Mezar taşı

Mezar taşı, mezarlıklarda gömülen kişiye ait kimlik bilgileri, dua vb. yazıları kazınmış olarak üzerine bulunduran ve mezarın baş ucuna dikilen stel ve taştır. Türkçe deyim ve atasözleri arasında çok fazla kullanılmaz, "mezar taşı ile övünülmez" sözü halk içinde kullanılan bir sözdür. Bu söz "kişi geçmişteki atalarıyla değil ancak kendi değeri ile övünmelidir" anlamında kullanılır.^[1]^[2] Semavi dinler için mezar taşı cenaze törenlerinde gelenekseldir. Yahudilik, Hristiyanlık, Bahailik ve İslam için genel olarak kullanılır. Mezar taşı üzerine yazılan kimlik bilgileri bölgelere göre değişmektir. Genellikle isim, soyisim, ölüm tarihi, dinin sembolü, dua ve ölüm tarihi yazar. Aşağıda Türkiye'deki mezarların üzerinde genellikle kullanılan bazı dini semboller bulunmaktadır. Bununla ilgili birçok ülkelerde mezar sanatı da gelişmiştir.

Mezar taşları dik veya yatay mezartaşı, dörtgen, daire ve diğer tasarımlarda, hatta heykel ve büst türünde de olabilir. 18. yüzyıldaki bazı mezarlar, mezarın ayak ucunu sınırlamak için ayak taşı da içeriyordu. Başlangıçta, bir mezar taşı, tabutun taş kapağı veya kendisiydi ve mezar taşı, bir mezarın üzerine yerleştirilen taş levhaydı.

Malzemeler

Taş

Sahra taşları: Pek çok kültürde, özellikle Kuzey Avrupa'da, kapalı alanlar dışındaki mezarlar için kullanılan taşlar doğal tarla taşlarıydı. Sahra taşları kolay bulunması ve masrafsız olması dolayısıyla kullanılır.
Granit: Granit sert bir taştır ve elle oymak beceri ister. Modern oyma yöntemleri arasında bilgisayar kontrollü döner uçların kullanılması ve kauçuk bir şablon üzerinde kumlama yer alır. Bu yöntemlerle oyan kişi neredeyse her türlü sanat eserini veya kitabeyi yaratabilir.
Mermer ve kireçtaşı: Hem kireç taşı hem de mermer kolay oyulur. Mermer, yeniden kristalleşmiş bir kireçtaşı şeklidir. Bu yüzden yağmur suyundaki hafif asit, zamanla mermer ve kireçtaşını yavaşça çözebilir ve bu da yazıtları okunamaz hale getirebilir. Portland taşı, İngiltere'de yaygın olarak kullanılan bir kireç taşı türüdür. Ekstra maliyeti çekiciliğini sınırlasa da, mermer 19. yüzyılın başlarından itibaren popüler hale geldi.
Kumtaşı: Kumtaşı dayanıklıdır; ancak kolayca oyulabilecek kadar yumuşaktır. Bazı kumtaşı eserler o kadar iyi korunmuştur ki, tek tek keski izleri fark edilebilirken diğerleri tabakalara ayrılıp toz haline gelmiştir. Delaminasyon, kumtaşı katmanları arasına nem girdiğinde meydana gelir. Donup genişledikçe tabakalar pul pul dökülür. 17. yüzyılda, kumtaşı Amerika'da tarla taşlarının yerini aldı. Yorkstone, İngiltere'de kullanılan yaygın bir kumtaşı malzemesiydi.
Kayrak: Kayrak, hoş bir dokuya sahip olabilir; ancak biraz gözeneklidir ve katmanlara ayrılmaya eğilimlidir. Kayrak, özellikle Atlantik kıyılarından Charleston ve Savanah üzerinden sevk edildiği Boston'da yaygın olarak kullanılıyordu. Genellikle beyaz boya veya yaldızla vurgulanan harfleri iyi gösterir.
Şist: Şist, 17. ve 18. yüzyılda Amerikan Kolonilerinde mezar yapımı için yaygın bir malzemeydi.

Arabistan kökenli bir mezar taşı
Josiah Leavitt (1679–1717) için yapılan mezar taşı
Polanya'da bir Yahudi mezarı
İngiltere'den mezar taşı
HIS LAST MESSAGE: NO MORE WARS FOR ME (Onun son mesajı: benim için daha fazla savaş yok) yazılı 1. Dünya Savaşından kalma mezar
Kabartma sanatıyla hazırlanmış bir mezar taşı
Victorya döneminden mezar taşları
Mansfield'dan bir mezar taşı

Yazıtlar^[3]

Bazı kişilerin mezarlarında çeşitli yazıtlar bulunur. Bu yazıtlar genellikle mezar taşının bir kısmına yazılır. Yazıtlar bazen aile üyelerinin istediği şiirler, dini yazılar ve benzeri konuludur. Aşağıda bazı yazıt örnekleri bulunmaktadır:

William Shakespeare'in yazıtı:

İyi dostum, İsa aşkına,

buradaki tozu kazmak için.

