fonksiyonel grupları ve radikalleri keşfer ve açıklar.[56]
1840
Germain Hess, enerjinin korunumu yasasının ilk ifadelerinden biri olan Hess yasasını ortaya koyar ve kimyasal bir süreçteki enerji değişikliklerinin yalnızca başlangıçtaki ve son üründeki maddelerin hâline bağlı olduğunu, başlangıçtaki maddelerden ürünlerin oluşumu arasında izlenen yola bağlı olmadığını kanıtlar.[58]
1847
Hermann Kolbe, asetik asidi tamamen inorganik kaynaklardan elde ederek vitalizm teorisini daha da çürütür.[59]
1848
Lord Kelvin, tüm moleküler hareketin durduğu sıcaklık olan mutlak sıfır kavramını kurar.[60]
1849
Louis Pasteur, tartarik asidin rasemik formunun, sola ve sağa doğru dönen biçimlerin bir karışımı olduğunu keşfederek optik dönmenin doğasını açıklığa kavuşturur ve stereokimya alanını geliştirir.[61]
1852
August Beer, bir karışımın bileşimi ile emeceği ışık miktarı arasındaki ilişkiyi açıklayan Beer yasasını ortaya koyar. Pierre Bouguer ve Johann Heinrich Lambert'in önceki çalışmalarına dayanarak, spektrofotometri olarak bilinen analitik tekniği tesis eder.[62]
1855
Benjamin Silliman Jr. tüm modern petrokimya endüstrisini mümkün kılan petrol parçalama yöntemlerine öncülük eder.[63]
1856
William Henry Perkin, ilk sentetik boya olan Perkin leylağını sentezledi. Perkin bu rengi kömür katranından kinin yaratma girişimi sonucunda tesadüfi bir yan ürün olarak elde etmiştir. Bu keşif, en eski ve başarılı kimya endüstrilerinden biri olan boya endüstrisinin temelidir.[64]
1857
Friedrich August Kekulé von Stradonitz, karbonun dört değerlikli olduğunu, bir diğer deyişle tam olarak dört kimyasal bağ oluşturduğunu ortaya koyar.[65]
1859–1860
Gustav Kirchhoff ve Robert Bunsen, bir kimyasal analiz aracı olarak spektroskopinin temellerini atar ve bu sayede sezyum ve rubidyum elementlerini keşfederler. Bu konu üzerinde çalışan diğerleri de indiyum, talyum ve helyumu keşfetmek için aynı tekniği kullandılar.[66]
1860
Avogadro'nun diatomik moleküller hakkındaki fikirlerini yeniden canlandıran Stanislao Cannizzaro, atom ağırlıklarının bir tablosunu derleyip 1860 Karlsruhe Kongresi'nde sunarak on yıllardır birbiriyle çatışan atom ağırlıkları ve molekül formülleri durumunu sona erdirir ve Mendeleyev'in periyodik yasayı keşfinin önünü açar.[67]
1862
Alexander Parkes, Londra'daki Uluslararası Sergi'de en eski sentetik polimerlerden biri olan Parkesine'i sergiler. Bu keşif, modern plastik endüstrisinin temelini oluşturmuştur.[68]
1862
Alexandre-Emile Béguyer de Chancourtois, ilk element periyodik tablolarından biri olan üç boyutlu tellürik sarmalı yayımlar.[69]
1864
John Newlands, periyodik yasanın habercisi olan oktav yasasını ortaya koyar.[69]
1864
Lothar Meyer, periyodik tablonun değerliğe göre düzenlenmiş ve 28 elementten oluşan ilk biçimlerinden birini geliştirir.[70]
1864
Cato Maximilian Guldberg ve Peter Waage, Claude Louis Berthollet'in fikirlerine dayanarak kütle etki yasasını ortaya koydular.[71][72][73]
1865
Johann Josef Loschmidt, bir molün içindeki molekül sayısını tam olarak belirler. Bu sayı daha sonra Avogadro sayısı olarak adlandırılmıştır.[74]
1865
Friedrich August Kekulé von Stradonitz, kısmen Loschmidt ve diğerlerinin çalışmalarına dayanarak benzenin yapısını birbirini izleyen tek ve çift bağlara sahip altı karbonlu bir halka olarak saptar.[65]
1865
Adolf von Baeyer, boya endüstrisinde devrim yaratan ve endüstriyel organik kimyada bir dönüm noktası olan çivit boyası üzerinde çalışmaya başlar.[75]
Mendeleyev'in 1869 yılına aitperiyodik tablosu
1869
Dmitri Mendeleyev, bilinen 66 elementin atom ağırlıklarına göre düzenlenmiş hâlini içeren ilk modern periyodik tabloyu yayımladı. Mendeleyev'in tablosunun önemi, henüz bilinmeyen elementlerin özelliklerini doğru bir şekilde tahmin edebilme yeteneğinden ileri geliyordu.[69][70]
1873
Jacobus Henricus van 't Hoff ve Joseph Achille Le Bel birbirlerinden bağımsız olarak çalışırken Pasteur'ün kiralite deneylerini açıklayan ve kiral bileşiklerdeki optik aktivite için fiziksel bir neden sağlayan bir kimyasal bağlanma modeli geliştirirler.[76]
1876
Josiah Willard Gibbs, kimyasal dengenin fiziksel temelini açıklamak için serbest enerji kavramını ortaya koyan ve termodinamik ve fiziksel kimya üzerine çalışmalarının bir derlemesi olan Heterojen Maddelerin Dengesi Üzerine adlı eserini yayımlar.[77]
1877
Ludwig Boltzmann, entropi ve gaz fazdaki moleküler hızların dağılımları dahil olmak üzere birçok önemli fiziksel ve kimyasal kavramın istatistiksel türevlerini oluşturur.[78]
1883
Svante Arrhenius, elektrolitlerdeki iletkenliği açıklamak için iyon teorisini geliştirir.[79]
1884
Jacobus Henricus van 't Hoff, kimyasal kinetik üzerine son derece önemli bir çalışma olan Études de Dynamique chimique adlı eseri yayınlar.[80]
1884
Hermann Emil Fischer, birçok biyomolekülde anahtar bir yapı olan ve daha sonra 1898'de sentezlediği pürinin yapısını ortaya koyar. Ayrıca glikoz ve glikoza benzer şekerlerin kimyası üzerinde çalışmaya başlar.[81]
1884
