Савецка-амерыканскія адносіны
| Савецка-амерыканскія адносіны | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
|
|||||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||||
Савецка-амерыканскія адносіны — двухбаковыя міжнародныя адносіны паміж ЗША і СССР.
Гісторыя
[правіць | правіць зыходнік]Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі 1917 года ў Вашынгтонне адмовіліся прызнаць урад бальшавікоў.
Аднак у канцы 1920‑х — пачатку 1930-х гадоў дзелавыя колы ў ЗША, якія наладзілі гандаль з савецкай дзяржавай, імкнуліся падштурхнуць улады да прызнання СССР. 16 лістапада 1933 года краіны афіцыйна ўсталявалі дыпламатычныя адносіны. 13 ліпеня 1935 года было заключана першае пагадненне аб гандлёвых узаемаадносінах паміж СССР і ЗША.
У гады Другой сусветнай вайны дзяржавы былі саюзнікамі і актыўна супрацоўнічалі ў рамках антыгітлераўскай кааліцыі. Пасля нападу Германіі на СССР 22 чэрвеня 1941 года амерыканскі ўрад прыняў рашэнне аб аказанні эканамічнага садзейнічання Маскве, ажыццяўляючы пастаўкі па ленд-лізу. Абедзве дзяржавы, разам з Вялікабрытаніяй, абмяркоўвалі пасляваеннае ўладкаванне ў рамках Тэгеранскай (лістапад 1943 года), Ялцінскай (люты 1945 года) і Патсдамскай (ліпень – жнівень 1945 года) канферэнцыі.
Пасля завяршэння Другой сусветнай вайны, калі свет фактычна падзяліўся на сферы ўплыву двух блокаў з рознымі сацыяльна-палітычнымі сістэмамі, паміж СССР і ЗША пачалася Халодная вайна. Суперніцтва краін выклікала нарошчванне ўзбраенняў і гонку ракетна-ядзерных узбраенняў, што прывяло да крайняга напружання эканомікі абодвух блокаў, а таксама да жорсткай дыпламатычнай канфрантацыі. Найбольш драматычнай старонкай гісторыі пасляваенных савецка-амерыканскіх адносін з’яўляецца Карыбскі крызіс (кастрычнік 1962 года), калі ледзь не пачалася Трэцяя сусветная вайна. Гэтыя падзеі прымусіў лідараў ЗША і СССР усвядоміць, што іх супрацьстаянне можа прывесці чалавецтва да гібелі. Пачалося абмеркаванне абмежавання гонкі ўзбраенняў. Масква і Вашынгтон прыйшлі да разумення неабходнасці нармалізацыі палітычнага дыялогу, быў падпісаны шэраг адпаведных дакументаў.
У 1970‑х гадах падчас сустрэч на вышэйшым узроўні былі прынятыя двухбаковыя абавязацельствы па пытаннях прадухілення ядзернай вайны, абмежаванні стратэгічных узбраенняў і раззбраення. У ліпені 1975 года ў рамках Міжнароднай касмічнай праграмы «Саюз—Апалон» была ажыццёўлена стыкоўка караблёў «Саюз» і «Апалон», якая стала першым буйным мерапрыемствам у рамках савецка‑амерыканскага касмічнага супрацоўніцтва.
З уводам савецкіх войск у Афганістан у 1979 годзе савецка-амерыканскія адносіны пагоршыліся. Амерыканцамі былі ўсталяваныя эмбарга на пастаўкі збожжа ў СССР; скарачаўся абмен у культурнай, навуковай і тэхнічнай галінах; большасць заходніх дзяржаў байкатавалі Алімпійскія Гульні ў Маскве 1980 года.
Пасля абвяшчэння ў СССР курсу на перабудову ў лістападзе 1985 года ў Жэневе адбыўся савецка‑амерыканскі саміт. Па ініцыятыве савецкага боку дзве дзяржавы прыступілі да абмеркавання канкрэтных формул радыкальнага скарачэння свайго ядзернага патэнцыялу. Вынікам перамоваў стаў Дагавор аб ліквідацыі ракет сярэдняй і меншай далёкасці, выпрацоўка якога завяршылася ў 1987 годзе.
У снежні 1989 года кіраўнікі СССР і ЗША Міхаіл Гарбачоў і Джордж Буш-старэйшы змаглі абмеркаваць сітуацыю фактычнага спынення Халоднай вайны.
Пасля распаду СССР ЗША працягнулі адносіны з Расійскай Федэрацыяй, якая абвясціла сябе дзяржавай-пераемніцай Савецкага Саюза.
Гл. таксама
[правіць | правіць зыходнік]Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- "Энциклопедия российско‑американских отношений XVIII–XX века" М. "Международные отношения" 2001 г. с. 597, 648‑649.
- Дипломатический словарь. Издательство "Наука" М. 1986 г. стр. 536.
Слоўнікі і энцыклапедыі |
|---|
