İçeriğe atla

Türkiye'de din

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Makale serilerinden
Türkiye arması
Başlıca dini gruplar
Diğerleri
Konular





Türkiye'de din (Optimar anketi, 2019)[1][2][3][4]

  İslam (%89.5)
  Diğer dinler (Bahâîlik, Hristiyanlık, Yahudilik, Tengricilik, Yezîdîlik vs.) (%0.5)
  Dinsizlik (Deizm) (%4.5)
  Dinsizlik (Agnostisizm) (%2.7)
  Dinsizlik (Ateizm) (%1.7)
  Cevapsız (%1.7)

Türkiye'de din, çeşitli dinî inançlardan oluşur. Ülkedeki en yaygın dinin İslam olduğu bilinmekle beraber, bu dine mensup kişilerin oranına ilişkin yayınlanan veriler çelişkilidir. Pew Araştırma Kuruluşu'nun yayımladığı 2012 yılı raporuna göre Müslümanların nüfusa oranı %98'dir.[5] Sabancı Üniversitesi'nin katkılarıyla yapılan bir ankete göre de bu oran %98,3'e ulaşmaktadır.[6][kaynak doğrulanamadı] Ipsos'un 2016 tarihli anketine göre Türkiye'deki Müslümanlar nüfusun %82'sini oluşturmaktadır.[7] Optimar'ın 2019'da yayınladığı ankete göre ise Müslümanların nüfusa oranı %89,5'tir.[1][2][3][4] 2021 KONDA anketine göre insanların %92'si Müslüman olarak tanımlandı.[8]

İbrahimî dinler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Yeni Camii, İstanbul.

İslam

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Türkiye'de İslam

Optimar'ın 2019'da yaptığı ankete göre Türkiye nüfusunun %89,5'i Müslüman'dır.[9] Müslümanların %74'ünü Sünniler oluştururken, Alevi kesimin genel nüfusa oranı %12,5'tur. Diğer Müslüman toplulukların (Caferiler, Nusayriler ve On İkiciler) nüfusa oranı ise %3'tür.

Hristiyanlık

[değiştir | kaynağı değiştir]
Aya Triada Kilisesi, İstanbul.
Ana madde: Türkiye'de Hristiyanlık

Pew Araştırma Kuruluşu'na göre 2010 yılı itibarıyla Türkiye'de yaşayan Hristiyanlar, nüfusun %0,4'ünü oluşturmaktadır.[5] ABD Dışişleri Bakanlığı tarafından yayımlanan 2012 Uluslararası Din Özgürlüğü Raporu'na göre Türkiye'de 60.000 Ermeni Ortodoks, 20.000 Süryani,[hangileri?] 2.270 Rum Ortodoks, 15.000 Rus Ortodoks, 7.000 Protestan, 25.000 Katolik, 5.000 Yehova Şahidi, 3.000 Keldani[10][11][hangileri?] yaşamaktadır. İsa Mesih'in Son Zaman Azizler Kilisesi'nin verilerine göre Türkiye'de 708 Mormon yaşamaktadır.[12]

Yahudilik

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Türkiye'de Yahudilik
Bet İsrael Sinagogu, İzmir.

Türk Musevi Cemaati'nin yayımladığı veriye göre Türkiye'de yaşayan Yahudi sayısı 15.000 kadardır.[13]

Bahâîlik

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Türkiye'de Bahâîlik

Arda Araştırma Kuruluşu'nun 2010 yılı verilerine göre Türkiye'de 21.259 Bahâî yaşamaktadır.[14]

Diğer

[değiştir | kaynağı değiştir]

Türkiye'de sayıları bilinmeyen dinî gruplar yaşamaktadır. Bu dinler Tengricilik, Zerdüştlük, Vika ve Taoizm'dir.

Budizm

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Türkiye'de Budizm

Pew Araştırma Kuruluşu'nun yayımladığı 2010 yılı rakamlarına göre Türkiye'de yaşayan Budistler 40.000 kişilik nüfusları ile genel Türkiye nüfusunun %0,1'inden azdır.[5]

Hinduizm

[değiştir | kaynağı değiştir]

Arda Araştırma Kuruluşunun 2010 verilerine göre Türkiye'de 728 Hindu yaşamaktadır.[15]