Henry Louis Le Chatelier, dinamik kimyasal dengenin dış etkilere tepkisini açıklayan Le Chatelier prensibini geliştirir.[82]
1885
Eugene Goldstein, katot ışınını ve kanal ışını keşfeder. Katot ışınlarının elektronlardan oluştuğu, kanal ışınlarının da bir katot ışını tüpünde elektronlarından sıyrılan pozitif hidrojen iyonları olduğu keşfedilecekti. Bu pozitif iyonlar daha sonra proton olarak adlandırılacaktı.[83]
1893
Alfred Werner, kobalt komplekslerinin oktahedral yapısını keşfederek koordinasyon kimyası alanını oluşturur.[84]
1894–1898
William Ramsay, periyodik tablodaki büyük ve beklenmeyen bir boşluğu dolduran soy gazları keşfeder ve kimyasal bağ modellerine giden yolu açar.[85]
1897
J. J. Thomson, katot ışını tüpünü kullanarak elektronu keşfeder.[86]
1898
Wilhelm Wien, kanal ışınlarının (pozitif iyon akımlarının) manyetik alanlar tarafından saptırılabileceğini ve sapma miktarının kütle-yük oranıyla orantılı olduğunu gösterir. Bu keşif, kütle spektrometresi olarak bilinen analitik tekniğe giden yolu açacaktır.[87]
1898
Maria Sklodowska-Curie ve Pierre Curie, uraninitten radyum ve polonyum elementlerini ayrıştırarak izole eder.[88]
yaklaşık 1900
Ernest Rutherford, radyoaktivitenin kaynağının bozunan atomlar olduğunu keşfeder ve çeşitli radyasyon türleri için terimler ortaya koyar.[89]

20. yüzyıl

[değiştir | kaynağı değiştir]
1903
Mikhail Semyonovich Tsvet, önemli bir analitik teknik olan kromatografiyi icat eder.[90]
1904
Hantaro Nagaoka, elektronların yoğun ve büyük bir çekirdeğin yörüngesinde döndüğü ilk nükleer atom modellerinden birini ortaya koyar.[91]
1905
Fritz Haber ve Carl Bosch, amonyağı elementlerinden üretmek için, tarımda derin sonuçları olan ve endüstriyel kimyada bir dönüm noktası teşkil eden Haber sürecini geliştirir.[92]
1905
Albert Einstein, Brown hareketini atom teorisini kesin olarak kanıtlayacak şekilde açıklar.[93]
1907
Leo Hendrik Baekeland, ilk ticari plastiklerden biri olan bakaliti icat eder.[94]
Robert A. Millikan yağ damlası deneyini gerçekleştirdi.
1909
Robert Millikan, yağ damlası deneyi aracılığıyla her bir elektronun yükünü benzeri görülmemiş bir doğrulukla ölçerek bütün elektronların aynı yük ve kütleye sahip olduğunu doğrular.[95]
1909
S. P. L. Sørensen, pH kavramını icat eder ve asitliği ölçmek için yöntemler geliştirir.[96]
1911
Antonius van den Broek, periyodik tablodaki elementlerin atom ağırlığı yerine pozitif nükleer yük tarafından daha düzgün organize edildiği fikrini öne sürer.[97]
1911
Zamanın en önde gelen bilim insanlarını bir araya getiren ilk Solvay Konferansı, Brüksel'de gerçekleştirilir. Fizik ve kimya konferansları günümüzde periyodik olarak yapılmaya devam etmektedir.[98]
1911
Ernest Rutherford, Hans Geiger ve Ernest Marsden, dağınık bir elektron bulutu çevrili, küçük, yoğun ve pozitif yüklü bir çekirdeğe sahip nükleer atom modelini kanıtlayan altın folyo deneyini gerçekleştirir.[89]
1912
William Henry Bragg ve William Lawrence Bragg, Bragg yasasını ortaya koyarlar ve maddelerin kristal yapısını açıklanmasında önemli bir araç olan X-ışını kristalografisi alanını kurarlar.[99]
1912
Peter Debye, bazı moleküllerdeki asimetrik yük dağılımını açıklamak için moleküler dipol kavramını geliştirir.[100]
Bohr atom modeli
1913
Niels Bohr, elektronların yalnızca kesin olarak tanımlanmış yörüngelerde var olduğu Bohr atom modelini ortaya koyarak kuantum mekaniği kavramlarını atomun yapısına uygular.[101]
1913
Van den Broek'in önceki fikrinden yola çıkan Henry Moseley, Mendeleyev'in atom ağırlığına dayalı olan periyodik tablosundaki yetersizlikleri düzeltmek için atom numarası kavramını ortaya koyar.[102]
1913
Frederick Soddy, aynı kimyasal özelliklere sahip elementlerin farklı atom ağırlıklarına sahip olabildiğini ifade eden izotoplar kavramını ortaya koyar.[103]
1913
Wien'in çalışmasını ilerleten J. J. Thomson, yüklü atom altı parçacıkların kütle spektrometrisi olarak bilinen bir yöntemle kütle-yük oranlarına göre ayrılabileceğini gösterir.[104]
1916
Gilbert N. Lewis, değerlik bağı kuramının temelini teşkil eden "Atom ve Molekül" adlı çalışmasını yayımladı.[105]
1921
Otto Stern ve Walther Gerlach, atom altı parçacıklarda kuantum mekaniği spini kavramını oluşturur.[106]
1923
Gilbert N. Lewis ve Merle Randall, kimyasal termodinamik üzerine ilk modern tez olan "Termodinamik ve Kimyasal Maddelerin Serbest Enerjisi" adlı çalışmalarını yayımladılar.[107]
1923
Gilbert N. Lewis, asit/baz reaksiyonlarının elektron çifti teorisini geliştirir.[105]
1924
Louis de Broglie, dalga-parçacık ikiliği fikirlerine dayalı olarak atom yapısının dalga modelini ortaya koyar.[108]
1925
Wolfgang Pauli, dört kuantum sayısıyla tanımlanan tek bir çekirdek etrafındaki hiçbir elektron çiftinin aynı kuantum durumuna sahip olamayacağını belirten dışlama ilkesini geliştirdi.[109]
Schrödinger denklemi
1926
Erwin Schrödinger, atom yapısının dalga modeline matematiksel bir temel sağlayan Schrödinger denklemini ortaya koyar.[110]
1927
