Залаэгерсег

Залаэгерсег
Герб	Сцяг
Краіна	Венгрыя
Медзье	Зала
Каардынаты	46°50′21″ пн. ш. 16°51′04″ у. д.HGЯO
Мэр	Золтан Балаіч
Першая згадка	1247
Ранейшыя назвы	Эгерсег
Плошча	102,41 км²
Вышыня цэнтра	166 ± 1 м
Афіцыйная мова	венгерская
Насельніцтва	59 275 чалавек (2014)
Шчыльнасць	603,94 чал./км²
Часавы пояс	UTC+1, летам UTC+2
Тэлефонны код	(+36) 092
Паштовы індэкс	8900
Афіцыйны сайт	zalaegerszeg.hu
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

За́лаэгерсег (венг.: Zalaegerszeg) — горад на захадзе Венгрыі, адміністрацыйны цэнтр медзье Зала. Насельніцтва 59 275^[1] чал. (на 1 студзеня 2014 г.)

Геаграфія і транспарт

Залаэгерсег размешчаны ў Заходне-Задунайскім краі прыкладна за 200 кіламетраў на паўднёвы захад ад Будапешта і за 35 кіламетраў на паўночны захад ад заходняга ўскрайка возера Балатан. Прыкладна за 40 кіламетраў на захад праходзіць граніца з Аўстрыяй і Славеніяй. У горадзе ёсць чыгуначная станцыя. Праз Залаэгерсег праходзіць аўтадарога Е65 Вашвар — Залаэгерсег — Надзьканіжа. Залаэгерсег стаіць на рацэ Зала (басейн Балатана).

Гісторыя

Упершыню горад згаданы ў 1247 годзе як Эгерскуг, а ў 1293 годзе як Эгерсег. У 1266 кароль Бела IV далучыў горад да Веспрэмскай дыяцэзіі, і Эгерсег стаў кіравацца веспрэмскімі біскупамі. У XIV стагоддзі Эгерсег быў найбуйнейшым горадам рэгіёна. У перыяд паміж 1368 і 1389 годам меў статус вольнага каралеўскага горада, аднак затым ізноў адышоў да веспрэмскіх біскупаў, ва ўласнасці якіх знаходзіўся да 1848 года. У 1381 годзе ў горадзе была пабудавана першая каменная царква. Насельніцтва горада хутка расло, Эгерсег стаў «дэ-факта» сталіцай камітата Зала.

Пасля паражэння ў бітве пры Мохачы ў 1526 годзе, калі войскі Асманскай імперыі пачалі заваявальныя паходы на венгерскія землі, у горадзе пачалі праводзіцца фартыфікацыйныя працы, узведзены сцены і крэпасць. Упершыню туркі напалі на горад у 1570-х гадах, аднак спробы ўзяць Эгерсег не ўвянчаліся поспехам. Паколькі буйны горад Надзьканіжа, якія ляжаў на поўдні, быў туркамі ўзяты, стратэгічнае значэнне Эгерсега значна ўзрасло. Другая турэцкая спроба заваяваць горад у 1616 годзе зноў правалілася. Эгерсег быў акупаваны туркамі толькі ў 1664, аднак у канцы XVII стагоддзя быў вызвалены ад туркаў аўстрыйскай арміяй разам з усёй Венгрыяй.

У XVIII стагоддзі сталіца камітата ўжо афіцыйна была перанесена ў Эгерсег. У 1730 годзе ў горадзе пабудавана барочная ратуша, а ў 1760 годзе вялікая царква. У XIX стагоддзі роля горада паступова пачала памяншацца, Надзьканіжа і Кестхей, якія хутка раслі сталі ствараць канкурэнцыю сталіцы камітата, на перыяд 1870—1885 гг. Эгерсег нават страціў статус горада. У XIX стагоддзі горад сталі называць Залаэгерсег, гэта значыць «Эгерсег на Зале». У 1890 годзе праз горад прайшла чыгунка. На мяжы стагоддзяў была пабудавана вялікая колькасць новых будынкаў.

У час Другой сусветнай вайны 1220 яўрэяў Залаэгерсега былі дэпартаваны і загінулі ў Асвенціме. Горад быў вызвалены савецкай арміяй 28 сакавіка 1945 года. Буйных разбурэнняў горад у вайну пазбег.

У паваенны час у горадзе быў пабудаваны шэраг прамысловых прадпрыемстваў, найбуйнейшымі з якіх сталі тэкстыльная фабрыка і нафтаперапрацоўчае прадпрыемства. Хуткі рост горада прывёў да паглынання Залаэгерсегам шматлікіх навакольных вёсак і пасёлкаў. Крызіс, выкліканы крушэннем сацыялізму, змяніўся ў канцы 90-х гадоў эканамічным ростам.

Насельніцтва

Год	Колькасць
1980	56 118	^[2]
1990	62 214	^[2]
2001	61 667	^[2]

Год	Колькасць
2011	59 499	^[2]
2013	59 618	^[3]
2014	59 275	^[4]

Год	Колькасць
2019	57 403	^[2]
2021	55 470	^[5]
2022	54 428	^[6]

Год	Колькасць
2023	55 433	^[7]
2024	55 152	^[8]

Славутасці

Касцёл, пабудаваны ў 1760 годе ў стылі барока
Старая ратуша, пабудаваная ў XVIII стагоддзі ў стылі барока
Музей сельскага быту Гёчэй, заснаваны ў 1962 годзе. Экспазіцыя гэтага музея пад адкрытым небам налічвае каля 40 рэальных пабудоў, прывезеных сюды з навакольных вёсак. У 2001 годзе ў музеі адкрылася экспазіцыя фіна-ўгорскіх народнасцяў, у якой можна пабачыць жыллё хантаў, мансі і фінаў^[9].
Сінагога, размешчаная ў цэнтры горада. Пабудавана архітэктарам Ёжэфам Штэрнам у 1904 годзе і ўпрыгожана яркімі дэкаратыўнымі элементамі ў стылі сецэсіён. Цяпер у будынку знаходзяцца канцэртная і выставачная залы^[9].

Спорт

У Залаэгерсегу базуецца аднайменны футбольны клуб, адзін з наймацнейшых у краіне. У 2002 годзе Залаэгерсег стаў чэмпіёнам краіны, у сезоне 2006/2007 заняў трэцяе месца ў чэмпіянаце Венгрыі.

У 2004 годзе ў горадзе праходзіў жаночы чэмпіянат Еўропы па гандболе, а ў 2005 годзе — чэмпіянат Еўропы па фехтаванні.

У 1983 годзе ў наваколлях Залаэгерсега праходзіў летні чэмпіянат свету па спартыўным арыентаванні.

Двойчы, у 1983 і 1997 гадах, горад прымаў гульні Чэмпіяната Еўропы па баскетболе сярод жанчын.