Լոս Անջելես

Քաղաք
Լոս Անջելես
Los Angeles
Դրոշ Զինանշան
Լոս Անջելեսի կենտրոնի երկնաքերները Հոլիվուդի նշան Էքո պարկ Օլվերա փողոց Լոս Անջելեսի քաղաքապետարան Գրիֆիթի աստղադիտարան Վենիս լողափ
Երկիր	ԱՄՆ
Համայնք	Լոս Անջելես շրջան
Քաղաքապետ	Քարեն Բաս (Դ)
Հիմնադրված է	սեպտեմբերի 4, 1781 թվական թ.
Այլ անվանումներ	L.A., City of Angels, Ժամանցի համաշխարհային մայրաքաղաք, La-la-land, Tinseltown
Մակերես	1302,15171 կմ²
ԲԾՄ	106 մետր
Բնակչություն	3898747 մարդ (2020)
Խտություն	3,168 մարդ/կմ²
Ժամային գոտի	UTC-8, PDT? և UTC-7
Հեռախոսային կոդ	213, 310, 424, 323, 747 և 818
Փոստային դասիչ	90001–90068, 90070–90084, 90086–90089, 90091, 90093–90097, 90099, 90101–90103, 90174, 90185, 90189, 90291–90293, 91040–91043, 91303–91308, 91342–91349, 91352–91353, 91356–91357, 91364–91367, 91401–91499 և 91601–91609
Պաշտոնական կայք	lacity.gov​(անգլ.)
Southern California
Լոս Անջելես (ԱՄՆ)
Լոս Անջելես Վիքիպահեստում

Լոս Անջելես (անգլ.՝ Los Angeles, [lɒs ˈændʒələs], իսպ.՝ Los Ángeles, [los ˈaŋxeles], անգլերենում հաճախ կիրառվում է միայն քաղաքի անվան երկու բաղադրիչների առաջին երկու տառերը՝ L.A., Կորած հրեշտակների քաղաք), քաղաք ԱՄՆ Կալիֆոռնիա նահանգում, վերջինիս բնակչությամբ ամենախոշոր քաղաքը։ Տեղակայված է Խաղաղ օվկիանոսի ափին։ 2023 թվականի դրությամբ՝ բուն քաղաքի բնակչությունը կազմում էր 3,820,914 մարդ։ Այն Միացյալ Նահանգների բնակչությամբ երկրորդ ամենախոշոր քաղաքն է՝ զիջելով միայն Նյու Յորքին: Լոս Անջելեսը Հարավային Կալիֆոռնիայի առևտրային, ֆինանսական և մշակութային կենտրոնն է։ Լոս Անջելեսի բնակչությունն առանձնանում է էթնիկ և մշակութային բազմազանությամբ։ Լոս Անջելեսը 12,8 միլիոն բնակչություն ունեցող (2023 թվականի դրությամբ) ագլոմերացիայի հիմնական քաղաքն է։ Մեծ Լոս Անջելեսը, որը ներառում է Լոս Անջելես և Ռիվերսայդ-Սան Բերնարդինո ագլոմերացիաները, փռված մեգապոլիս է և ունի շուրջ 18,3 միլիոն բնակչություն։

Քաղաքի մեծ մասը գտնվում է Հարավային Կալիֆոռնիայի ավազանում, որն արևմուտքից ողողվում է Խաղաղ օվկիանոսի ջրերով և մասամբ տարածվում դեպի Սանտա Մոնիկայի լեռներ ու դեպի հյուսիս՝ Սան Ֆերնանդոյի հովիտ։ Արևելքից սահմանակից է Սան Գաբրիելի հովտին։ Լոս Անջելես քաղաքի ընդհանուր տարածքը կազմում է 1302 կմ², որից 1214 կմ²-ն կազմում է ցամաքային տարածքը, իսկ 88 կմ²-ը՝ ջրային։ Այն ԱՄՆ ամենամեծ շրջանի՝ Լոս Անջելես շրջանի կենտրոնն է: Վերջինս 2022 թվականի դրությամբ ուներ 9,86 միլիոն բնակչություն։ Լոս Անջելեսը Միացյալ Նահանգների երրորդ ամենաայցելվող քաղաքն է։ 2023 թվականի դրությամբ՝ ԱՄՆ այս քաղաք է այցելել շուրջ 2,7 միլիոն զբոսաշրջիկ։

Այն տարածքը, որտեղ ներկայումս գտնվում է Լոս Անջելեսը, ի սկզբանե բնակեցված է եղել բնիկ Թոնգվա ժողովրդով։ 1542 թվականին Խուան Ռոդրիգես Կաբրիլյոն այս տարածքը հայտարարեց Իսպանական կայսրության մաս։ Լոս Անջելեսը հիմնադրվել է 1781 թվականի սեպտեմբերի 4-ին իսպանացի կառավարիչ Ֆելիպե դե Նևեի կողմից՝ Յաանգա գյուղի տեղում։ 1821 թվականին, Մեքսիկայի անկախության պատերազմի արդյունքում, այն դարձավ Մեքսիկայի առաջին կայսրության մաս։ 1848 թվականին Ամերիկա-մեքսիկական պատերազմի վերջին Լոս Անջելեսն ու Կալիֆոռնիայի մնացած մասը, Գուադալուպե-Իդալգոյի պայմանագրով, ձեռք բերվեցին ու դարձան Միացյալ Նահանգների մաս։ 1850 թվականի ապրիլի 4-ին Լոս Անջելեսը գրանցվեց որպես համայնք, ինչից հինգ ամիս անց Կալիֆոռնիան ստացավ նահանգի կարգավիճակ։ 1890-ական թվականներին նավթի հայտնաբերումն էապես նպաստեց քաղաքի արագ աճին։ 1913 թվականին Լոս Անջելեսի ջրանցույցի կառուցման ավարտից հետո քաղաքն էականորեն ընդլայնվեց, իսկ ջրանցույցի միջոցով Արևելյան Կալիֆոռնիայից սկսեց ջուր մատակարարվել դեպի Լոս Անջելես։

Լոս Անջելեսի տնտեսությունը խիստ բազմազան է և ներառում է արդյունաբերության տարբեր ճյուղեր: Չնայած COVID-19 համավարակից հետո ֆիլմերի և հեռուստասերիալների արտադրության կտրուկ անկմանը, Լոս Անջելեսը շարունակում է մնալ ամերիկյան ֆիլմարտադրության խոշորագույն կենտրոնը, որը եկամտի առումով աշխարհում խոշորագույնն է։ Կինոյի պատմության մեջ Լոս Անջելեսը կարևոր վայր է։ Այս քաղաքում է գտնվում նաև Ամերիկա աշխարհամասի ամենախոշոր կոնտեյներային նավահանգիստներից մեկը։ 2018 թվականին Լոս Անջելեսի ագլոմերացիան ուներ ավելի քան 1 տրիլիոն ԱՄՆ դոլար համախառն ագլոմերացիոն արդյունք։ Նյու Յորքից ու Տոկիոյից հետո Լոս Անջելեսը ՀՆԱ-ի ցուցանիշներով երրորդն է ողջ աշխարհում։ Ամերիկյան այս քաղաքը հյուրընկալել է 1932 և 1984 թվականների ամառային օլիմպիական խաղերը: 2028 թվականին ևս այդ խաղերը կկայանան Լոս Անջելեսում։ Չնայած COVID-19 համավարակից հետո Լոս Անջելեսի Դաունթաունից բիզնեսի զանգվածային արտահոսքին, քաղաքի կենտրոնը նաև խոշոր մշակութային կենտրոն է, որն ունի ճարտարապետության՝ աշխարհում ամենամեծ ցուցադրությունը։ Այն նախագծվել է Ֆրենկ Գերիի կողմից։

Անվան ծագում

1781 թվականի սեպտեմբերի 4-ին 44 բնակիչներից բաղկացած մի խումբ, որ հայտնի էր «Լոս Պոբլադորես» անվամբ, հիմնեց մի ավան (պուեբլո)։ Այն կոչվեց «Էլ Պուեբլո դե Նուեստրա Սենյորա լա Ռեինա դե լոս Անխելես», որը թարգմանաբար նշանակում է «Մեր Տիրուհու՝ հրեշտակների թագուհու ավան»: Բնակավայրի սկզբնական անվանման շուրջ կան տարբեր կարծիքներ։ Գինեսի ռեկորդների գրքում այն հիշատակվում է որպես «Էլ Պուեբլո դե Նուեստրա Սենյորա լա Ռեինա դե լոս Անխելես դել Ռիո Պորսիունկուլա», մինչդեռ այլ աղբյուրներում հանդիպում են այս երկար անվանման կրճատ կամ այլընտրանքային տարբերակներ:

Լոս Անջելես քաղաքի անվան անգլերեն արտասանությունը բազմաթիվ փոփոխությունների է ենթարկվել ժամանակի ընթացքում։ 1953 թվականին Անվանումների ամերիկյան ընկերակցության ամսագրում հրապարակված հոդվածը նշում է, որ «/lɔːs ˈændʒələs/» (լոս անջելես) արտասանությունը սկսել է գործածվել քաղաքի՝ 1850 թվականի միավորումից հետո։ Ավելի ուշ՝ 1880-ականներից, երբ Կալիֆոռնիայում տարածում գտավ վայրերին իսպանական կամ իսպանականանման անուններ տալու միտումը, ի հայտ եկավ «/loʊs ˈæŋɡələs/» (լոս անխելես) արտասանությունը։