Werner Heisenberg, çekirdek etrafındaki elektron hareketinin mekaniğini açıklayan belirsizlik ilkesini geliştirir.[111]
1927
Fritz London ve Walter Heitler, hidrojen molekülündeki kovalent bağı açıklamak için kuantum mekaniğini kullanırlar.[112] Böylece kuantum kimyası alanı doğmuştur.[113]
1929
Linus Pauling, moleküler yapıyı ortaya çıkarmak için X-ışını kristalografisinin kullanımının temel ilkeleri olan Pauling kurallarını yayınladı.[114]
1931
Erich Hückel, düzlemsel halka şeklindeki bir molekülün ne zaman aromatik özelliklere sahip olacağını açıklayan Hückel kuralını ortaya koyar.[115]
1931
Harold Urey, sıvı hidrojeni ayrımsal olarak damıtarak döteryumu keşfeder.[116]
İki yaygın naylon biçiminin modeli
1932
James Chadwick, nötronu keşfeder.[117]
1932–1934
Linus Pauling ve Robert Mulliken, günümüzde kendilerinin isimleriyle anılan ölçekleri tasarlayarak elektronegatifliği ölçerler.[118]
1935
Wallace Carothers, DuPont şirketinde tarih boyunca ticari olarak en başarılı sentetik polimerlerden biri olan naylonu icat eden bir kimyager ekibine liderlik eder.[119]
1937
Carlo Perrier ve Emilio Segrè, periyodik tablodaki bir boşluğu dolduran ve ilk yapay olarak üretilen element olan teknesyum-97'nin ilk doğrulanmış sentezini gerçekleştirir. Tartışmalı da olsa element Walter Noddack ve diğer bilim insanları tarafından 1925 gibi erken bir tarihte sentezlenmiş olabilir.[120]
1937
Eugene Houdry, petrolün endüstriyel ölçekte katalitik parçalanması için bir yöntem geliştirerek ilk modern petrol rafinerisinin geliştirilmesinin yolunu açtı.[121]
1937
Pyotr Kapitsa, John Allen ve Don Misener, kuantum mekaniği özelliklerini makroskopik ölçekte gösteren ve ilk sıfır viskoziteli süperakışkan olan aşırı soğutulmuş helyum-4'ü üretirler.[122]
1938
Otto Hahn uranyum ve toryumda nükleer fisyon sürecini keşfeder.[123]
1939
Linus Pauling, kimyasal bağ üzerine onlarca yıllık bir çalışmanın derlemesi olan The Nature of the Chemical Bond isimli kitabı yayınlar. Bu çalışma, en önemli modern kimya kitaplarından biridir. Kitapta hibritleşme teorisi, kovalent bağ ve iyonik bağlar elektronegativite yoluyla açıklanırken, benzenin yapısını açıklamanın bir yolu olarak rezonans kullanılmaktadır.[114]
1940
Edwin McMillan ve Philip H. Abelson, uranyum fisyonu sonucunda oluşan ürünlerin içerisinde ilk kez sentezlenen ve en hafif uranyum ötesi element olan neptünyumu keşfederler. McMillan daha sonra Berkeley'de birçok yeni element ve izotopun keşfinde yer alacak bir laboratuvar kurmuştur.[124]
1941
Glenn T. Seaborg, McMillan'ın yeni atom çekirdeği oluşturma çalışmasını devralır. Nötron yakalama yönteminin ve daha sonra bu yöntemin başka nükleer reaksiyonlar ile yapılışının keşfinde öncü olmuştur. Seaborg dokuz yeni kimyasal elementi ve mevcut elementlerin düzinelerce yeni izotoplarını keşfetmiş ve birçoğunun keşfinde yardımcı olmuştur.[124]
1945
Jacob A. Marinsky, Lawrence E. Glendenin ve Charles D. Coryell, prometyumun ilk doğrulanmış sentezini gerçekleştirerek periyodik tablodaki son "boşluğu" doldururlar.[125]
1945–1946
Felix Bloch ve Edward Mills Purcell, özellikle organik kimyada molekül yapılarının aydınlatılmasında önemli bir analitik teknik olan nükleer manyetik rezonans sürecini geliştirdiler.[126]
1951
Linus Pauling, proteinlerin ikincil yapısını çıkarmak için X-ışını kristalografisini kullanır.[114]
1952
Alan Walsh, bir karışımın içindeki maddenin konsantrasyonlarının ölçülmesini sağlayan önemli bir kantitatif spektroskopi yöntemi olan atomik absorpsiyon spektroskopisi alanının geliştirilmesine öncülük eder.[127]
1952
Robert Burns Woodward, Geoffrey Wilkinson ve Ernst Otto Fischer, organometalik kimya alanının kurucu keşiflerinden biri olan ferrosen yapısının keşfini gerçekleştirirler.[128]
1953
James D. Watson ve Francis Crick, DNA'nın yapısını ortaya koyarak moleküler biyoloji alanına giden kapıyı aralarlar.[129]
1957
Jens Skou, ilk iyon taşıyıcı enzim olan Na+/K+-ATPaz'ı keşfetti.[130]
1958
Max Perutz ve John Kendrew, bir protein yapısını, özel olarak bir ispermeçet balinasının miyoglobinini aydınlatmak için X-ışını kristalografisini kullanırlar.[131]
1962
Neil Bartlett, ksenon hekzafloroplatinatı sentezleyerek ilk kez soy gazların kimyasal bileşikler oluşturabileceğini gösterir.[132]
1962
George Olah süper asit tepkimeleri aracılığıyla karbokatyonları gözlemler.[133]
1964
Richard R. Ernst, Fourier dönüşümlü NMR tekniğinin geliştirilmesinin yolunu açacak deneyler gerçekleştirir. Bu deneyler söz konusu tekniğin hassasiyetini büyük ölçüde artırmış ve manyetik rezonans görüntüleme veya kısaca MR teknolojisine giden yolu açmıştır.[134]
1965
Robert Burns Woodward ve Roald Hoffmann, kimyasal reaksiyonların stereokimyasını açıklamak için moleküler orbitallerin simetrisini kullanan Woodward-Hoffmann kurallarını ortaya koyar.[128]
1966
Hitoshi Nozaki ve Ryōji Noyori, yapısal olarak iyi tanımlanmış bir kiral geçiş metali kompleksi kullanarak asimetrik katalizin (hidrojenasyon) ilk örneğini keşfederler.[135][136]
1970
