Minorka'nın İstilası (1558)
| Minorka'nın İstilası | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| İtalya Savaşı (1551-1559) ve 1515-1577 Osmanlı-İspanya Savaşı | |||||||
 Piri Reis tarafından çizilen ve Kitab-ı Bahriye isimli eserinde yer alan Minorka haritası | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Osmanlı İmparatorluğu |
 İspanyol İmparatorluğu | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
Piyale Paşa Turgut Reis |
II. Felipe | ||||||
| Güçler | |||||||
|
~15.000 asker[1] ~150 gemi[1] | |||||||
| Kayıplar | |||||||
| Hafif |
550 asker ölü ~4.000 sivil esir[2] | ||||||
Minorka'nın İstilası, 1515-1577 Osmanlı-İspanya Savaşı ve 1551-1559 arasındaki İtalya Savaşı'nda evre.
Piyale Paşa ve Turgut Reis komutasındaki Osmanlı donanmasının 1558 yılında İspanyol İmparatorluğu'nun kontrolündeki Balear Adaları'ndan Minorka'ya yönelik icra ettiği askerî harekât.
Osmanlıların Balearlar'ı önceki istilaları
[değiştir | kaynağı değiştir]Osmanlı İmparatorluğu, Balear Adaları'na olan ilk saldırısını 1501 yılında, Kemal Reis komutasındaki gemilerle düzenlemişti.[3] 1531 ve 1550 yıllarında Pollença, 1535'te Mahón, 1551'de Alcúdia, 1552'de Valldemossa, 1553'te ise Andratx şehirleri Osmanlı gemileri tarafından saldırıya uğramış ve yağmalanmıştı.[4] Bu saldırılar 1571'deki İnebahtı Deniz Muharebesi'nden sonra azalsa da 17. yüzyıla kadar devam etti.[4]
Osmanlı-Fransız İttifakı
[değiştir | kaynağı değiştir]30 Aralık 1557'de, Habsburglarla savaş içerisinde olan Fransa Kralı II. Henri; Osmanlı Padişahı I. Süleyman'a yazdığı mektupla kendisinden para, güherçile ve gemi yardımı istedi.[5] Fransa'nın İstanbul'daki elçisi Jean Cavenac de la Vigne'in de çabalarıyla Osmanlı donanması gemileri, 1558 Nisan ayında Akdeniz'e doğru yola çıktı.[5]
Harekât
[değiştir | kaynağı değiştir]Piyale Paşa komutasında yaklaşık 100 kadırga hazırlandı. Ayrıca, Cezayir'de dağınık vaziyette bulunan yaklaşık 40 kadırgaya da haber gönderilerek Osmanlı donanmasına katılmaları emredildi.[6] 10 Nisan 1558'de İstanbul'dan ayrılan Donanma, Haziran'ın ilk haftasında (İspanya Krallığı'na bağlı) Napoli Krallığı kıyılarında görüldü. 7 Haziran’da Calabria'da Squillance Limanı’na, 13 Haziran’da ise Napoli yakınlarındaki Bacoli açıklarına ulaştı. Messina Boğazı'nda Turgut Reis'in de katılmasıyla yaklaşık 150 gemilik güce ulaşan Osmanlı donanması, Sorrento ve Massa Lubrense'yi yağmaladıktan sonra 26 Haziran’da Procida adasını ateşe verdi.[7] Daha sonra, Mareşal Brissac komutasındaki Fransız donanmasıyla buluşmak amacıyla Korsika’ya yöneldi.
Bununla birlikte, Fransız donanmasıyla buluşamayan Osmanlı donanması rüzgârdan faydalanarak batı istikametinde seyrine devam etti ve 29 Haziran 1558'de Minorka adasının doğusundaki Mahon limanı açıklarına ulaştı.
Minorka'nın istilası
[değiştir | kaynağı değiştir]Mahon 1535 yılında Barbaros Hayreddin Paşa tarafından istila edilmiş, 1553 yılında yine hedef alınmıştı. Bu saldırıların ardından, V. Karl ve II. Felipe Mahon limanının girişine St. Felipe adlı ve toplarla berkitilmiş bir kale inşa ettiler. Bu kaleden yapılan top atışları Osmanlı donanmasının limana girişine engel oldu.[8]
Bunun üzerine Osmanlı donanması adanın kuzeyinden dolaşarak 1 Temmuz'da Ciutadella önlerine geldi. 70 parçalık Fransız donanması da bölgeye gelerek aynı gün başlayan kuşatmaya katıldı. Citadella'nın İspanyol yöneticisi Arguimbau Mahon dahil Minorka'daki diğer yelşem merkezlerinden gelenlerle beraber kalede yaklaşık 550 askerlik bir kuvvet toplayabilmişti. Buna mukabil, Osmanlı donanması adaya 5 ilâ 10.000 asker ve 24 top çıkardı.
