National Geographic
 | |
 National Geographic Magazine Dergisi'nin Haziran 1922 tarihli sayısının ön kapağı | |
| Editör | Gilbert H. Grosvenor 1903, Chris Johns 2008 |
|---|---|
| Kategoriler | Aylık dergi, süreli yayın. |
| Yayımcı | National Geographic Society |
| İlk sayı | 1888 ekim |
| Ülke | ABD |
| Dil | İngilizce, 1995'ten sonra 32 dilde daha. 2001'den beri Türkçe |
| Website | http://www.ngm.com |
| ISSN | 0027-9358 |
The National Geographic Magazine (NGM), 1888 yılından beri yayımlanmakta olan ABD merkezli dergidir. National Geographic Society'nin resmî yayın organıdır. Bugün derginin adı sadece National Geographictir.
Kâr amacı gütmeyen bir bilim organizasyonu olan "National Geographic Cemiyeti" ABD'nin Washington şehrinde kurulduktan 9 ay sonra, Ekim 1888 tarihinde cemiyetin yayın organı olan derginin ilk sayısını yayınlamıştı. Yılda 12 defa çıkan bu dergi günümüzde hala yayınını sürdürmektedir. Dergi 1896'ya kadar her ay çıkmadı, ilk yıl 1 sayı, sonraki yıl 3 sayı çıktı. Yılda 2 ila 9 arasında değişerek 1896'ya kadar gelindi, bu yıl 12 sayı çıktı ve bundan sonra hep yılda 12 sayı yayınlandı.[1] Aradan geçen onca zamana rağmen dergi boyutunda fazla bir değişiklik olmamış ve 1910 yılından beri kapaklarında kullandığı karakteristik sarı rengi de hiç terk etmemiştir. Kapaktaki bu sarı bordür şirketin alâmet-i fârikası haline gelmiştir ve diğer ürünlerinde de hâlen kullanılmaktadır. 1959 yılına kadar kapağında fotoğraf bulunmayan dergi bu tarihten sonra kademeli olarak ön kapağında fotoğraf yayınlamaya başladı.[2] Kâr amacı gütmeyen bir derneğin yayın organı olması nedeniyle sayfa aralarına hiçbir zaman reklam almadı. Reklam sayfaları derginin ilk başında ve en sonunda ayrı bölümlerde yer almaktaydı.
Coğrafya, kültür, keşifler, popüler bilim ve tarihle ilgili makalelerin ağırlıkla yer aldığı dergide fotoğrafın ayrı bir önemi vardır. Birçok ünlü fotoğraf sanatçısını bünyesinde toplayan dergi henüz renkli baskının çok az rastlandığı yıllarda bile renkli baskı yapıyordu. Her ay dergiyle birlikte verilen harita ekleri de çok değerli birer referans kaynağı olarak ilgi görmektedir.
National Geographic Aralık 2023 tarihli sayısıyla son kez raflara çıkmış, bu tarihten sonra matbu yayınını yalnızca dergi aboneleriyle sınırlı tutma kararı almıştır.[3]
Derginin desteklediği araştırma projeleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Kurulduğundan bu yana National Geographic Kurumu birçok araştırma ve keşif projesine destek vermiştir. Bunların sonuçları yayın organı olan dergide ayrıntılı bir şekilde okuyuculara sunulmuştur. Bu projelerden en popüler olanları şunlardır:
- 1909 yılının 6 Nisan'ında Robert E. Peary Kuzey Kutup noktasına ulaştı.
- 1963 yılı Mayıs ayında Everest dağının zirvesine çıkılması
- 1984'te sualtı arkeoloğu George F. Bass Türkiye sularından 3400 yıllık bir Bronz Çağı batığı keşfetti.
- 1985 yılında Robert Ballard ve ekibi tarafından Titanic batığının yerinin keşfedilip batığın görüntülenmesi ve bazı parçalarının ilk kez su yüzüne çıkartılması.
- 1999 yılında yine Robert Ballard ve ekibi 7000 yıl önce Karadeniz nispeten küçük bir göl iken denizlerin yükselmesi sonucunda Marmara denizinin taşarak bu gölü hızla doldurması sonucunda büyük bir tufan'a sebep olduğunu kanıtlayan deliller keşfetti. Kutsal kitaplarda anlatılan büyük tufanla bu olay arasında ilişki kurulmuş oldu.[4]
Dergide renk kullanımı
[değiştir | kaynağı değiştir]NGM'de ilk renkli fotoğraf Kasım 1910 yılında görüldü, bunlar Kore ve Çin'de çekilmiş siyah beyaz fotoğrafların elle boyanması ile meydana getirilmiş fotoğraflardı. 1914 yılında ise gerçekten renkli olarak çekilmiş ilk fotoğraf dergide basıldı. Bu, Paul Guillumette 'nin Belçika'da Ghent'te bir çiçek bahçesinde çektiği bir renklendirilmiş (otokrom) fotoğraftı. Derginin Şubat 1962 sayısı tamamı renkli olarak basılmış ilk Amerikan dergisi olma unvanını taşıyor.[5]
Diğer dillerde NGM
[değiştir | kaynağı değiştir]Uzun yıllar sadece ABD'de ve İngilizce olarak yayınlanan dergi tarihinde ilk kez 1995 yılında başka bir dilde daha yayınlanmaya başladı; Japonca. Bugün aralarında Türkçenin de bulunduğu 33 ayrı dilde daha yayınlanmaktadır. National Geographic Türkiye dergisi Nisan 2001 tarihinden beri orijinali ile aynı ölçünde yayınlanmaktadır. ABD'de sadece abone yolu ile ulaşılabilen dergi diğer birçok ülkede gazete bayilerinde ve kitapçılarda raflardan satılabilmektedir.