John Pople, bilgisayarlı kimya hesaplamalarını büyük ölçüde kolaylaştıran Gaussian programını geliştirir.[137]
1971
Yves Chauvin, olefin metatezinin reaksiyon mekanizmasına bir açıklama getirir.[138]
1975
Karl Barry Sharpless ve grubu, aralarında Sharpless epoksidasyonu,[139][140] Sharpless asimetrik dihidroksilasyonu,[141][142][143] ve Sharpless oksiaminasyonunun da bulunduğu bir dizi stereoselektif oksidasyon reaksiyonu keşfederler.[144][145][146]
Buckminsterfulleren, C60
1985
Harold Kroto, Robert Curl ve Richard Smalley, görünüşü bakımından mimar R. Buckminster Fuller tarafından tasarlanan jeodezik kubbeye benzeyen ve büyük bir karbon molekülü sınıfı olan fullerenleri keşfeder.[147]
1991
Sumio Iijima, söz konusu alanda daha önce henüz 1951 yılındayken çalışmalar yapılmış olsa da, elektron mikroskobu kullanarak karbon nanotüp olarak bilinen bir tür silindirik fullereni keşfeder. Bu malzeme nanoteknoloji alanında önemli bir bileşendir.[148]
1994
Robert A. Holton ve grubu tarafından Taxol'ün ilk total sentezi gerçekleştirilir.[149][150][151]
1995
Eric Cornell ve Carl Wieman, makroskopik ölçekte kuantum mekanik özellikler gösteren bir madde olan Bose-Einstein yoğuşuğunu ilk kez üretirler.[152]

21. yüzyıl

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Chemistry – The Central Science". The Chemistry Hall of Fame. York University. 28 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2006. 
  2. ^ Griffiths (1955). "The Orders of Gods in Greece and Egypt (According to Herodotus)". The Journal of Hellenic Studies. The Society for the Promotion of Hellenic Studies. 75: 21-23. doi:10.2307/629164. 
  3. ^ "Women in Science: 5000 Years of Obstacles and Achievements". SHiPS Resource Center for Sociology, History and Philosophy in Science Teaching. 13 Aralık 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2007. 
  4. ^ "Empedocles". Stanford Encyclopedia of Philosophy. Metaphysics Research Lab, CSLI, Stanford University. 4 Mart 2005. 22 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2007. 
  5. ^ "Leucippus". Stanford Encyclopedia of Philosophy. Metaphysics Research Lab, CSLI, Stanford University. 14 Ağustos 2004. 22 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2007. 
  6. ^ "Democritus". Stanford Encyclopedia of Philosophy. Metaphysics Research Lab, CSLI, Stanford University. 15 Ağustos 2004. 30 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2007. 
  7. ^ "The Problem of the Soul in Aristotle's De anima". NASA WMAP. 2004. 9 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2006. 
  8. ^ "HISTORY/CHRONOLOGY OF THE ELEMENTS". 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2007. 
  9. ^ "Lucretius". Stanford Encyclopedia of Philosophy. Metaphysics Research Lab, CSLI, Stanford University. 4 Ağustos 2004. 27 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2007. 
  10. ^ a b Mendeleyev's Dream – The Quest for the Elements. Berkley Books. 2000. ISBN 978-0-425-18467-7. 
  11. ^ Kraus, Paul 1942-1943. Jâbir ibn Hayyân: Contribution à l'histoire des idées scientifiques dans l'Islam. I. Le corpus des écrits jâbiriens. II. Jâbir et la science grecque. Cairo: Institut français d'archéologie orientale, vol. II, p. 1, note 1; Weisser, Ursula 1980. Das Buch über das Geheimnis der Schöpfung von Pseudo-Apollonios von Tyana. Berlin: De Gruyter, p. 199. On the dating and historical background of the Sirr al-khalīqa, see Kraus 1942−1943, vol. II, pp. 270–303; Weisser 1980, pp. 39–72. On the further history of this theory up to the eighteenth century, see Norris, John 2006. “The Mineral Exhalation Theory of Metallogenesis in Pre-Modern Mineral Science” in: Ambix, 53, pp. 43–65.
  12. ^ Weisser 1980, p. 46.
  13. ^ Isaac Newton. "Keynes MS. 28". The Chymistry of Isaac Newton. Ed. William R. Newman. June 2010.
  14. ^ Stapleton, Henry E. and Azo, R. F. and Hidayat Husain, M. 1927. "Chemistry in Iraq and Persia in the Tenth Century A.D" in: Memoirs of the Asiatic Society of Bengal, vol. VIII, no. 6, pp. 317-418, pp. 338–340; Kraus, Paul 1942-1943. Jâbir ibn Hayyân: Contribution à l'histoire des idées scientifiques dans l'Islam. I. Le corpus des écrits jâbiriens. II. Jâbir et la science grecque. Cairo: Institut français d'archéologie orientale, vol. II, pp. 41–42.
  15. ^ Modanlou HD. "A tribute to Zakariya Razi (865 - 925 AD), an Iranian pioneer scholar," Arch Iran Med. 2008 Nov 11(6):673-7. PMID 18976043 9 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  16. ^ Ligon, B. L. (2001). "Biography: Rhazes: His career and his writings," Seminars in Pediatric Infectious Diseases, 12(3), 266–272. doi:10.1053/spid.2001.26123. Quote: "In his chemical research studies, he went beyond his predecessors and contemporaries by dividing substances into plants, animals, and minerals, thereby opening the way for inorganic and organic chemistry. He also was the first to produce sulfuric acid together with other acids, and he prepared alcohol by fermenting sweet products."