Nonteizm ve sekülerizm

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Türkiye'de dinsizlik

WIN-Gallup tarafından hazırlanan 2012 yılına ait Dindarlık ve Ateizm isimli araştırma raporuna göre Türkiye toplumunun %2'si ateisttir. Diğer bir %2 ise dindarlık ve ateizme karşı tepkisizdir.[16] Eurobarometer tarafından 2005 yılında hazırlanan Sosyal Değerler, Bilim ve Teknoloji isimli rapora göre Türkiye nüfusunun %95'i bir tanrıya inanmaktadır.[17] Eurobarometer'ın 2010 yılına ait araştırma raporunda Türkiye nüfusunun %94'ü bir tanrıya, %1'i bir çeşit ruh veya yaşam gücüne inanmaktadır, ne bir çeşit ruh veya yaşam gücüne ne de tanrıya inanmayanlarsa %1'dir ve halkın %4'ü bu konuda tepkisizdir.[18] Chartsbin'in 2009 tarihinde çeşitli kaynaklardan yararlanarak oluşturduğu istatistiklere göre Türkiye nüfusunun %1,9'u agnostiktir.[19] Gallup Poll'ün 2006-2011 yıllarını kapsayan araştırmalarına göre Türkiye'de nüfusun %13'ü sekülerdir.[20] Gallup'un hazırladığı 2012 yılına ait araştırma sonucuna göreyse Türkiye nüfusunun %15'i sekülerdir.[21]

Dentsu'nun 2006 yılına ait verilerine göre nüfusun %2,5 ila %3'ü herhangi bir dine bağlı değildir.[22] Konda tarafından hazırlanan 2007 yılı raporuna göre %0,9'un dinî inancı yoktur, %2,3 ise dinin gereklerine inanmamaktadır.[23]

Türkiye'de 2014 yılı içinde 2 tane resmi ateist derneği kurulmuştur.[24][25]

Bunlardan ilk kurulanın resmi internet sitesi Mart 2015'te, "halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama" gerekçesiyle, devlet eliyle sansürlenmiştir.[26][27]

Dindarlık ve dinî trendler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Sabancı Üniversitesi'nin 2006 tarihli anketine göre ankete katılan kişilerin %16'sı "çok dindar", %39'u "kısmen dindar", %32'si ise "dindar değil" seçeneklerini seçmiş, %3'ü ise dinî inançlarının olmadığını belirtmiştir.[6][kaynak doğrulanamadı] 2007'de KONDA Araştırma ve Danışmanlık tarafından yürütülmüş anket verilerine göre anketi alanların %52.8'i "dinî gerekliliklerinin yerine getirmeye çalışan dindar bir kişi", %34.3'ü "dinî gerekliklerini yerine getirmeyen inançlı bir kişi", %9.7'si "tüm dinî gerekliliklerini yerine getiren çok dindar kişi", %2.3'ü "dinî gerekliliklere inanmayan bir kişi", %0.9'u ise "dinî inancı olmayan bir kişi" seçenekleriyle kendilerini tanımlamıştır. Gallup'ın yaptığı 2012 tarihli ankete göre katılım göstermiş kişilerin %23'ü kendilerini "dindar bir kişi", %73'ü "dindar olmayan bir kişi" ve %2'si "ateist" olarak tanımlamıştır.[28] Pew Research Center'ın 2015 yılından bir raporuna göre Türk halkının %56'sı hayatlarında dini "çok önemli", %27'si "kısmen önemli", %7'si "çok da önemli değil", %3'ü "hiç önemli değil" olarak görmektedir.[29]

Türkiye'deki dinî trendler hakkında çeşitli ve çelişkili iddialar ortaya konmuştur. Pek çok yayım, Türkiye'de Adalet ve Kalkınma Partisi başa geldiğinden beri devam eden bir İslamlaştırmanın var olduğunu öne sürmektedir. Bu İslamlaşmaya örnek olarak Türkiye'de başörtüsü yasağının kaldırılması, imam hatip okullarının sayısının artırılması,[30] alkol satışına getirilen kısıtlamalar[31][32] ve Ayasofya'nın camiye dönüştürülmesi örnek gösterilmektedir.[33] Buna karşın, çeşitli politkacılar Türkiye'de İslam dışı deizm gibi akımların önemli oranda büyüme yaşadığını da iddia etmektedir.[34]