Գրադարանավար Չարլզ Ֆլեթչեր Լումիսը, որը պաշտպանում էր կոշտ «գ»-ով (/ɡ/) արտասանությունը, 1908 թվականին նշել է, որ գոյություն ունի քաղաքի անվան արտասանության առնվազն 12 տարբերակ։ 1900-ականների սկզբին «Լոս Անջելես Թայմս»-ը փորձեց հանրայնացնել «Loce AHNG-hayl-ais» (/loʊs ˈɑːŋheɪleɪs/) արտասանությունը, որը մոտ էր իսպաներեն [los ˈaŋxeles]-ին (լոս անխելես)՝ մի քանի տարի շարունակ այն տպագրելով իր առաջին էջում։ Սակայն այս տարբերակը լայն ընդունելություն չգտավ հանրության շրջանում։

1930-ականներից ի վեր «/lɔːs ˈændʒələs/» (լոս անջելես) արտասանությունը դարձավ առավել գործածական։ Այս տարբերակն առաջին անգամ պաշտոնական կարգավիճակ ստացավ 1934 թվականին, երբ Միացյալ Նահանգների Աշխարհագրական անունների գծով խորհուրդը որոշում կայացրեց այն դարձնել դաշնային կառավարության կողմից միակ ընդունված արտասանությունը։ Հետագայում՝ 1952 թվականին, քաղաքապետ Ֆլեթչեր Բոուրոնի նշանակած հատուկ հանձնաժողովը ևս հաստատեց այս արտասանությունը որպես պաշտոնական տարբերակ։

Բրիտանական անգլերենում, սակայն, հանդիպում են այլ արտասանություններ՝ «/lɒs ˈændʒɪliːz», «-lɪz» և «-lɪs/»։ Հնչյունաբան Ջեք Վինձոր Լյուիսի դիտարկմամբ՝ ամենատարածված տարբերակը՝ «/lɒs ˈændʒɪliːz/»-ը, ձևավորվել է հունական «-es» վերջավորությամբ բառերի արտասանության ազդեցությամբ։ Սա վկայում է մի ժամանակաշրջանի մասին, երբ բրիտանացիներն ավելի լավ ծանոթ էին դասական հունարենին, քան իսպաներենին։

Պատմություն

Տարբեր ժամանակաշրջաններում պատկանել է

• Իսպանական կայսրությանը (1781-1821)
• Մեքսիայի առաջին կայսրությանը (1821-1823)
• Մեքսիկայի Միացյալ Նահանգներին (1823-1848)
• ԱՄՆ-ին (1848 թ.-մինչ օրս)

Նախագաղութային դարաշրջան

Համարվում է, որ մ.թ.ա. 5-րդ հազարամյակում ներկայիս Հարավային Կալիֆոռնիայի ափամերձ շրջաններում բնակվել են չումաշներ։ Մոտավորապես 200 թվականին նրանք աստիճանաբար դուրս են մղվել տոնգվաների կողմից, որոնք մայրցամաքի կենտրոնական, երաշտային շրջաններից գաղթել էին այս տարածքներ։

Ներկայիս Լոս Անջելես քաղաքի տարածքում նախկինում գտնվել է Յաանգա բնակավայրը (տոնգվա լեզվից թարգմանաբար՝ «թունավոր կաղնու տեղ»), որտեղ բնակվել է մոտ 300 մարդ։ Բնակիչները զբաղվել են հյուսագործությամբ, կանոեների պատրաստմամբ և ձկնորսությամբ։ Գյուղի առաջնորդն էր ցեղապետը, որը պատասխանատու էր կրոնական իրերի պահպանման, վեճերի կարգավորման և հարկերի հավաքման համար։ Տեղաբնակները հեթանոսներ էին։ Նրանք խոսում էին տաքյան լեզվախմբի բարբառներով և պատկանում էին տոնգվաների էթնիկ խմբին։ 1800-ականների սկզբին նրանք ընդգրկվեցին իսպանական միսիոներական բնակավայրերի մեջ, իսկ 1833 թվականին՝ աշխարհիկացման արդյունքում, տարածվեցին Հարավային Կալիֆոռնիայի ողջ տարածքով մեկ՝ մինչև 1860-ականներ շարունակելով առանձին էթնիկական համայնք լինել։

1542 թվականին «Սան Սալվադոր» և «Լա Վիկտորիա» նավերով (յուրաքանչյուրը 50 տոննա ջրատարողունակությամբ) Լոս Անջելեսի ափ իջավ առաջին եվրոպացի ծովագնաց Խուան Ռոդրիգես Կաբրիլյոն (լոցմանը եղել է Բարտոլոմեո Ֆեռելոն)։ Հուլիսի 27-ին ճանապարհ ընկնելով Նավիդադից (Մեքսիկայի արևմտյան ափ)՝ Կաբրիլյոն սեպտեմբերի 28-ին հասավ Սան Դիեգոյի ծովածոց։ Կարճ դադարից հետո ճանապարհորդները շարժվեցին դեպի հյուսիս՝ Սան Պեդրոյի ծոց, որտեղ կանգ առան՝ քաղցրահամ ջրի պաշարները համալրելու նպատակով։ Ծովափից ոչ հեռու գտնվող լեռների հետևում Կաբրիլյոն հայտնաբերեց Յաանգա բնակավայրը։

Իսպանական կայսրության կազմում

1771 թվականին վանական Խունիպերո Սեռան Գաբրիել հրեշտակի պատվին միսիոներական բնակավայր հիմնեց մի տարածքում, որը դեռևս 1769 թվականի օգոստոսի 2-ին հետազոտել էր Գասպար Պորտոլայի առաջնորդած արշավախումբը: Արշավախմբի կազմում էր նաև Ֆրանցիսկյան միաբանության միսիոներ Խուան Կրեսպին, որն իր գրառումներում նշել էր, որ տեղանքը հարմար է բնակեցման համար:

1781 թվականի սեպտեմբերի 4-ին Կալիֆոռնիաների նահանգապետ Ֆելիպե դե Նևեի պահանջով միսիոներական բնակավայրի մոտ նոր բնակավայր հիմնվեց: Խոսե Դարիո Արգուելյոյի գլխավորությամբ 44 իսպանացի գաղութաբնակներ հիմնեցին «Էլ Պուեբլո դե Նուեստրա Սենյորա լա Ռեինա դե լոս Անխելես սոբրե էլ Ռիո Պորսիունկուլա» («Սուրբ Աստվածածնի՝ հրեշտակների թագուհու գյուղ՝ Պորսիունկուլա գետի վրա») բնակավայրը, որի անունը տարբեր աղբյուրներում տարբեր կերպ է հիշատակվում: Օրինակ՝ Գինեսի ռեկորդների գրքում այն նշված է որպես «Էլ Պուեբլո դե Նուեստրա Սենյորա լա Ռեինա դե լոս Անխելես դե Պորսիունկուլա», իսկ այլ աղբյուրներում հանդիպում են անվան կրճատ կամ այլընտրանքային տարբերակներ:

Բնակավայրի հողերը բաժանվեցին մի քանի մասի՝ բնակելի տների կառուցման տարածքներ, վարելահողեր և մուստանգների ու այծերի արոտավայրեր: Փողոցները նախագծվեցին 8,5 մետր լայնությամբ: Կառավարման համակարգը ներառում էր քաղաքացիական իշխանություն, որն իրացնում էին ալկալդը և երկու ռեխիդորները և ռազմական իշխանություն՝ կապրալի ղեկավարությամբ: Կար ևս մեկ պաշտոնյա՝ կոմիսարը, որը պատասխանատու էր նոր բնակիչների միջև հողերի բաշխման համար:

1790 թվականի օգոստոսի 17-ի մարդահամարի տվյալներով՝ բնակչությունը կազմում էր 141 մարդ (75 տղամարդ և 66 կին): Ազգային կազմը բազմազան էր՝ 72 իսպանացի, 39 մետիս, 22 մուլատ, 7 հնդկացի և մեկ եվրոպացի: 1790-1800 թվականների ընթացքում բնակչությունն աճեց մինչև 315 մարդ՝ հիմնականում ծնելիության աճի և զորացրված զինվորների հաշվին:

Հարկերը ցածր էին և հիմնականում գանձվում էին հացահատիկով: Յուրաքանչյուր գաղութաբնակ տարեկան պարտավոր էր ընդհանուր ֆոնդին վճարել 2 ֆանեգա եգիպտացորեն կամ ցորեն, որն օգտագործվում էր համայնքի բարօրության համար:

1814 թվականին սկսվեց առաջին եկեղեցու կառուցումը: Սակայն 1815 թվականի առատ տեղումների և ջրհեղեղների պատճառով, երբ Լոս Անջելես գետը դուրս եկավ ափերից և հեղեղեց բնակավայրի ծայրամասերը, նահանգապետ Պաբլո Վիսենտե դե Սոլան հրահանգեց փոխել եկեղեցու կառուցման վայրը՝ տեղափոխելով այն ավելի բարձր տեղանք: 1818 թվականին վերսկսվեց եկեղեցու կառուցումը, որի համար տեղաբնակները հավաքեցին 500 ֆունտ ստեռլինգ:

1820 թվականին Լոս Անջելեսը վերածվեց խոշոր աշխարհիկ բնակավայրի՝ 650 բնակչով՝ ներառյալ մոտակա ռանչոների բնակիչները:

Մեքսիկայի կազմում

1820-ականների սկիզբը նշանավորվեց Մեքսիկայում իսպանական տիրապետության անկմամբ: 1822 թվականի փետրվարին նահանգապետ Սոլան հավատարմության երդում տվեց նորաստեղծ պետության կայսերական իշխանություններին, իսկ նույն թվականի սեպտեմբերին Վերին Կալիֆոռնիան պաշտոնապես անցավ Մեքսիկայի վերահսկողության տակ: Տարածաշրջանի նոր նահանգապետ նշանակվեց Լուիս Արգուելյոն: Բացի այդ, ընդլայնվեց Լոս Անջելեսի քաղաքապետարանի կազմը. ավելացան գանձապահի և քարտուղարի պաշտոնները: Նրանք ալկալդի և երկու ռեխիդորների հետ միասին կազմեցին խորհրդատվական-վարչական մարմին, որը ստացավ «Muy Ilustre» (իսպաներենից՝ «Ամենափառահեղ») անվանումը:

Բարեփոխումների արդյունքում կոմիսարի դիրքերը զգալիորեն թուլացան: Գիլյերմո Կոտան, որը զբաղեցնում էր այդ պաշտոնը, վճռական գործողություններ պահանջեց նահանգապետից, սակայն որոշվեց, որ այդ հարցը դուրս է վերջինիս իրավասությունից: Հետագայում կողմերին հաջողվեց հասնել փոխզիջման. Կոտան ընտրվեց ալկալդ: Այս իրադարձությունը նշանավորեց քաղաքացիական իշխանության կողմից ռազմականի վերջնական կլանումը:

Մեքսիկայի վերահսկողության տակ անցնելու պահին բնակավայրն ուներ 770 բնակիչ: Բնակչության զգալի մասը զբաղվում էր գյուղատնտեսությամբ, իսկ արտադրական ոլորտում գործում էին միայն գինեգործությունն ու բրենդիի արտադրությունը:

Լոս Անջելես, 1848 թվականի ապրիլ

19-րդ դարի սկզբին տարածաշրջանում սկսեց աճել եվրոպացի վերաբնակիչների հոսքը: Առաջին անգլիացին, որը 1814 թվականին հաստատվեց բնակավայրում, Ջոն Գիլրոյն էր: Հետագայում՝ 1828 թվականի դեկտեմբերի 25-ին, Լոս Անջելեսի ափամերձ ջրերում խորտակվեց «Դանուբ» բրիգը, որի հետևանքով Ջոն Գրոնինգենը դարձավ առաջին գերմանացի բնակիչը: 1820-1830 թվականների ընթացքում բնակավայրի բնակչությունն ավելի բազմազան դարձավ՝ Ֆրանսիայից և Շոտլանդիայից ժամանած գաղթականների շնորհիվ: Միաժամանակ նկատելիորեն աճեց նաև ներքին միգրանտների թիվը: 1836 թվականի տվյալներով՝ բնակավայրում (ներառյալ շրջակայքը) ապրում էր 40 օտարերկրացի, որոնցից երեսունն ամերիկացիներ էին:

Ամերիկա-մեքսիկական պատերազմի շրջան

1845 թվականին, երբ Պիո Պիկոն ստանձնեց Կալիֆոռնիայի նահանգապետի պարտականությունները, կառավարման մարմինները բաշխվեցին Մոնտերեյի և Լոս Անջելեսի միջև։ Այս վերաբաշխումը լուրջ լարվածություն առաջացրեց երկու վարչական կենտրոնների միջև։ Տարածքի բարձրաստիճան պաշտոնյաների շրջանում մեծ մտահոգություն էր առաջացնում «հյուսիսային մայրաքաղաքի» աճող դժգոհությունը։ Իրավիճակն այնքան սրվեց, որ ենթադրություններ էին շրջանառվում, թե Վերին Կալիֆոռնիայի ղեկավար Խոսե Կաստրոն պատրաստվում է զինված հեղաշրջման և Լոս Անջելեսի կառավարության տապալմանը։ Այս սպառնալիքի պատճառով սկսվեց բնակավայրի զորքերի մոբիլիզացում, և 1846 թվականի հունիսի 23-ին ստեղծվեց երեք վաշտ՝ հրետանային, հրաձգային և հեծելազորային։

1846 թվականի մայիսին ԱՄՆ Սենատը քվեարկեց Մեքսիկայի դեմ պատերազմ սկսելու և Հյուսիսային Մեքսիկայի դեմ արշավանք կատարելու օգտին։ Հուլիսի 12-ին Պիկոյի և Կաստրոյի բանակները հանդիպեցին Սանտա Մարգարիտայում, որտեղ նրանք տեղեկացան, որ Ջոն Սլոաթի հրամանատարությամբ ԱՄՆ զորքերն արդեն գրավել են Մոնտերեյը։ Ստեղծված իրավիճակում որոշում կայացվեց միավորել երկու բանակները և նահանջել Լոս Անջելես՝ ամերիկացիների ներխուժմանը դիմակայելու նպատակով։ Սակայն միացյալ բանակը, որը հաշվվում էր ընդամենը 200-300 մարդ, վատ էր զինված և ապամոտիվացված էր։ Պիկոյին ուղղված նամակում Կաստրոն գրել է.

Ես կարող եմ հույս դնել միայն 100 մարդու վրա, որոնք բավարար զինված չեն, վատ են ապահովված և հոգնած են, ուստի ես բոլոր հիմքերն ունեմ մտահոգվելու, որ այս ռազմիկները չեն կռվի, երբ դրա անհրաժեշտությունը առաջանա։

1846 թվականի օգոստոսի 6-ին կոմոդոր Ռոբերտ Սթոքթոնը, հասնելով Սան Պեդրո ծովածոցի ափ, սկսեց պատրաստվել դեպի Լոս Անջելես արշավանքին։ Օգոստոսի 10-ին Պիկոն և Կաստրոն լքեցին բնակավայրը և ուղևորվեցին Մեքսիկա: Նրանց հեռանալուց անմիջապես հետո ամերիկյան բանակն սկսեց իր առաջխաղացումը։ Երեք օր պահանջվեց, որպեսզի կոմոդորի զորքերը հասնեն բնակավայրի ծայր հարավ, որտեղ նրանց միացավ Ջոն Ֆրիմոնթի բանակը։ Օգոստոսի 13-ին շուրջ 400-500 մարդուց բաղկացած միացյալ ուժերը՝ առանց որևէ դիմադրության հանդիպելու, մտան Լոս Անջելես։ Օգոստոսի 17-ին Սթոքթոնն իրեն հռչակեց Կալիֆոռնիայի ռազմական նահանգապետ։ Սակայն մերձակա ռանչոներում դեռևս մնացել էին Կաստրոյի կողմնակիցները, որոնք պատրաստվում էին բնակավայրի ազատագրմանը։ Նրանց ջանքերը հաջողությամբ պսակվեցին Դոմինգես ռանչոյի ճակատամարտում։ Արդյունքում նոր նահանգապետ ընտրվեց Խոսե Մարիա Ֆլորեսը, որը պաշտոնավարեց 1846 թվականի հոկտեմբերի 26-ից մինչև 1847 թվականի հունվարի 8-ը։

1846 թվականի վերջին ամերիկյան զորքերը Սան Դիեգոյից շարժվեցին դեպի Լոս Անջելես՝ նպատակ ունենալով վերականգնել բնակավայրի նկատմամբ վերահսկողությունը։ Վճռորոշ եղավ 1847 թվականի հունվարի 8-ը, երբ տեղի ունեցավ Սան Գաբրիել գետի ճակատամարտը։ Հաղթանակից հետո ամերիկացիները մոտեցան բնակավայրին։ Լոս Անջելեսի բնակիչները պատրաստակամություն հայտնեցին հանձնել քաղաքն առանց դիմադրության՝ փոխարենը ստանալով երաշխիք, որ իրենց գույքը չի թալանվի։ Նույն օրվա կեսօրին ամերիկյան զորքերը մտան Լոս Անջելեսի կենտրոնական մասեր։ 1847 թվականի հունվարից մինչև 1848 թվականի օգոստոս բնակավայրը գտնվում էր ռազմական կառավարման ներքո, որը տարբեր ժամանակներում ղեկավարել են Ջոն Ֆրիմոնթը, Սթիվեն Քարնին և Ռիչարդ Մեյսոնը:

ԱՄՆ-ի կազմում

Ամերիկա-մեքսիկական պատերազմում Մեքսիկայի պարտությունից հետո՝ 1848 թվականի խաղաղության պայմանագրով քաղաքն անցավ ԱՄՆ-ին։ Երկու տարի անց՝ 1850 թվականին, Լոս Անջելեսը պաշտոնապես ստացավ քաղաքի կարգավիճակ։ Նույն տարվա մարդահամարի տվյալներով՝ քաղաքի բնակչությունը կազմել է 1610 մարդ։ 1848-1855 թվականների անցումային շրջանում տեղի բնակիչների առջև ծառացավ դպրոցների, եկեղեցիների և սոցիալական նշանակության շենքերի կառուցման հարցը, որոնք կնպաստեին քաղաքի ենթակառուցվածքների զարգացմանը։ 1851 թվականի հունվարին բացվեց առաջին դպրոցը, որտեղ կրթություն կարող էին ստանալ և՛ տղաները, և՛ աղջիկները։ Չնայած 1855 թվականին քաղաքում կար դպրոցական տարիքի 753 երեխա, սակայն նրանցից միայն 50-ն էր կրթություն ստանում, քանի որ բնիկ կալիֆոռնիացիների մեծամասնությունը դպրոցական կրթությունն անօգուտ էր համարում։

1860-1870 թվականներին քաղաքի բնակչությունն ավելացավ ավելի քան հազար մարդով, սակայն աճի տեմպը չէր հասնում երկրի միջին ցուցանիշին՝ հիմնականում աննշան ներգաղթի պատճառով։ Տարածաշրջանի աշխարհագրական մեկուսացվածության շնորհիվ Քաղաքացիական պատերազմը գրեթե չազդեց Լոս Անջելեսի վրա։

Լոս Անջելես, 1869 թվական

Նավթի աշտարակներ Լոս Անջելեսում, 1896 թվական

Այլ տարածաշրջանների հետ տնտեսական համագործակցության ընդլայնումը 1873 թվականին նպաստեց առևտրի պալատի ստեղծմանը։ Նույն թվականին հիմնադրվեց Արևելյան Լոս Անջելեսը։ Քաղաքի և շրջակայքի զարգացման գործում կարևոր դեր խաղաց 1876 թվականի սեպտեմբերին «Southern Pacific» ընկերության կողմից Նոր Օռլեան-Լոս Անջելես երկաթուղու կառուցման ավարտը։ Ակտիվորեն յուրացվում էին քաղաքի շրջակայքերը. ստեղծվեցին 40-200 ակր տարածքով հարյուրավոր փոքր ռանչոներ։ Ցիտրուսային պտղաբուծությունը՝ հատկապես նարնջի աճեցումը, շուտով դարձավ տեղական տնտեսության հիմքը։ Քաղաքի բնակչության աճը հանգեցրեց նոր բնակելի թաղամասերի կառուցմանը: 1880-ականների վերջին իրականացվող ներքին միգրացիայի քաղաքականության արդյունքում անշարժ գույքի գները կտրուկ աճեցին։ 1890 թվականին Լոս Անջելեսի բնակչությունը հասավ 50000-ի՝ աճելով գրեթե հինգ անգամ։ 1890-1900 թվականները նշանավորվեցին քաղաքի կայուն, հավասարաչափ աճով և նավթի աշտարակների ակտիվ գործարկմամբ, ինչը կանխորոշեց քաղաքի բուռն զարգացումը 20-րդ դարի սկզբին։

1913 թվականին ինժեներ Ուիլյամ Մալհոլանդի շնորհիվ ավարտվեց քաղաքի ջրամատակարարումն ապահովող ջրանցույցի կառուցումը։ 1920-ական թվականներից Լոս Անջելեսում արագ տեմպերով սկսեցին զարգանալ ավիացիոն արդյունաբերությունը և կինոարտադրությունը։ Քաղաքի սահմանները զգալիորեն ընդլայնվեցին՝ ներառելով Սան Ֆերնանդո հովիտը և հարավային տարածքները, որտեղ այժմ գտնվում է նավահանգիստը։ 1923 թվականի դրությամբ համաշխարհային նավթարդյունաբերության մեկ հինգերորդը բաժին էր ընկնում Լոս Անջելեսին։

1929 թվականին արժեթղթերի շուկայի անկումից հետո քաղաքի աճը կտրուկ դանդաղեց։ Սակայն 1930-ականներին վերսկսվեց հողային բումը, վերածնունդ ապրեց նավթային արդյունաբերությունը՝ խթանելով Լոնգ Բիչում նավահանգստային տերմինալների կառուցումը և քաղաքի արդյունաբերական գոտու առաջացումը։ 1932 թվականին Լոս Անջելեսն ընդունեց 10-րդ ամառային օլիմպիական խաղերը։

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ Լոս Անջելեսը դարձավ ռազմական խոշոր արտադրության կենտրոն: Քաղաքում ու շրջակայքում էին գտնվում երկրի վեց խոշորագույն ավիաշինական ընկերությունների գլխամասերը («Douglas Aircraft», «Hughes Aircraft», «Lockheed», «North American Aviation», «Northrop Corporation» և «Vultee»), իսկ «Calship» ընկերությունը զբաղվում էր նավաշինությամբ՝ կառուցելով «Liberty» և «Victory» տեսակի հարյուրավոր նավեր։

Պատերազմական տարիներին քաղաքում ապաստան գտան նացիզմից փախած գիտության, մշակույթի և արվեստի մի շարք գերմանացի գործիչներ, այդ թվում՝ Լիոն Ֆոյխտվանգերը, Թոմաս Մանը, Ֆրից Լանգը և Բերտոլդ Բրեխտը։ Միևնույն ժամանակ, 1942 թվականին նախագահ Ֆրանկլին Ռուզվելտի հրամանով քաղաքի ճապոնական ծագում ունեցող հազարավոր բնակիչների բռնի տեղահանեցին և տեղափոխեցին քաղաքից դուրս գտնվող փակ ճամբարներ։

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո Լոս Անջելեսը մտավ բուռն զարգացման շրջան. քաղաքում կառուցվեցին բազմաթիվ տրանսպորտային հանգույցներ և երկնաքերներ։ Այս զարգացման ընթացքում քաղաքը ստացավ մի շարք բնութագրումներ՝ «արվարձաններ՝ քաղաք դառնալու ճանապարհին», «սուպերքաղաքի նախատիպ», «ավտոպիա» (բացառապես ավտոտրանսպորտի երթևեկության համար առանձնացված գոտի)։ Սակայն մինչև 1970 թվականը քաղաքի կենտրոնական մասը զգալիորեն դատարկվեց։ Որոշ բնակիչների խոսքերով՝ այն սկսել էր թվալ «օտար և նույնիսկ թշնամական»։ 1984 թվականին Լոս Անջելեսը կրկին դարձավ օլիմպիական քաղաք՝ հյուրընկալելով ամառային օլիմպիական խաղերը, որոնց, սակայն, չէին մասնակցում սոցիալիստական ճամբարի երկրների մարզիկները։

Տեսարան դեպի Լոս Անջելես, 2016 թվական

1980-ական թվականներին Լոս Անջելեսի տնտեսությունը սկսեց անկում ապրել, որը սկսվեց վերամշակող արդյունաբերության ոլորտում զբաղվածության էական կրճատումով։ Սառը պատերազմի ավարտը և Պաշտպանության նախարարության պայմանագրերի թվի նվազումը տարածաշրջանում նոր տնտեսական ճգնաժամի պատճառ դարձան։ 1990-ական թվականների սկզբին անկումը տարածվեց նաև ֆինանսների, ապահովագրության, անշարժ գույքի և շինարարական ոլորտների վրա։

1992 թվականին Լոս Անջելեսում տեղի ունեցան 1960-ական թվականներից ի վեր ամենախոշոր զանգվածային անկարգությունները։ Դրանց անմիջական պատճառը աֆրոամերիկացու ծեծի մեջ մեղադրվող չորս սպիտակամորթ ոստիկանների արդարացումն էր դատարանում։ Անկարգությունների ընթացքում ի հայտ եկավ երկար ժամանակ կուտակված ազգային թշնամանքը. ամբոխի հիմնական թիրախը դարձան կորեացի խանութպանները։ Վեց օր տևած բախումների հետևանքով 55 մարդ զոհվեց, իսկ 2000-ը վիրավորվեց։ Իրավիճակը հանդարտեցնելու համար քաղաք մտցվեցին զորաբանակային ստորաբաժանումներ և կատարվեց ավելի քան 10000 ձերբակալություն։

1994 թվականին քաղաքում տեղի ունեցավ ավերիչ երկրաշարժ, որը վնասեց բազմաթիվ տներ և քաղաքային ենթակառուցվածքների օբյեկտներ։ Այս բնական աղետը, զուգորդվելով նախորդ տարիների սոցիալ-տնտեսական խնդիրների հետ, նպաստեց Հոլիվուդի և Սան Ֆերնանդո հովտի՝ Լոս Անջելեսից անջատվելու շարժման ուժեղացմանը։ Սակայն 2002 թվականի համընդհանուր քվեարկությունը թույլ չտվեց իրականացնել այս ծրագիրը։ 20-րդ դարի վերջին - 21-րդ դարի սկզբին քաղաքում տեղի ունեցավ մի շարք թաղամասերի վերափոխում։ Ջենտրիֆիկացիայի ենթարկվեցին Հոլիվուդը, Սիլվեր Լեյքը, Սիվիք Սենթերը և Կորեաթաունը։