  17. ^ Marmura (1965). "An Introduction to Islamic Cosmological Doctrines. Conceptions of Nature and Methods Used for Its Study by the Ikhwan Al-Safa'an, Al-Biruni, and Ibn Sina by Seyyed Hossein Nasr". Speculum. 40 (4): 744-746. doi:10.2307/2851429. 
  18. ^ Robert Briffault (1938). The Making of Humanity, p. 196-197.
  19. ^ A short history of the art of distillation: from the beginnings up to the death of Cellier Blumenthal. BRILL. 1970. s. 88. ISBN 978-90-04-00617-1. 20 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2010. 
  20. ^  Herbermann, Charles, (Ed.) (1913). "Robert Grosseteste". Katolik Ansiklopedi (İngilizce). New York: Robert Appleton Company. 
  21. ^ R. Shane Tubbs, Mohammadali M. Shoja, Marios Loukas, Paul Agutter (2018). History of Anatomy: An International Perspective, John Wiley & Sons. p. 268
  22. ^ Farid Alakbarov (Summer 2001). A 13th-Century Darwin? Tusi's Views on Evolution 26 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Azerbaijan International 9 (2).
  23. ^ Alchemy. Courier Dover Publications. 1990. s. 288. ISBN 978-0-486-26298-7. 
  24. ^ Nature's Building Blocks: An A-Z Guide to the Elements. Oxford: Oxford University Press. 2001. ss. 43, 513, 529. ISBN 978-0-19-850341-5. 
  25. ^ "Molecular Expressions: Science, Optics and You — Timeline — Albertus Magnus". National High Magnetic Field Laboratory at The Florida State University. The Florida State University. 1 Ağustos 2003. 30 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2009. 
  26. ^ Vladimir Karpenko, John A. Norris(2001), Vitriol in the history of Chemistry 14 Şubat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Charles University
  27. ^ "Roger Bacon". MacTutor. School of Mathematics and Statistics University of St Andrews, Scotland. 2003. 7 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2007. 
  28. ^ "GEBER". Institute of Chemistry, Skopje, Macedonia. 9 Mart 1997. 22 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2007. 
  29. ^ Ross, Hugh Munro (1911). "Alchemy § Literature of Alchemy" . In Chisholm, Hugh (ed.). Encyclopædia Britannica. 1 (11th ed.). Cambridge University Press. p. 520.
  30. ^ "From liquid to vapor and back: origins". Special Collections Department. University of Delaware Library. 10 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2007. 
  31. ^ "Sir Francis Bacon: Empiricism". An Image-Oriented Introduction to Backgrounds for English Renaissance Literature. University of Portland. 8 Ağustos 2005. 1 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2007. 
  32. ^ "Sedziwój, Michal". infopoland: Poland on the Web. University at Buffalo. 2 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2007. 
  33. ^ Crosland (1959). "The use of diagrams as chemical 'equations' in the lectures of William Cullen and Joseph Black". Annals of Science. 15 (2): 75-90. doi:10.1080/00033795900200088. 
  34. ^ Herbermann, Charles, ed. (1913). "René Descartes" . Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company.
  35. ^ "Johann Baptista van Helmont". History of Gas Chemistry. Center for Microscale Gas Chemistry, Creighton University. 25 Eylül 2005. 24 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2007. 
  36. ^ a b "Robert Boyle". Chemical Achievers: The Human Face of Chemical Sciences. Chemical Heritage Foundation. 2005. 
  37. ^ Georg Brandt first showed cobalt to be a new metal in: G. Brandt (1735) "Dissertatio de semimetallis" (Dissertation on semi-metals), Acta Literaria et Scientiarum Sveciae (Journal of Swedish literature and sciences), vol. 4, pages 1–10. See also: (1) G. Brandt (1746) "Rön och anmärkningar angäende en synnerlig färg — cobolt" (Observations and remarks concerning an extraordinary pigment — cobalt), Kongliga Svenska vetenskapsakademiens handlingar (Transactions of the Royal Swedish Academy of Science), vol.7, pages 119–130; (2) G. Brandt (1748) "Cobalti nova species examinata et descripta" (Cobalt, a new element examined and described), Acta Regiae Societatis Scientiarum Upsaliensis (Journal of the Royal Scientific Society of Uppsala), 1st series, vol. 3, pages 33–41; (3) James L. Marshall and Virginia R. Marshall (Spring 2003) "Rediscovery of the Elements: Riddarhyttan, Sweden," Archived 2010-07-03 at the Wayback Machine The Hexagon (official journal of the Alpha Chi Sigma fraternity of chemists), vol. 94, no. 1, pages 3–8.
  38. ^ Wang (2006). "Cobalt—Its recovery, recycling, and application". Journal of the Minerals, Metals and Materials Society. 58 (10): 47-50. doi:10.1007/s11837-006-0201-y. 
  39. ^ "Joseph Black". History of Glasgow University Chemistry Department. University of Glasgow Department of Chemistry. 1999. 10 Nisan 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2006. 
  40. ^ Seyferth (2001). "Cadet's Fuming Arsenical Liquid and the Cacodyl Compounds of Bunsen". Organometallics. 20 (8): 1488-1498. doi:10.1021/om0101947. 7 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2021. 
  41. ^ A Short History of Chemistry. Dover Publications, Inc. 1989. ISBN 978-0-486-65977-0. 
  42. ^ Cavendish (1766). "Three Papers Containing Experiments on Factitious Air, by the Hon. Henry Cavendish". Philosophical Transactions. The University Press. 56: 141-184. doi:10.1098/rstl.1766.0019. Erişim tarihi: 6 Kasım 2007. 
  43. ^ "Joseph Priestley". Chemical Achievers: The Human Face of Chemical Sciences. Chemical Heritage Foundation. 2005. 
  44. ^ "Carl Wilhelm Scheele". History of Gas Chemistry. Center for Microscale Gas Chemistry, Creighton University. 11 Eylül 2005. 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2007. 
  45. ^ a b c "Lavoisier, Antoine." Encyclopædia Britannica. 2007. Encyclopædia Britannica Online. 24 July 2007 <http://www.britannica.com/eb/article-9369846 20 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.>.
  46. ^ "Lavoisier, Antoine (1743–1794)". Eric Weisstein's World of Scientific Biography. Wolfram Research Products. 1996. 23 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2007. 