İspanyol garnizonun topları etkisiz hale getirme girişiminin âkim bırakılmasının ardından Türk topçuları kaleyi şiddetli bir ateşe tuttular ve Keşişler (Frailes) ile San Juan tabyalarının bitişiğindeki surları yıkmayı başardılar. Ardından piyade hücumu sırasında kentin idarî binasında da yangın çıkması, halkın Mahon'a tahliye olma arzusunu körükledi. Bununla birlikte, iyi planlanmamış bir tahliye planıyla Mahon'a ulaşmaya çalışan çok sayıda kişi ada içlerine yayılmış Osmanlı birliklerince tutsak edildi ya da öldürüldü. Ayrıca, ele geçirilen tutsaklardan alınan istihbarat sonucunda şehirdeki durumdan haberdar olan Osmanlılar, ertesi gün (9 Temmuz) sabah saatlerinde tüm kuvvetleriyle taarruza geçtiler ve dokuz gündür devam eden kuşatmanın ardından kenti ele geçirdiler. Bu taarruzla, kaleyi korumaya çalışan son 150 İspanyol askeri de kılıçtan geçirildi.
Ardından, kent tamamen yağmalanarak toplam 4.000 kişi esir alındı.[2] Osmanlı ve Fransız donanmaları 12 Temmuz'da Ciutadella'yı harap bir vaziyette bırakarak Minorka'dan ayrıldılar.
İstila sonrası
[değiştir | kaynağı değiştir]İspanya Krallığı Osmanlı donanmasının saldırısını anakaraya (özellikle Barselona) beklediğinden, Minorka'nın istilasına mukabele etmekte etkisiz kaldı. Bunda, 1557 Ağustos’unda ilk işaretleri görülen ve 1558 yılında en yüksek ölüm oranlarına ulaşarak İspanya'yı etkisine alan vebanın gündemi işgal ediyor olması da etkili oldu (Osmanlı donanmasının Ciutadella’yı kuşattığı dönem ile vebanın Barselona’da büyük kıyımlara yol açtığı ve toplam ölüm vakalarının 4.000'e ulaştığı dönem çakışmaktadır).[9]
Osmanlı donanmasının başkentten bu kadar uzakta icra ettiği sayılı harekâtlardan biri olan Minorka'nın istilası ve aynı yılı Vahran (Oran) merkezli İspanyol kolordusunun Mostaganem Muharebesi'nde Cezayir Beylerbeyi Salih Paşa karşısında aldığı hezimet, İspanya Krallığı'nda Osmanlı donanmasıyla nihaî hesaplaşma beklentisini artırdı ve Cerbe Deniz Muharebesi'ne (1560) giden süreci hızlandırdı.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Lee-254isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ a b Carr, Matthew (2009). Blood and Faith: The Purging of Muslim Spain. The New Press. ss. sf. 120. ISBN 1595583610.
- ^ Pitcher, Donald Edgar (1972). An Historical Geography of the Ottoman Empire from Earliest Times to the End of the Sixteenth Century. Brill Publishers. ss. sf. 99.
- ^ a b Lee, Phil (2004). The Rough Guide to Mallorca and Menorca. Rough Guides. ss. sf. 275. ISBN 1843532522.
- ^ a b Setton, Kenneth M. (1976–1984). The Papacy and the Levant (1204–1571) (4 vols.) (İngilizce). Philadelphia: The American Philosophical Society. s. 698. ISBN 978-0-87169-114-9.
- ^ "Armada Española Desde La Unión De Los Reinos De Castilla Y León" (İspanyolca), Fernandez Duro C, c.2, Madrid: Instituto de Historia y Cultura Naval (1896), s.9
- ^ "The Mediterranean and the Mediterranean World in the Age of Philip II", F Braudel, California: University of California Press (1995), s.944
- ^ "Osmanlıların Minorka Adası’na Saldırısı ve Ciutadella’nın İşgali (1558)", Hakan Kılınç, Mülkiye Dergisi (2020), 44(2), s.226-277
- ^ "Osmanlıların Minorka Adası’na Saldırısı ve Ciutadella’nın İşgali (1558)", Hakan Kılınç, Mülkiye Dergisi (2020), 44(2), s.230