2028 թվականին Լոս Անջելեսն ընդունելու է 34-րդ ամառային օլիմպիական խաղերը՝ դառնալով երրորդ քաղաքն աշխարհում, որտեղ օլիմպիական խաղերն անցկացվել են երեք անգամ։

Աշխարհագրություն

Տե՛ս նաև՝ Լոս Անջելեսի ավազան և Սան Ֆերնանդոյի հովիտ

Տեղագրություն

Լոս Անջելեսը գտնվում է ԱՄՆ հարավարևմտյան ափին, Մեքսիկայի հետ սահմանից մոտ 190 կիլոմետր դեպի հյուսիս։ Քաղաքի ընդհանուր տարածքը կազմում է 1302 կմ², որից 1214 կմ²-ն կազմում է ցամաքային տարածքը, իսկ 88 կմ²-ն՝ ջրային։ Իր տարածքով Լոս Անջելեսը 9-րդ ամենամեծ քաղաքն է ԱՄՆ-ի մայրցամաքային հատվածում (այսինքն՝ Ալյասկա նահանգի Ջունո, Սիթքա, Վրենգել, Անքորիջ և Հավայի նահանգի Հոնոլուլու քաղաքներից զատ)։ Հյուսիսից հարավ քաղաքի ընդհանուր ձգվածությունը կազմում է 71 կիլոմետր, իսկ արևելքից արևմուտք՝ 47 կիլոմետր։ Քաղաքի ընդհանուր պարագիծը կազմում է շուրջ 550 կիլոմետր։

Լոս Անջելեսն ունի ինչպես հարթ, այնպես էլ բլրային տարածքներ։ Քաղաքում ամենաբարձր կետը Լյուքենս լեռն է, որն ունի 1547 մետր բարձրություն։ Լեռը գտնվում է Սան Գաբրիել լեռնաշղթայի ստորոտում՝ Քրեսքենթա հովտի հյուսիսային հատվածում։ Սանտա Մոնիկայի լեռների արևելյան վերջավորությունը Դաունթաունից ձգվում է Խաղաղ օվկիանոս ու Լոս Անջելեսի ավազանը բաժանում Սան Ֆերնանդոյի հովտից։ Լոս Անջելեսի բլրային շրջաններից են նաև Մաունթ Վաշինգտոնը, որը գտնվում է Դաունթաունից դեպի հյուսիս, քաղաքի արևելյան հատվածները, այդ թվում՝ Բոյլ Հայթսը, Բոլդուին Հիլսի շուրջը գտնվող Քրենշոու շրջանն ու Սան Պեդրոն։   

Քաղաքը շրջապատող լեռներն առավել բարձր են։ Լոս Անջելեսից հենց հյուսիս ընկած է Սան Գաբրիել լեռնաշղթան, որը քաղաքի բնակիչների համար հայտնի հանգստավայր է։ Դրա ամենաբարձր կետը Սան Անտոնիո լեռն է, որին տեղացիներն անվանում են նաև Մաունթ Բալդի։ Այն ունի 3068 մետր բարձրություն։ Էլ ավելի այն կողմ՝ Լոս Անջելեսի Դաունթաունից 130 կիլոմետր դեպի արևելք, գտնվում է Սան Գորգոնիո լեռը, որը Հարավային Կալիֆոռնիայի ամենաբարձր գագաթն է ու ունի 3506 մետր բարձրություն։       

Լոս Անջելես գետը, որը հիմնականում ունի սեզոնային հոսք, քաղաքի գլխավոր ջրահեռացման գիծն է։ ԱՄՆ զինված ուժերի ինժեներական կորպուսը հարթեցրեց այն ու շուրջ 82 կիլոմետր երկարությամբ հատվածը պատեց բետոնով, որպեսզի այն ծառայի որպես ջրհեղեղների դեմ պայքարի ջրանցք: Գետը սկիզբ է առնում Լոս Անջելեսի Քանոգա Փառք շրջանից, հոսում Սան Ֆերնանդոյի հովտից արևելք՝ Սանտա Մոնիկայի լեռների հյուսիսային երկայնքով ու քաղաքի կենտրոնում թեքվում դեպի հարավ՝ հոսելով դեպի իր գետաբերան, որը գտնվում է Խաղաղ օվկիանոսի ափին գտնվող Լոնգ Բիչի նավահանգստի մոտ։ Բալոնա գետակն էլ Փլայա դել Ռեյ թաղամասով հոսում է դեպի Սանտա Մոնիկա ծովածոց։

Հարևան բնակավայրեր
Սան Խոսե ≈ 547 կմ Սան Ֆրանցիսկո ≈ 615 կմ	Վանկուվեր ≈ 2052 կմ Կալգարի ≈ 2527 կմ	Օտտավա ≈ 4488 կմ Նյու Յորք ≈ 4491 կմ
Խաղաղ օվկիանոս		Օկլահոմա Սիթի ≈ 2136 կմ Մեմֆիս ≈ 2887 կմ Ատլանտա ≈ 3498 կմ
Խաղաղ օվկիանոս	Խաղաղ օվկիանոս	Հյուսթոն ≈ 2491 կմ Մեխիկո ≈ 3057 կմ Մայամի ≈ 4398 կմ

Լոս Անջելեսի արբանյակային պատկերը։

Բուսական աշխարհ

Տե՛ս նաև՝ Կալիֆոռնիայի ափամերձ եղեսպակ և չապարալ

Դել Ռեյ ավազանը Փլայա դել Ռեյում։

Լոս Անջելեսը հարուստ է էնդեմիկ բուսատեսակներով, ինչը մասամբ պայմանավորված է բնական միջավայրերի բազմազանությամբ, ներառյալ՝ լողափերը, խոնավ տարածքները և լեռները։ Լոս Անջելեսը հիմնականում շրջապատված է չոր մերձարևադարձային ոչ խիտ անտառներով, որտեղ աճում են վառ գունավոր բույսեր։ Լոս Անջելեսի փողոցներում, այգիներում և հրապարակներում աճում են արևադարձային բազմաթիվ բույսեր, ինչպես օրինակ՝ արմավենիների տարբեր տեսակները, նարնջենիները, բրուգմանսիաները, ժակարանդաները, խոշորատերև թզենին, ստրելիցիան, բուգենվիլեան, ձգված ագավան, ամերիկյան ագավան, տատասկաթզենին, հնդկացորենը, հասմիկը և պամպասի խոտը։ Տարածված են ափամերձ եղեսպակի թփուտները, չապարալի մացառուտները և մերձափնյա անտառապատ տարածքները։ Էնդեմիկ բույսերի թվում են կալիֆոռնիական էշոլցիան, ռոմնեյան, հետերոմելեսը, Ceanothus-ը, Adenostoma fasciculatum-ը, խոտատերև կաղնին, կարմիր սոսին, ուռենին ու Leymus condensatus-ը։ Այս էնդեմիկ տեսակներից շատերը, ինչպես օրինակ՝ Helianthus nuttallii-ն կամ Լոս Անջելեսի արևածաղիկը, այնքան հազվադեպ են սկսել հանդիպել, որ գտնվում են անհետացման վտանգի տակ։ Արմավենի Վաշինգտոնիան, Կանարյան խուրման, Syagrus romanzoffiana-ն, փյունիկյան արմավենին ու Washingtonia filifera-ն բնորոշ են Լոս Անջելեսին, չնայած որ միայն վերջինն է էնդեմիկ Կալիֆոռնիայի համար, ու հատկապես՝ Լոս Անջելես քաղաքի։

Բրաունթոնի գազ

Լոս Անջելեսի՝ բուսական աշխարհի խորհրդանիշներն են.  