  47. ^ "Jacques Alexandre César Charles". Centennial of Flight. U.S. Centennial of Flight Commission. 2001. 24 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2007. 
  48. ^ Fundamentals of Chemistry. Prentice Hall. 1999. s. 32. ISBN 978-0-02-317351-6. 
  49. ^ "Proust, Joseph Louis (1754–1826)". 100 Distinguished Chemists. European Association for Chemical and Molecular Science. 2005. 15 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2007. 
  50. ^ "Inventor Alessandro Volta Biography". The Great Idea Finder. The Great Idea Finder. 2005. 2 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2007. 
  51. ^ a b "John Dalton". Chemical Achievers: The Human Face of Chemical Sciences. Chemical Heritage Foundation. 2005. 
  52. ^ "The Human Face of Chemical Sciences". Chemical Heritage Foundation. 2005. 
  53. ^ "December 6 Births". Today in Science History. Today in Science History. 2007. 16 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2007. 
  54. ^ "Jöns Jakob Berzelius". Chemical Achievers: The Human Face of Chemical Sciences. Chemical Heritage Foundation. 2005. 8 Ağustos 2018 tarihinde |arşiv-url= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım) arşivlendi. 
  55. ^ "Michael Faraday". Famous Physicists and Astronomers. 19 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2007. 
  56. ^ a b c "Justus von Liebig and Friedrich Wöhler". Chemical Achievers: The Human Face of Chemical Sciences. Chemical Heritage Foundation. 2005. 
  57. ^ "William Prout". 26 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2007. 
  58. ^ "Hess, Germain Henri". 9 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2007. 
  59. ^ "Kolbe, Adolph Wilhelm Hermann". 100 Distinguished European Chemists. European Association for Chemical and Molecular Sciences. 2005. 11 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2007. 
  60. ^ "Kelvin, Lord William Thomson (1824–1907)". Eric Weisstein's World of Scientific Biography. Wolfram Research Products. 1996. 25 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2007. 
  61. ^ "History of Chirality". Stheno Corporation. 2006. 7 Mart 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2007. 
  62. ^ "Lambert-Beer Law". Sigrist-Photometer AG. 7 Mart 2007. 29 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2007. 
  63. ^ "Benjamin Silliman, Jr. (1816–1885)". Picture History. Picture History LLC. 2003. 7 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2007. 
  64. ^ "William Henry Perkin". Chemical Achievers: The Human Face of Chemical Sciences. Chemical Heritage Foundation. 2005. 
  65. ^ a b "Archibald Scott Couper and August Kekulé von Stradonitz". Chemical Achievers: The Human Face of Chemical Sciences. Chemical Heritage Foundation. 2005. 
  66. ^ "Gustav Robert Kirchhoff". MacTutor. School of Mathematics and Statistics University of St Andrews, Scotland. 2002. 15 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2007. 
  67. ^ Eric R. Scerri, The Periodic Table: Its Story and Its Significance, Oxford University Press, 2006.
  68. ^ "Alexander Parkes (1813–1890)". People & Polymers. Plastics Historical Society. 15 Mart 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2007. 
  69. ^ a b c "The Periodic Table". The Third Millennium Online. 11 Temmuz 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2007. 
  70. ^ a b "Julius Lothar Meyer and Dmitri Ivanovich Mendeleev". Chemical Achievers: The Human Face of Chemical Sciences. Chemical Heritage Foundation. 2005. 
  71. ^ C.M. Guldberg and P. Waage,"Studies Concerning Affinity" C. M. Forhandlinger: Videnskabs-Selskabet i Christiana (1864), 35
  72. ^ P. Waage, "Experiments for Determining the Affinity Law" ,Forhandlinger i Videnskabs-Selskabet i Christiania, (1864) 92.
  73. ^ C.M. Guldberg, "Concerning the Laws of Chemical Affinity", C. M. Forhandlinger i Videnskabs-Selskabet i Christiania (1864) 111
  74. ^ "No. 1858: Johann Josef Loschmidt". www.uh.edu. 1 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2016. 
  75. ^ "Adolf von Baeyer: The Nobel Prize in Chemistry 1905". Nobel Lectures, Chemistry 1901–1921. Elsevier Publishing Company. 1966. 20 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2007. 
  76. ^ "Jacobus Henricus van't Hoff". Chemical Achievers: The Human Face of Chemical Sciences. Chemical Heritage Foundation. 2005. 
  77. ^ "Josiah Willard Gibbs". MacTutor. School of Mathematics and Statistics University of St Andrews, Scotland. 1997. 27 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2007. 
  78. ^ "Boltzmann, Ludwig (1844–1906)". Eric Weisstein's World of Scientific Biography. Wolfram Research Products. 1996. 7 Nisan 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2007. 
  79. ^ "Svante August Arrhenius". Chemical Achievers: The Human Face of Chemical Sciences. Chemical Heritage Foundation. 2005. 
  80. ^ "Jacobus H. van 't Hoff: The Nobel Prize in Chemistry 1901". Nobel Lectures, Chemistry 1901–1921. Elsevier Publishing Company. 1966. 9 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2007. 
  81. ^ "Emil Fischer: The Nobel Prize in Chemistry 1902". Nobel Lectures, Chemistry 1901–1921. Elsevier Publishing Company. 1966. 3 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2007. 
  82. ^ "Henry Louis Le Châtelier". World of Scientific Discovery. Thomson Gale. 2005. 14 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2007. 
  83. ^ "History of Chemistry". Intensive General Chemistry. Columbia University Department of Chemistry Undergraduate Program. 22 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2007. 
  84. ^ "Alfred Werner: The Nobel Prize in Chemistry 1913". Nobel Lectures, Chemistry 1901–1921. Elsevier Publishing Company. 1966. 24 Kasım 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2007. 
  85. ^ "William Ramsay: The Nobel Prize in Chemistry 1904". Nobel Lectures, Chemistry 1901–1921. Elsevier Publishing Company. 1966. 7 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2007. 
  86. ^ "Joseph John Thomson". Chemical Achievers: The Human Face of Chemical Sciences. Chemical Heritage Foundation. 2005. 
  87. ^ "Alfred Werner: The Nobel Prize in Physics 1911". Nobel Lectures, Physics 1901–1921. Elsevier Publishing Company. 1967. 5 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2007. 