Ne mutlu ki bu taşları ayıran adam,

Ve kemiklerimi hareket ettiren lanet olsun.

Eski bir mezar taşına oyulmuş bu Fars şiirinde olduğu gibi ölüm hakkında bir uyarı da yazıtlarda görülebilir:

Kudretli Kral
Jamshed'in bir su kaynağının yanında bir taşa oyulmuş olduğunu duydum :
"Bizim gibi birçok kişi bu baharda burada oturdu
Ve bu hayatı bir göz açıp kapayıncaya kadar bıraktım.
Cesaretimiz ve gücümüzle tüm dünyayı ele geçirdik,
Yine de yanımızda mezarımıza hiçbir şey götüremedi."

Ya da ölümün kaçınılmazlığına dair daha basit bir uyarı:

Sen geçerken beni hatırla
Şimdi olduğun gibi, ben de bir zamanlar öyleydim,
Şimdi olduğum gibi, öyleyse olacaksın,
Ölüme hazırlan ve beni takip et.

Bir Türk mezarından yazıt:

Ey yolcu!
Ben de yaşadım geçtim
68 yaşında ecel şerbeti içtim
Beni gör,kendini unutma sakın
Ölüm insana her şeyden yakın.

Başka bir Türk mezar taşındaki yazıt:

İstemem, kabrime ne su ne gül saç,
Ellerini yalnız dua için aç.
Dün hayatta idim, şifaya muhtaç,
Bugün kabirdeyim duaya muhtaç...

Mezar taşlarında görülen amblemler ve anlamları

Çapa: Sabit umut
Keder meleği: Keder
Kuşlar: Ruh
Kitap: İman, bilgelik
Melek: İlahi bilgelik veya adalet
Sütun: Asil yaşam
Kırık sütun: Erken ölüm
Kabuklu deniz hayvanı kabuğu: Bilgelik
Haç, çapa ve İncil: Denemeler, zafer ve ödül
Taç: Ödül ve şan
Yunus: Kurtuluş, Cennete ruhların taşıyıcısı
Güvercin: Saflık, sevgi ve Kutsal Ruh
Yaprak dökmeyen bitkiler: Ebedi hayat
Çelek çiçek: Ölüme karşı zafer
Su kabakları: Kederden kurtuluş
Eller: Bir ilişki veya ortaklık
Kalp: Özveri
At nalı: Kötülüğe karşı koruma
Kum Saati: Zaman ve onun hızlı uçuşu
Sarmaşık: Sadakat, hafıza ve ölümsüz arkadaşlık
Kuzu: Masumiyet, genç yaş
Lamba: Ölümsüzlük
Defne: Zafer, şöhret
Zambak: Saflık ve diriliş
Aslan: Güç ve diriliş
Deniz Kızı: Mesih'in Dualizmi
Meşe: Mukavemet
Zeytin dalı: Bağışlama ve barış
Palmiye: Şehitlik veya ölüme karşı zafer
Tavus kuşu: Ebedi yaşam
Yastık: Bir ölüm yatağı, sonsuz uyku
Haşhaş: Ebedi uyku
Horoz: Uyanış, cesaret ve tetikte olma
Kabuk: Doğum ve diriliş
İskelet: Hayatın kısalığı
Bir daire içinde yılan: Cennette sonsuz yaşam
Kare ve Pusulalar: Masonluk
Davut'un Yıldızı: Yahudilik
Kırlangıç: Annelik
Kırık kılıç: Hayatın kısa sürmesi
Çapraz kılıçlar: Savaşta kaybedilen hayat
Meşale: Tersine dönmüşse sonsuz yaşam, söndürülmüşse ölüm
Ağaç gövdesi: Hayatın güzelliği
Üçgen: Gerçek, eşitlik ve üçlü
Parçalanmış semaver: Yaşlılık, bol dökümlü ise yas
Ağlayan söğüt: Yas ve keder

Yunan harfleri de kullanılabilir:

(alfa ve omega): Başlangıç ve son
(chi rho): Mesih'in adını yazan ilk harfler

Galeri

Amerika'dan bir mezar taşı
Bir köpek için mezar taşı
Mezar taşları
Ağaç kütüğüne benzer tasarımlı bir mezar taşı
Almanya'dan bir mezar taşı
Mason mezarı
Bosna'dan bir mezar
Amerika'dan bir mezar

Kaynakça

^ "mezar taşı - Vikisözlük". tr.wiktionary.org. 21 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2021.
^ "Türk Dil Kurumu | Sözlük". sozluk.gov.tr. 29 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2021.
^ "Mezar taşı". 9 Haziran 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi.

Ayrıca bakınız

[1] "mezar taşı - Vikisözlük". tr.wiktionary.org. 21 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2021.

[2] "Türk Dil Kurumu | Sözlük". sozluk.gov.tr. 29 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2021.

[:0-3] "Mezar taşı". 9 Haziran 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[1]

[2]

[3]