• Լոս Անջելեսի պաշտոնական ծառը Կորալյան ծառն է (Erythrina caffra),
• Լոս Անջելեսի պաշտոնական ծաղիկը Դրախտի թռչունն է (ստրելիցիա թագավորական) ,
• Լոս Անջելեսի պաշտոնական բույսը հետերոմելեսն է։

Միևնույն ժամանակ, լանդշաֆտի չափազանց ուրբանիզացումը հանգեցնում է բուսական տարածքի կրճատմանը և կենսաբանական բազմաթիվ տեսակների ոչնչացմանը: Լոս Անջելեսի բուսական աշխարհի էնդեմիկ տեսակներից մեկը, որը հայտնվել է անհետացման եզրին, Բրաունթոնի գազն է։

Լոս Անջելեսում առկա է ավելի քան 65 կմ² զբոսայգու տարածք, ինչպես նաև ավելի քան 400 գործող զբոսայգի։

Կենդանական աշխարհ

Քաղաքն ունի կարմիր լուսանի (Lynx rufus) քաղաքային պոպուլյացիա։ Վերջինիս բնորոշ է քոսի խնդիրը։ Չնայած Սերիեյսն ու մյուսները 2014 թվականին որոշ լոկուսների մոտ հայտնաբերել են իմունային գենետիկայի սելեկցիա, դրանք չեն վկայում այն մասին, որ իմունային գենետիկայի սելեկցիան հանգեցնում է իրական փոփոխությունների, որը կարմիր լուսաններին օգնում է պաշտպանվել քոսի հետագա բռնկումներից։

Երկրաբանություն

Խաղաղօվկիանոսյան հրաբուխների հրե օղակում գտնվելու պատճառով Լոս Անջելեսում բավականին հաճախ լինում են երկրաշարժեր։ Երկրաբանական անկայունության հետևանքով առաջացել են խզումային բազմաթիվ խախտումներ, ինչի պատճառով միայն Հարավային Կալիֆոռնիայում տարեկան գրանցվում է մոտ 10 000 երկարաշարժ, չնայած դրանցից շատերը փոքր ուժգնության պատճառով չեն էլ զգացվում։ Սան Անդրեասի խզվածքների համակարգը, որը գտնվում է Խաղաղօվկիանոսյան և Հյուսիսամերիկյան սալերի միջև ընկած սահմանագծին, անցնում է Լոս Անջելեսի ագլոմերացիայի տարածքով՝ քաղաքի կենտրոնից 56 կիլոմետր հյուսիս-արևելք։ Խաղաղօվկիանոսյան սալը տարեկան միջինում 48-52 միլիմետր արագությամբ շարժվում է դեպի հյուսիս-արևմուտք։

Հարավային Կալիֆոռնիայի տարածքով անցնող խզման հատվածում յուրաքանչյուր 110-140 տարին մեկ տեղի է ունենում հզոր երկրաշարժ ու սեյսմոլոգները զգուշացնում են «հաջորդ մեծի» մասին, ինչպես դա տեղի ունեցավ 1857 թվականին Ֆորթ Թեջոնում։ Լոս Անջելեսի ավազանն ու ագլոմերացիան ևս գտնվում են ստորգետնյա ցնցումների ազդեցության ռիսկի տակ։ Լոս Անջելեսի շրջանում տեղի ունեցած խոշոր երկրաշարժերի թվում են 1933 թվականին Լոնգ Բիչում տեղի ունեցած երկրաշարժը, 1971 թվականին Սան Ֆերնանդոյում գրանցված երկրաշարժը, 1987 թվականին Վիթիեր Ներոուսի երկրաշարժը և 1994 թվականին Նորթրիջում գրանցված երկրաշարժը։ Մնացածն ունեցել են փոքր ուժգնություն և չեն զգացվել։ ԱՄՆ երկրաբանական ծառայությունը ստեղծել է UCERF3-ը, որը մոդելավորում է Կալիֆոռնիայում երկրաշարժերի առաջացման հավանականությունը։ Քաղաքի առանձին հատվածներ խոցելի են նաև ցունամիների տեսանկյունից։ Նավահանգստային հատվածները մեծապես տուժել են 1946 թվականին Ալեուտյան կղզիներում տեղի ունեցած երկրաշարժի հետևանքով առաջացած ցունամիից։ Ցունամի է առաջացել նաև 1960 թվականին Չիլիի, 1964 թվականին Ալյասկայի, 2010 թվականին դարձյալ Չիլիի և 2011 թվականին Ճապոնիայի երկրաշարժերի պատճառով։

Լյուքենս լեռը, որը գտնվում է Սան Գաբրիել լեռնաշղթայում, Լոս Անջելեսի ամենաբարձր կետն է։

Քաղաքային լանդշաֆտ

Հիմնական հոդված՝ Լոս Անջելեսի շրջանների և թաղամասերի ցանկ

Տե՛ս նաև՝ Լոս Անջելեսի ամենաբարձր շենքերի ցանկ

Լոս Անջելեսի Դաունթաունի համայնապատկերը։

Քաղաքը բաժանված է բազմաթիվ շրջանների և թաղամասերի, որոնց մի մասը նախկինում համարվում էին առանձին քաղաքներ ու ավելի ուշ միավորվեցին Լոս Անջելեսի կազմում։ Այս թաղամասերը ստեղծվել են տարբեր ժամանակաշրջաններում ու միմյանցից հստակ բաժանված են, ինչը պարզ երևում է ամենուր առկա ցուցանակներով։

Ընդհանուր պատկեր

Լոս Անջելեսի Դաունթաունի համայնապատկերը։ Առաջին պլանում Գրիֆիթի աստղադիտարանն է։

Որպես կանոն քաղաքի փողոցները կառուցված են ցանցի ձևով, իսկ թաղամասերն ունեն համանման երկարություն, որոնք երբեմն հատվում են ճանապարհներով։ Այդուհանդերձ, դա բարդանում է խորդուբորդ տեղանքի պատճառով, ինչի արդյունքում Լոս Անջելեսի յուրաքանչյուր հովտում ցանցային առանձին թաղամասեր են ձևավորվել։ Քաղաքի խոշոր փողոցները և մայրուղիները կառուցվել են այնպես, որ քաղաքի տարբեր հատվածներից երթևեկության խոշոր ծանրաբեռնվածությունը վերցնեն իրենց վրա։ Այդ փողոցներից շատերը բավականին երկար են։ Օրինակ՝ Սեփուլվեդա բուլվարն ունի 69 կիլոմետր երկարություն, մինչդեռ Ֆութհիլ բուլվարը՝ շուրջ 97 կիլոմետր, որը ձգվում է մինչև քաղաքի արևելյան հատված՝ Սան Բերնարդինո։ Համաձայն նավիգացիոն համակարգերի արտադրությամբ զբաղվող TomTom ընկերության ամենամյա ինդեքսի՝ Լոս Անջելեսն այն քաղաքներից մեկն է, որի վարորդները պիկ ժամերին աշխարհում ամենաշատն են գտնվում խցանումների մեջ։ Լոս Անջելեսի վարորդներն ամեն տարի երթևեկության վրա ծախսում են լրացուցիչ 92 ժամ։ Ինդեքսի համաձայն՝ ամենապիկ ժամին գերծանրաբեռնվածությունը կազմում է շուրջ 80%:

Ի տարբերություն Նյու Յորքի, Լոս Անջելեսին հաճախ բնորոշ են ցածրահարկ շենքերը։ Դաունթաունի, Ուորներ Սենթրի, Սենթրի սիթիի, Կորեաթաունի, Միրեքլ Մայլի, Հոլիվուդի և Վեսթվուդի նման թաղամասերից դուրս, երկնաքերները և բարձրահարկ կառույցները Լոս Անջելեսին բնորոշ չեն։ Այս շրջաններից դուրս կառուցված մի քանի երկնաքերները հաճախ առանձնանում են շրջակա լանդշաֆտի մնացած մասերից: Շենքերի մեծ մասը կառուցված են առանձին-առանձին, այլ ոչ թե կպած են իրար։ Այդուհանդերձ, Լոս Անջելեսի Դաունթաունում կան բազմաթիվ շենքեր, որոնք ունեն առնվազն 30 հարկ, 14-ը՝ առնվազն 50 հարկ, իսկ 2-ը՝ ավելի քան 70 հարկ։ Ամենաբարձրը Wilshire Grand Center-ն է։

• Լոս Անջելեսի թաղամասերից մի քանիսը
• 
  Բոյլ Հայթս
• 
  Իսթ Հոլիվուդ
• 
  Հիսթորիք Քոր
• 
  Փեսիֆիք Փելիսեյդս
• 
  Լիթլ Տոկիո
• 
  Սիլվեր Լեյք
• 
  Սան Պեդրո
• 
  Լոս Ֆելիս
• 
  Ֆայնենշլ դիսթրիքթ
• 
  Վենիս
• 
  Փլայա դել Ռեյ
• 
  Վեսթվուդ

Կլիմա

Հիմնական հոդված՝ Լոս Անջելեսի կլիմա

Լոս Անջելես (Դաունթաուն)
Կլիմայի աղյուսակ (բացատրություն)
Հ Փ Մ Ա Մ Հ Հ Օ Ս Հ Ն Դ     3.3   68 49     3.6   68 50     2.2   70 52     0.7   72 55     0.3   74 58     0.1   77 61     0   82 65     0   84 65     0.1   83 64     0.6   79 60     0.8   73 53     2.5   67 48 Միջին առավելագույն և նվազագույն ջերմաստիճանը °F Տեղումների գումարը դյույմով
Metric conversion Հ Փ Մ Ա Մ Հ Հ Օ Ս Հ Ն Դ     84   20 9     92   20 10     57   21 11     18   22 13     8.1   23 15     2.3   25 16     0.5   28 18     0   29 19     3.3   28 18     15   26 16     20   23 12     63   20 9 Average max. and min. temperatures in °C Տեղումների գումարը mm-ով