  88. ^ "Marie Sklodowska Curie". Chemical Achievers: The Human Face of Chemical Sciences. Chemical Heritage Foundation. 2005. 
  89. ^ a b "Ernest Rutherford: The Nobel Prize in Chemistry 1908". Nobel Lectures, Chemistry 1901–1921. Elsevier Publishing Company. 1966. 9 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2007. 
  90. ^ "Tsvet, Mikhail (Semyonovich)". Compton's Desk Reference. Encyclopædia Britannica. 2007. 30 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2007. 
  91. ^ "Physics Time-Line 1900 to 1949". Weburbia.com. 30 Nisan 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2007. 
  92. ^ "Fritz Haber". Chemical Achievers: The Human Face of Chemical Sciences. Chemical Heritage Foundation. 2005. 
  93. ^ "Einstein on Brownian Motion". The Center for History of Physics. 1996. 6 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2007. 
  94. ^ "Leo Hendrik Baekeland". Chemical Achievers: The Human Face of Chemical Sciences. Chemical Heritage Foundation. 2005. 
  95. ^ "Robert A. Millikan: The Nobel Prize in Physics 1923". Nobel Lectures, Physics 1922–1941. Elsevier Publishing Company. 1965. 22 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2007. 
  96. ^ "Søren Sørensen". Chemical Achievers: The Human Face of Chemical Sciences. Chemical Heritage Foundation. 2005. 
  97. ^ "Nuclear Twins: The Discovery of the Proton and Neutron". Electron Centennial Page. 22 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2007. 
  98. ^ "Solvay Conference". Einstein Symposium. 2005. 22 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2007. 
  99. ^ "The Nobel Prize in Physics 1915". Nobelprize.org. The Nobel Foundation. 22 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2007. 
  100. ^ "Peter Debye: The Nobel Prize in Chemistry 1936". Nobel Lectures, Chemistry 1922–1941. Elsevier Publishing Company. 1966. 18 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2007. 
  101. ^ "Niels Bohr: The Nobel Prize in Physics 1922". Nobel Lectures, Chemistry 1922–1941. Elsevier Publishing Company. 1966. 9 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2007. 
  102. ^ "Moseley, Henry (1887–1915)". Eric Weisstein's World of Scientific Biography. Wolfram Research Products. 1996. 22 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2007. 
  103. ^ "Frederick Soddy The Nobel Prize in Chemistry 1921". Nobel Lectures, Chemistry 1901–1921. Elsevier Publishing Company. 1966. 13 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2007. 
  104. ^ "Early Mass Spectrometry". A History of Mass Spectrometry. Scripps Center for Mass Spectrometry. 2005. 3 Mart 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2007. 
  105. ^ a b "Gilbert Newton Lewis and Irving Langmuir". Chemical Achievers: The Human Face of Chemical Sciences. Chemical Heritage Foundation. 2005. 
  106. ^ "Electron Spin". 24 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2007. 
  107. ^ "GILBERT NEWTON LEWIS: AMERICAN CHEMIST (1875–1946)". Woodrow Wilson Leadership Program in Chemistry. The Woodrow Wilson National Fellowship Foundation. 1992. 1 Nisan 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2007. 
  108. ^ "Louis de Broglie: The Nobel Prize in Physics 1929". Nobel Lectures, Physics 1922–1941. Elsevier Publishing Company. 1965. 22 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2007. 
  109. ^ "Wolfgang Pauli: The Nobel Prize in Physics 1945". Nobel Lectures, Physics 1942–1962. Elsevier Publishing Company. 1964. 22 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2007. 
  110. ^ "Erwin Schrödinger: The Nobel Prize in Physics 1933". Nobel Lectures, Physics 1922–1941. Elsevier Publishing Company. 1965. 18 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2007. 
  111. ^ "Werner Heisenberg: The Nobel Prize in Physics 1932". Nobel Lectures, Physics 1922–1941. Elsevier Publishing Company. 1965. 18 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2007. 
  112. ^ Heitler (1927). "Wechselwirkung neutraler Atome und homöopolare Bindung nach der Quantenmechanik". Zeitschrift für Physik. 44 (6–7): 455-472. doi:10.1007/BF01397394. 
  113. ^ Ivor Grattan-Guinness. Companion Encyclopedia of the History and Philosophy of the Mathematical Sciences. Johns Hopkins University Press, 2003, p. 1266.; Jagdish Mehra, Helmut Rechenberg. The Historical Development of Quantum Theory. Springer, 2001, p. 540.
  114. ^ a b c "Linus Pauling: The Nobel Prize in Chemistry 1954". Nobel Lectures, Chemistry 1942–1962. Elsevier. 1964. 22 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2007. 
  115. ^ "The aromaticity of Pericyclic reaction transition states". Department of Chemistry, Imperial College London. 22 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2007. 
  116. ^ "Harold C. Urey: The Nobel Prize in Chemistry 1934". Nobel Lectures, Chemistry 1922–1941. Elsevier Publishing Company. 1965. 31 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2007. 
  117. ^ "James Chadwick: The Nobel Prize in Physics 1935". Nobel Lectures, Physics 1922–1941. Elsevier Publishing Company. 1965. 28 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2007. 
  118. ^ Jensen (2003). "Electronegativity from Avogadro to Pauling: II. Late Nineteenth- and Early Twentieth-Century Developments". Journal of Chemical Education. 80 (3): 279. doi:10.1021/ed080p279. 
  119. ^ "Wallace Hume Carothers". Chemical Achievers: The Human Face of Chemical Sciences. Chemical Heritage Foundation. 2005. 
  120. ^ "Emilio Segrè: The Nobel Prize in Physics 1959". Nobel Lectures, Physics 1942–1962. Elsevier Publishing Company. 1965. 22 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2007. 
  121. ^ "Eugene Houdry". Chemical Achievers: The Human Face of Chemical Sciences. Chemical Heritage Foundation. 2005. 
  122. ^ "Pyotr Kapitsa: The Nobel Prize in Physics 1978". Les Prix Nobel, The Nobel Prizes 1991. Nobel Foundation. 1979. 29 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2007. 