National Geographic Magazine'in İngilizceden başka yayınlandığı 33 dil şunlardır:
Arnavutça, Bulgarca, Geleneksel Çince, Kolaylaştırılmış Çince, Hırvatça, Çekçe, Danca, Felemenkçe, Fince, Fransızca, Almanca, Yunanca, İbranice (iki ayrı İbranice baskı), Japonca, Macarca, Endonezce, İtalyanca, Korece, Norveççe, Lehçe, Portekizce (iki ayrı Portekizce baskı), Rumence, Rusça, Sırpça, Slovence, İspanyolca (2 ayrı İspanyolca baskı), İsveççe, Litvanca, Tayca ve Türkçe.
Derginin baskı sayısı
[değiştir | kaynağı değiştir]NGM'in hâlihazırdaki baskı sayısı ayda 12 milyona yakındır. Bunlardan 8,5 milyonu İngilizce dilinde basılmaktadır. Diğer 32 dilde basılan dergilerin toplam baskısı da 3 milyonun biraz üzerindedir. Derginin her ay 40 milyon kişi tarafından okunduğu tahmin edilmektedir.[6] Winston Churchill'in ölümünden sonra, Ağustos 1965 sayısında ona geniş bir yer ayıran dergi aynı zamanda Decca plak şirketine cenaze töreninin kayıtlarını ve Churchill'in konuşmalarını içeren bir plak yaptırdı. Bükülebilir incelikte olan bu 45 devirlik plak dergiyle birlikte (dergiye ciltle bağlı olarak) o sayının içinde okuyuculara verildi. Derginin o tarihteki baskı sayısı 6,5 milyonun üzerinde olduğu için bu plak da 6,5 milyon adet dağıtılmış oluyordu ve dolayısıyla o tarihe kadar en çok satan plak unvanını da almış oldu.
Koleksiyonculuk
[değiştir | kaynağı değiştir]
Dünyanın dört bir yanında derginin ve yan ürünlerinin (efemera) ciddi koleksiyoncuları vardır. Özellikle ilk sayıları derginin durumuna göre değişmekle birlikte açık arttırmalarda veya özel satışlarda astronomik fiyatlara el değiştirmektedir. Örneğin çok ender bulunan 1. sayısı 11.000 dolara kadar alıcı bulmuştur.[1] İlk sayısı 1888 yılında sadece 200 üyeye gönderilmişti. 1900 yılından sonraki sayılarda fiyatlar hızla düşmektedir. Ayrıca hologram kapaklı iki özel sayı da değerli koleksiyon sayıları arasında yerini almıştır.
1997 yılında derginin o zamana kadar çıkmış 108 yıllık koleksiyonu Kodak şirketinin de işbirliği ile 30 CD-ROM halinde yayınlandı. Bu CD-ROM'larda dergilerin ön kapağından arka kapağına kadar tüm sayfalarının taranmış görüntüleri sayfa sayfa incelenebilmektedir. Ayrıca kapsamlı bir indeksten tüm içeriğe ulaşmak mümkün olmaktadır. Ancak set piyasaya çıkar çıkmaz fotoğrafçı Jerry Greenberg dergilerde yer alan kendi fotoğraflarının CD-ROM'lara izni olmadan basılmasından dolayı kurumu dava etti ve davayı kazandı. Bunun üzerine National Geographic Kurumu da CD-ROM setini piyasadan toplatmak zorunda kaldı. Yeni baskıları da yapılamadığı için bu CD-ROM setleri de iyi birer koleksiyon malzemesi haline gelmiştir.[7]
Telif hakları sorununu halleden dernek 2009 yılında bu kez de dijital koleksiyonu 6 DVD halinde tekrar basarak satışa sundu. Bu defa koleksiyon derginin 1888 ilâ 2008 yılları arasındaki 120 yıllık dönemini kapsıyordu ve taranmış görüntülerin kalitesi de arttırılmıştı. Bölümler arasında ikide bir DVD değiştirmekten hoşlanmayanlar için bir de 2,5 inçlik USB hard disk versiyonu hazırlanmıştır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 4 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2008.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2008.
- ^ "135 Yıllık National Geographic Dergisi Son Defa Raflara Çıkıyor". Kayıp Rıhtım. 26 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2008.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2008.
- ^ http://press.ngeo.com/pressroom/index.jsp?pageID=factSheets_detail&siteID=1&cid=1058466231550[ölü/kırık bağlantı]
- ^ http://www.wired.com/politics/law/news/2003/04/58515 [yalın URL]
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- NGM web sitesi 24 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Bir NGM koleksiyoncusunun sitesi 9 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Coverbrowser.com'da dergi kapakları