Լոս Անջելեսն ունի երկսեզոն կիսաարիդ կլիմա (Կյոպպենի կլիմաների դասակարգմամբ՝ BSh), որտեղ ամառները չոր են, իսկ ձմեռները՝ շատ մեղմ։ Այդուհանդերձ, Լոս Անջելեսում տարեկան տեղումների քանակն ավելի մեծ է, քանի կիսաարիդ կլիմա ունեցող մյուս շրջաններում, ինչը գրեթե մոտ է միջերկրածովյան կլիմա ունեցող շրջանների միջին ցուցանիշին։ Ողջ տարվա ընթացքում ցերեկային ջերմաստիճանը գրեթե չափավոր է, ինչը նշանակում է, որ տարվա կոնկրետ եղանակին գրեթե չեն գրանցվում առավելագույն ջերմաստիճաններ։ Այսպես, ձմռանը ջերմաստիճանը միջինում կազմում է 20°C: Աշնանային ամիսները հիմնականում շոգ են, իսկ սեպտեմբեր և հոկտեմբեր ամիսների համար սովորական երևույթ են շոգի ալիքները։ Փոխարենը գարնանային ամիսները հիմնականում զով են։ Այս ամիսներին բարձր է նաև տեղումների քանակը։ Ողջ տարվա ընթացքում Լոս Անջելեսն ունի մեծ թվով արևոտ օրեր և տարեկան միջինը ընդամենը 35 օր է լինում, երբ տեղումներ են գրանցվում։

Տարեկան մոտ 10 օր ափամերձ ավազանում ջերմաստիճանը գերազանցում է 32°C-ը։ Ապրիլ, մայիս, հունիս և նոյեմբեր օրերին դա սովորաբար լինում է 1 օր, հուլիս, օգոստոս, հոկտեմբեր ամիսներին՝ 3 օր և սեպտեմբերին՝ 5 օր։ Սան Ֆերնանդոյի և Սան Գաբրիելի հովիտներում ջերմաստիճանը զգալիորեն ավելի բարձր է։ Օդի ջերմաստիճանը ենթակա է ամենօրյա էական տատանումների։ Այսպես, ցամաքային շրջաններում օրական ամենաբարձր և ամենացածր ջերմաստիճանների միջև տարբերությունը կազմում է 17°C։ Օվկիանոսի միջին տարեկան ջերմաստիճանը կազմում է 17°C: Ընդորում, հունվարին այն կազմում է 14°C, իսկ օգոստոսին՝ 20°C։ Տարեկան արևոտ ժամերի ընդհանուր թիվը գերազանցում է 3000 ժամը։ Դեկտեմբերին ամեն օր արևոտ է միջինում մոտ 7 ժամ, իսկ հուլիսին՝ միջինում 12 ժամ։ Լոս Անջելեսում արևոտ է տարեկան միջինում 185 օր։

Շրջակայքի լեռնային ռելիեֆի պատճառով՝ Լոս Անջելեսի ագլոմերացիայում առկա են մեծ թվով տարբեր միկրոկլիմաներ, որոնք միմյանց անմիջական ֆիզիկական հարևանության պատճառով ջերմաստիճանի կտրուկ փոփոխություններ են առաջացնում: Օրինակ՝ Սանտա Մոնիկա նավամատույցում հուլիսին միջին առավելագույն ջերմաստիճանը կազմում է 14°C, մինչդեռ Քանոգա Փարքում, որը գտնվում է ընդամենը 24 կիլոմետր հեռավորության վրա, այդ ցուցանիշը հասնում է 35°C-ի։ Լոս Անջելեսը, ինչպես Հարավային Կալիֆոռնիայի ափամերձ մնացած հատվածը, գարնան վերջին և ամռան սկզբին բախվում է եղանակային մի երևույթի հետ, որը կոչվում է «հունիսյան խավար»։ Այս օրերին առավոտները երկինքն ամպամած է լինում կամ էլ մառախլապատ, իսկ կեսօրին արդեն արևոտ է դառնում։

Հոլիվուդ ջրամբարը Սանտա Մոնիկա լեռնաշղթայում։

Վերջերս Կալիֆոռնիայում գրանցված երաշտը, որը տարածվել էր ողջ նահանգում, խաթարեց քաղաքի ջրային անվտանգությունը: Լոս Անջելեսի կենտրոնական հատվածներում տարեկան տեղումների միջին քանակը կազմում է 373 մմ, որոնք հիմնականում գրանցվում են նոյեմբերից մարտ ամիսներին, որպես կանոն, չափավոր հորդառատ անձրևների տեսքով, բայց երբեմն ձմեռային ամիսներին կարող են գրանցվել նաև խիստ հորդառատ անձրևներ։ Հորդառատ անձրևների քանակը հիմնականում բարձր է բլրային հատվածներում և լեռների ափամերձ լանջերին, ինչի պատճառն օրոգրաֆիկ կամ լեռնագրային վերելքն է։ Ամառային ամիսներին տեղումներ սովորաբար քիչ են լինում։ Հազվագյուտ դեպքերում ամռան վերջին հարավից կամ արևելքից խոնավ օդի ներխուժումը կարող է հանգեցնել կարճատև ամպրոպների, հատկապես՝ լեռներում: Ափամերձ շրջաններում այդ ընթացքում տեղումներն ավելի քիչ են լինում, մինչդեռ ներքին և լեռնային շրջաններում դրանք ավելի շատ են գրանցվում։ Անձրևների միջին տարեկան ցուցանիշներ ունեցող տարիները հազվադեպ են լինում։ Սովորաբար պատկերն այսպիսին է։ Անձրևների քանակով մի տարի լինում է համեմատաբար ավելի չոր (130-250 մմ), իսկ հաջորդ մեկ կամ երկու տարին առավել խոնավ են լինում (մոտ 510 մմ)։ Խոնավ տարիները սովորաբար ասոցացվում են Խաղաղ օվկիանոսում Էլ Նինյո հարավային տատանման տաք ջրերի հետ, իսկ չոր տարիները՝ Լա Նինյայի սառը ջրերի հետ։ Իրար հաջորդող անձրևային օրերի պատճառով ցածրադիր վայրերում անձրևոտ օրերի շարքը կարող է հանգեցնել հեղեղումների և բլուրների սողանքների, հատկապես այն բանից հետո, երբ անտառային հրդեհները ոչնչացրին լանջամերձ հատվածներում առկա բուսականությունը:

Կալիֆոռնիայի հարավային ափին գտնվող Վենիս լողափը։

Մայրամուտը Լոս Անջելեսի արևմտյան հատվածում։

Լոս Անջելեսի ավազանում և ափամերձ ողջ հատվածում ցուրտ ջերմաստիճանը և ձյան տեղումները խիստ հազվադեպ են։ Վերջին անգամ 0°C է գրանցվել 1979 թվականի հունվարի 29-ին: Հովտային հատվածներում գրեթե ամեն տարի գրանցվում են ցուրտ ջերմաստիճաններ, մինչդեռ քաղաքի լեռնային շրջաններում ամեն ձմեռ ձյուն է տեղում։ Լոս Անջելեսի կենտրոնական հատվածում ձյան ամենաուժեղ տեղումները գրանցվել են 1932 թվական հունվարի 15-ին։ Այն հասել է մինչև 5 սմ-ի։ Չնայած որ վերջին անգամ ամերիկյան այս քաղաքում ձյան տեղումները գրանցվել էին 2019 թվականի փետրվարին, 1962 թվականից ի վեր դա քաղաքում տեղացած առաջին ձյունն էր։ Այդուհանդերձ, Լոս Անջելեսին հարակից շրջաններում վերջին անգամ ձյուն տեղացել է 2021 թվականի հունվարին։ Կարկուտի տեսքով կարճատև, տեղայնացված տեղումները կարող են առաջանալ հազվադեպ դեպքերում, բայց դրանք ավելի տարածված են, քան ձյան տեղումները: Լոս Անջելես ագլոմերացիայի տարածքում ամենաբարձր ջերմաստիճանը գրանցվել է 2010 թվականի սեպտեմբերի 27-ին՝ 45°C, մինչդեռ ամենացածրը՝ 1949 թվականի հունվարի 4-ին (-2°C): Բուն քաղաքի տարածքում երբևէ պաշտոնապես գրանցված ամենաբաձր ջերմաստիճանը եղել է 2020 թվականի սեպտեմբերի 6-ին (49°C): Ջերմաստիճանը գրանցվել է Սան Ֆերնանդոյի հովտի Վուդլենդ Հիլս թաղամասում՝ Փիրս քոլեջի օդերևութաբանական կայանի կողմից։ Աշնանային և ձմեռային ամիսներին Սանտա Անա քամին Լոս Անջելեսին բերում ավելի տաք և չոր եղանակային պայմաններ ու մեծացնում անտառային հրդեհների վտանգը։

Օդի հարաբերական խոնավությունը տարեկան միջինում կազմում է 63%։ Օրական առավելագույնը կազմում է 75%, իսկ նվազագույնը՝ 53%։ Հունիս-հոկտեմբեր ամիսներին միջին ցուցանիշն աճում է 10-20 տոկոսային կետով։

Բնապահպանական հիմնախնդիրներ

Հավելյալ տեղեկություն՝ Աղտոտվածությունը Կալիֆոռնիայում

Արտաքին ձայնաֆայլեր
	"Fighting Smog in Los Angeles", Distillations Podcast, 2018 Science History Institute