  123. ^ "Otto Hahn: The Nobel Prize in Chemistry 1944". Nobel Lectures, Chemistry 1942–1962. Elsevier Publishing Company. 1964. 20 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2007. 
  124. ^ a b "Glenn Theodore Seaborg". Chemical Achievers: The Human Face of Chemical Sciences. Chemical Heritage Foundation. 2005. 
  125. ^ "History of the Elements of the Periodic Table". AUS-e-TUTE. 18 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2007. 
  126. ^ "The Nobel Prize in Physics 1952". Nobelprize.org. The Nobel Foundation. 22 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2007. 
  127. ^ "Alan Walsh 1916–1998". AAS Biographical Memoirs. Australian Academy of Science. 24 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2007. 
  128. ^ a b Cornforth (November 1981). "Robert Burns Woodward. 10 April 1917-8 July 1979". Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society. 27 (6): 628-695. doi:10.1098/rsbm.1981.0025.  note: authorization required for web access.
  129. ^ "The Nobel Prize in Medicine 1962". Nobelprize.org. The Nobel Foundation. 4 Ocak 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2007. 
  130. ^ Skou (1957). "The influence of some cations on an adenosine triphosphatase from peripheral nerves". Biochim Biophys Acta. 23 (2): 394-401. doi:10.1016/0006-3002(57)90343-8. PMID 13412736. 
  131. ^ "The Nobel Prize in Chemistry 1962". Nobelprize.org. The Nobel Foundation. 26 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2007. 
  132. ^ "Neil Bartlett and the Reactive Noble Gases". American Chemical Society. 12 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2012. 
  133. ^ G. A. Olah, S. J. Kuhn, W. S. Tolgyesi, E. B. Baker, J. Am. Chem. Soc. 1962, 84, 2733; G. A. Olah, lieu. Chim. (Bucharest), 1962, 7, 1139 (Nenitzescu issue); G. A. Olah, W. S. Tolgyesi, S. J. Kuhn, M. E. Moffatt, I. J. Bastien, E. B. Baker, J. Am. Chem. Soc. 1963, 85, 1328.
  134. ^ "Richard R. Ernst The Nobel Prize in Chemistry 1991". Les Prix Nobel, The Nobel Prizes 1991. Nobel Foundation. 1992. 22 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2007. 
  135. ^ H. Nozaki, S. Moriuti, H. Takaya, R. Noyori, Tetrahedron Lett. 1966, 5239;
  136. ^ H. Nozaki, H. Takaya, S. Moriuti, R. Noyori, Tetrahedron 1968, 24, 3655.
  137. ^ W. J. Hehre, W. A. Lathan, R. Ditchfield, M. D. Newton, and J. A. Pople, Gaussian 70 (Quantum Chemistry Program Exchange, Program No. 237, 1970).
  138. ^ Catalyse de transformation des oléfines par les complexes du tungstène. II. Télomérisation des oléfines cycliques en présence d'oléfines acycliques Die Makromolekulare Chemie Volume 141, Issue 1, Date: 9 February 1971, Pages: 161–176 Par Jean-Louis Hérisson, Yves Chauvin DOI:10.1002/macp.1971.021410112
  139. ^ Katsuki (1980). "The first practical method for asymmetric epoxidation". Journal of the American Chemical Society. 102: 5974-5976. doi:10.1021/ja00538a077. 
  140. ^ Hill, J. G.; Sharpless, K. B.; Exon, C. M.; Regenye, R. Org. Synth., Coll. Vol. 7, p.461 (1990); Vol. 63, p.66 (1985). (Article 27 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.)
  141. ^ Jacobsen (1988). "Asymmetric dihydroxylation via ligand-accelerated catalysis". Journal of the American Chemical Society. 110: 1968-1970. doi:10.1021/ja00214a053. 
  142. ^ Kolb (1994). "Catalytic Asymmetric Dihydroxylation". Chemical Reviews. 94: 2483-2547. doi:10.1021/cr00032a009. 
  143. ^ Gonzalez, J.; Aurigemma, C.; Truesdale, L. Org. Synth., Coll. Vol. 10, p.603 (2004); Vol. 79, p.93 (2002). (Article 24 Ağustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.)
  144. ^ Sharpless (1975). "New reaction. Stereospecific vicinal oxyamination of olefins by alkyl imido osmium compounds". Journal of the American Chemical Society. 97: 2305-2307. doi:10.1021/ja00841a071. 
  145. ^ Herranz (1978). "Osmium-catalyzed vicinal oxyamination of olefins by N-chloro-N-argentocarbamates". Journal of the American Chemical Society. 100: 3596-3598. doi:10.1021/ja00479a051. 
  146. ^ Herranz, E.; Sharpless, K. B. Org. Synth., Coll. Vol. 7, p.375 (1990); Vol. 61, p.85 (1983). (Article 20 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.)
  147. ^ "The Nobel Prize in Chemistry 1996". Nobelprize.org. The Nobel Foundation. 26 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2007. 
  148. ^ "Benjamin Franklin Medal awarded to Dr. Sumio Iijima, Director of the Research Center for Advanced Carbon Materials, AIST". National Institute of Advanced Industrial Science and Technology. 2002. 4 Nisan 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2007. 
  149. ^ First total synthesis of taxol 1. Functionalization of the B ring Robert A. Holton, Carmen Somoza, Hyeong Baik Kim, Feng Liang, Ronald J. Biediger, P. Douglas Boatman, Mitsuru Shindo, Chase C. Smith, Soekchan Kim, et al.; J. Am. Chem. Soc.; 1994; 116(4); 1597–1598. DOI Abstract 28 Kasım 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  150. ^ Holton (1994). "First total synthesis of taxol. 2. Completion of the C and D rings". Journal of the American Chemical Society. 116: 1599-1600. doi:10.1021/ja00083a067. 
  151. ^ Holton (1988). "A synthesis of taxusin". Journal of the American Chemical Society. 110: 6558-6560. doi:10.1021/ja00227a043. 
  152. ^ "Cornell and Wieman Share 2001 Nobel Prize in Physics". NIST News Release. National Institute of Standards and Technology. 2001. 10 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2007. 

Konuyla ilgili yayınlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kimyanın_zaman_çizelgesi&oldid=33804632" sayfasından alınmıştır