National Public Radio'nun KONDA'nın 2008 ve 2018 yıllarını ele alan araştırmasını yorumladığı bir çalışmaya göre Türkiye'de dindarlık gerileme yaşamaktadır. Kendine çok dindar diyen kesim %13'ten %10'a, kendini "dindar" olarak betimleyenler ise %55'ten %51'e gerilemiştir. Ramazan'da oruç tutanlarda %12'lik, evlilik için imam nikâhının zorunlu olduğunu düşünenlerde ise %5'lik bir düşüş yaşanmıştır. Ayrıca 2008 yılında neredeyse kimse tarafından seçilmemiş "inançsız" ve "ateist" seçenekleri sırasıyla %2 ve %3 değerlerine yükselerek önemli bir büyüme yaşamıştır. Koç Üniversitesi'nde siyaset bilimi ve uluslararası ilişkiler profesörü olan Murat Somer, bu dinsizleşmenin devletin dini desteklemesi ve kontrol etmesi sonucunda halkın dine yabancılaşması ve uzaklaşması sonucunda gerçekleştiğini ifade etmiştir.[35]

Dinî giyim

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız: Türban, Başörtüsü ve Çarşaf (giyim)

İpsos'un 2018 yılında gerçekleştirdiği ankete göre Türkiye'deki kadınların %58'i başını örtmektedir. Bu oran genç ve şehirli nüfusta daha düşük olmaktadır. Başörtüsü ülkede örtünmenin en yaygın biçimi olmakla birlikte, türban giyimi kadınların %21'i tarafından gerçekleştirilmektedir.[36]

Konda'nın 2007 verilerine göre Türkiye'de eğitim seviyesi ve dinî kıyafet giymek ters orantılı olmaktadır. Çarşaf giyimi, okuma yazma bilmeyen ve okuma yazma bilen, ancak herhangi bir diploması olmayan kadınlar ile ilkokul mezunu kişilerde en yüksek oranda gözlemlenmektedir. Türban ve başörtüsü giyimi de eğitim seviyesi arttıkça azalma trendi göstermektedir. Üniversite mezunları (%72.5) ile lisanüstü eğitim almış kişiler (%83.9) en düşük kapanma oranlarına sahiptir. Lisansüstü eğitim diploması olan kadınların sadece %3.2'si türban giymektedir. Okuma yazma bilmeyen kadınların sadece %5.3'ünün başı açıktır. Aynı çalışma 2003 ve 2007 verilerini karşılaştırmış olup, bu zaman aralığı arasında Türkiye'deki her eğitim seviyesinde başı açık kesimde bir azalma meydana geldiği tespit edilmiştir. Bu büyüme özellikle türban giyiminde baş göstermiştir.[37]

Eğitim

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız: Türkiye'de din dersi

Türkiye'de din eğitimi, resmî olarak ilkokul-lise arasında zorunlu olarak öğretilen ve İslam dini üzerine yoğunlaşmış Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersi ile başlar. DKAB dersine ek olarak eğitimin ilerleyen yıllarında "Kur’an-ı Kerim", "Hz. Muhammed’in Hayatı" ve "Temel Dini Bilgiler” adlı seçmeli dersler de alınabilir. Din dersi, 1928'den 1940'ların sonuna kadar müfredata dahil edilmemiş, sonrasında ise seçmeli bir ders olmuştur. 12 Eylül Darbesi'nden sonra zorunlu hale getirilmiştir.[38] Azınlık okullarında azınlığın mensup olduğu dinin eğitiminin verilmesi de mümkündür.[39]

İmam hatip ortaokulları ve liseleri, resmî kuruluş amacı hatip ve imam yetişmesini sağlamak olan eğitim kurumlarıdır.[40] Bu kurumlara 5. sınıftan itibaren giriş yapmak mümkündür.[41] İmam hatip liselerinde standart ortaokul ve lise müfredatına ek olarak İslam dinine ilişkin mesleki dersler okutulmakta ve Sünni esaslara bağlı din eğitimi verilmektedir,[42] buna karşın sıradan okullarda bulunan bazı dersler bu kurumlarda bulunmamaktadır.

İlahiyat fakülteleri, dinler, dinlerin karşılaştırılması, dinler tarihi ve dinlerin değişik bilim alanlarıyla ilgili eğitiminin verildiği yükseköğretim kurumlarıdır.

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b Özkök, Ertuğrul (21 Mayıs 2019). "Türkiye artık yüzde 99'u müslüman olan ülke değil". 11 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2020. 
  2. ^ a b "Optimar'dan din-inanç anketi: Yüzde 89 Allah'ın varlığına ve birliğine inanıyor". T24.com.tr. 15 Mayıs 2019. 29 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2020. 
  3. ^ a b "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 30 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Eylül 2020. 
  4. ^ a b "Tengricilik de yükselişte". odatv.com. OdaTV. 9 Nisan 2018. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2019. 
  5. ^ a b c "The Global Religious Landscape". 28 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2018. 
  6. ^ a b https://archive.today/20130202012548/http://www.selendi.com/forum/ankette-mezhep-sorulari-t4816.0.html;wap2= [yalın URL]
  7. ^ "Religion, Ipsos Global Trends". Ipsos. 2017. 5 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  8. ^ "TR100". 27 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  9. ^ ÖZKÖK, Ertuğrul. "Türkiye artık yüzde 99'u müslüman olan ülke değil". Hürriyet. 23 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2022. 
  10. ^ "Büyüyen Türkiye'de yeni dini azınlıklar oluşuyor". 14 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2013. 
  11. ^ "Din Özgürlüğü Raporu'na göre, Türkiye'de yeni azınlıklar oluşuyor". 13 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2013. 
  12. ^ "Statistics and Church Facts | Total Church Membership". newsroom.churchofjesuschrist.org (İngilizce). 28 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2021. 
  13. ^ "Yahudi nufusu". 15 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  14. ^ "Most Baha'i Nations (2010)". 17 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2013. 
  15. ^ "Most Hindu Nations (2010)". 10 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2013. 
  16. ^ "RELIGIOSITY AND ATHEISM" (PDF). 19 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Temmuz 2013. 
  17. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 21 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Ekim 2013. 
  18. ^ "Biotechnology" (PDF). 24 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Temmuz 2013. 
  19. ^ "Agnosticism Adherents by Country". 13 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2013. 
  20. ^ GALLUP WorldView 7 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - data accessed on 14 September 2011
  21. ^ GALLUP WorldView 7 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - veri erişimi 23 Temmuz 2013
  22. ^ Dentsu Communication Institute 電通総研・日本リサーチセンター編「世界60カ国価値観データブック 16 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Japonca)
  23. ^ "gündelik yaşamda din, laiklik ve türban araştırması" (PDF). 7 Ekim 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2013. 
  24. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2015. 
  25. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2015. 
  26. ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2015. 
  27. ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2015. 
  28. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 21 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Ekim 2013. 
  29. ^ "Religion is very important" (PDF). Global Attitudes Project. Pew Research Center. Bahar 2015. 26 Aralık 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2016. 
  30. ^ Butler, Daren. "With more Islamic schooling, Erdogan aims to reshape Turkey". Reuters (İngilizce). 25 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2020. 
  31. ^ Ozbilgin, Ozge (24 Mayıs 2013). "Turkey bans alcohol advertising and curbs sales". Reuters (İngilizce). 20 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2020. 
  32. ^ "Turkey to ban late-night sales of alcohol". BBC News (İngilizce). 24 Mayıs 2013. 18 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2020. 
  33. ^ "Turkey's president is playing religious politics". The Economist. ISSN 0013-0613. 16 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2020. 
  34. ^ "Bahçeli'den 'deizm' tepkisi". Hürriyet. 15 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2020. 
  35. ^ "Turks Examine Their Muslim Devotion After Poll Says Faith Could Be Waning". NPR.org (İngilizce). 11 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2020. 
  36. ^ ÖZKÖK, Ertuğrul. "Kadınların yüzde kaçı başını örtüyor, türbanlı kadın oranı artıyor mu". Hürriyet. 4 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2020. 
  37. ^ "Religion, Secularism and the Veil in daily life" (PDF). KONDA Research and Consultancy. Milliyet. 9 Eylül 2007. 25 March 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  38. ^ "Unutmak mı Asimilasyon mu? Türkiye'nin Eğitim Sisteminde Azınlıklar" (PDF). Nurcan Kaya. Minority Rights Group International. 2 Ekim 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  39. ^ "Azınlık Okullarında Hristiyan Din Bilgisi Dersi". Bianet - Bagimsiz Iletisim Agi. 13 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2020. 
  40. ^ Öcal, Mustafa. "İmam Hatip Tarihi". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2015. 
  41. ^ "12 yıllık zorunlu eğitime ilişkin uygulamalar'" (PDF). 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Kasım 2015. 
  42. ^ Göker, Aykut. "Sanayi Planlaması ve Recep Tayyip Erdoğan'ın 'Vizyon 2023'ü". 26 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2015. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Türkiye%27de_din&oldid=34154007" sayfasından alınmıştır