Աշխարհագրական դիրքի, ավտոմեքենարի մեծ քանակի և Լոս Անջելես/Լոնգ Բիչ նավահանգստային համալիրի պատճառով, Լոս Անջելեսում օդի աղտոտվածության լրջագույն խնդիր կա, ինչը պարբերաբար արտահայտվում է սմոգի տեսքով։ Լոս Անջելեսի ավազանը և Սան Ֆերնանդոյի հովիտը ենթակա են ջերմաստիճանային ինվերսիայի, ինչն արտահայտվում է ճանապարհային փոխադրամիջոցների, օդանավերի, լոկոմոտիվների, ծովային տրանսպորտի, արտադրության և այլ աղբյուրների արտանետումներում։

Լոս Անջելեսի երկնքում սմոգը ձգվում է մայիսից հոկտեմբեր ամիսներին։ Չնայած մյուս խոշոր քաղաքներին սմոգը վերացնելու հարցում օգնում են անձրևները, ամեն տարի Լոս Անջելեսում գրանցվում եմ միայն 380մմ տեղումներ։ Տարվա ընթացքում աղտոտումն աճում է օրեր շարունակ։ Լոս Անջելեսում և մյուս խոշոր քաղաքներում օդի որակի հետ կապված խնդիրները հանգեցրել են բնության պահպանության վերաբերյալ ազգային օրենսդրության ընդունմանը, ինչպես օրինակ «Մաքուր օդի մասին» օրենքը։ Երբ վերջինս ընդունվեց, Կալիֆոռնիան չէր կարողանում ստեղծել նահանգային իրագործման այնպիսի պլան, որը թույլ կտար նահանգին համապատասխանել օդի որակի նոր չափանիշներին։ Դրա հիմնական պատճառը Լոս Անջելեսում օդի աղտոտվածության մակարդակն էր, որը խորանում էր հին փոխադրամիջոցների պատճառով։ Միայն վերջերս Կալիֆոռնիա նահանգը գլխավորեց շրջակա միջավայրի աղտոտման սահմանափակման շուրջ համազգային աշխատանքը՝ բնակիչներից պահանջելով օգտագործել միայն արտանետումների ցածր մակարդակ ունեցող տրանսպորտային միջոցներ։ Ակնկալվում է, որ առաջիկա տարիներին սմոգի մակարդակը կնվազի՝ դրա նվազեցմանն ուղված ակտիվ միջոցառումների պատճառով, որոնք ներառում են էլեկտրամոբիլների և հիբրիդային էլեկտրական ավտոմեքենաների կիրառումը, հանրային տրանսպորտում իրականացվող բարեփումները և այլ միջոցներ։

Լոս Անջելեսում սմոգի ամենաբարձր մակարդակի վերաբերյալ ահազանգերը 1970-ականներին տարեկան ավելի քան 100-ից այս հազարամյակում նվազել են գրեթե զրոյի: Չնայած իրավիճակի շտկմանը, Թոքերի ամերիկյան ասոցիացիայի՝ 2006 և 2007 թվականների զեկույցներում Լոս Անջելեսը դասակարգվել է որպես կոշտ մասնիկներով կարճաժամկետ աղտոտման և ամբողջ տարին կոշտ մասնիկներով աղտոտման ցուցանիշներով ԱՄՆ ամենաաղտոտված օդն ունեցող քաղաքը։ 2008 թվականին քաղաքը ճանաչվեց երկրորդ ամենաաղտոտվածը ու դարձյալ ուներ ամենաբարձր ցուցանիշը՝ ամբողջ տարին կոշտ մասնիկներով աղտոտման ցուցանիշով։ 2010 թվականին քաղաքը կատարեց իր սահմանած խնդիրներից մեկը՝ վերականգնվող աղբյուրներից ապահովել քաղաքային էլեկտրաէներգիայի 20 տոկոսը։ Թոքերի ամերիկյան ասոցիացիայի՝ 2013 թվականի հարցման համաձայն՝ մեգապոլիսի տարածքն ուներ ԱՄՆ-ում սմոգի ամենավատ ցուցանիշն ու զբաղեցնում էր չորրորդ տեղը ինչպես կարճաժամկետ, այնպես էլ ամբողջ տարվա աղտոտվածության մակարդակով:

Օրվա երկրորդ կեսին սմոգը Լոս Անջելեսի վրա։ Նկարի ձախ հատվածում երևում է Գրիֆիթի աստղադիտարանը։

Լոս Անջելեսում է գտնվում նաև ԱՄՆ ամենամեծ քաղաքային նավթահանքը։ Քաղաքի ողջ տարածքում տներից, եկեղեցիներից, դպրոցներից և հիվանդանոցներից առնվազն 460 մետր հեռավորության վրա գործում են ավելի քան 700 ակտիվ նավթահորեր։ Այս իրավիճակի վերաբերյալ իր մտահոգությունների մասին է ահազանգում ԱՄՆ շրջակա միջավայրի պահպանության գործակալությունը։

Կայուն զարգացման պլանի համաձայն, որն առաջարկվել է Լոս Անջելեսի քաղաքապետ Էրիկ Գարսեթիի կողմից, արտանետումների զրոյական մակարդակով ավտոմեքենաների քանակը 2018 թվականի 1,4%-ից 2025 թվականին պետք է հասնի 25%-ի, իսկ արդեն 2050 թվականին՝ մինչև 100%-ի։

Ժողովրդագրություն

Պատմական բնակչություն

Մարդահամար	Բնակ.	Note	%±
1850	1610		—
1860	4385		1724%
1870	5728		306%
1880	11 183		952%
1890	50 395		3506%
1900	102 479		1034%
1910	319 198		2115%
1920	576 673		807%
1930	1 238 048		1147%
1940	1 504 277		215%
1950	1 970 358		310%
1960	2 479 015		258%
1970	2 811 801		134%
1980	2 968 528		56%
1990	3 485 398		174%
2000	3 694 820		60%
2010	3 792 621		26%
2020	3 898 747		28%
2023 (est.)	3 820 914		−20%
ԱՄՆ Բնակչության մարդահամարի բյուրո 2010–2020, 2021

2010 թվականի ԱՄՆ մարդահամարի տվյալներով՝ Լոս Անջելեսի բնակչությունը կազմել է 3 792 621 մարդ, իսկ բնակչության խտությունը՝ 3124,5 մարդ մեկ քառակուսի կիլոմետրի հաշվով։

Բնակչության տարիքային բաշխվածությունն ունեցել է հետևյալ պատկերը՝

• 25-44 տարեկան՝ 1 209 367 մարդ (31,9%)
• մինչև 18 տարեկան՝ 874 525 մարդ (23,1%)
• 45-64 տարեկան՝ 877 555 մարդ (23,1%)
• 18-24 տարեկան՝ 434 478 մարդ (11,5%)
• 65 տարեկան և բարձր՝ 396 696 մարդ (10,5%)։

Քաղաքի բնակչության միջին տարիքը կազմել է 34,1 տարի։ Գենդերային հարաբերակցությունը ցույց է տվել, որ յուրաքանչյուր 100 կնոջ հաշվով եղել է 99,2 տղամարդ, իսկ չափահասների շրջանում՝ 97,6 տղամարդ յուրաքանչյուր 100 կնոջ հաշվով։

2010 թվականի ԱՄՆ մարդահամարի տվյալներով՝ Լոս Անջելեսում բնակարանների ընդհանուր թիվը կազմել է 1 413 995՝ աճելով 2005-2009 թվականների 1 298 350 ցուցանիշից: Մեկ քառակուսի կիլոմետրի հաշվով միջինում կա 2812,8 տնային տնտեսություն: Դրանցից 503 863-ը (38,2%) պատկանել են սեփականատերերի, իսկ 814 305-ը (61,8%)՝ վարձակալվել են։ Վաճառքի հանված բնակարանները կազմել են 2,1%, իսկ վարձակալության համար ազատ բնակարանները՝ 6,1%։ Սեփական բնակարաններում բնակվելիս է եղել՝ 1 535 444 մարդ (բնակչության 40,5%-ը), իսկ վարձակալված բնակարաններում՝ 2 172 576 մարդ (57,3%-ը)։

2010 թվականի ԱՄՆ մարդահամարի տվյալներով՝ Լոս Անջելեսում մեկ ընտանիքի միջին եկամուտը կազմել է 49 497 դոլար, ընդ որում՝ աղքատության դաշնային շեմից ցածր մակարդակում ապրող բնակչությունը կազմել է 22%։

Ռասաներ և էթնիկ խմբեր

Ռասայական և էթնիկ կազմ	1940	1970	1990	2010	2020
Իսպանախոս կամ լատինաամերիկացի	7.1%	17.1%	39.9%	48.5%	46.9%
Սպիտակամորթ (ոչ իսպանախոս)	86.3%	61.1%	37.3%	28.7%	28.9%
Ասիացի (ոչ իսպանախոս)	2.2%	3.6%	9.8%	11.1%	11.7%
Սևամորթ կամ աֆրոամերիկացի (ոչ իսպանախոս)	4.2%	17.9%	14.0%	9.2%	8.3%
Այլ (ոչ իսպանախոս)	N/A	N/A	0.1%	0.3%	0.7%
Խառնածին (ոչ իսպանախոս)	N/A	N/A	N/A	2.0%	3.3%

2010 թվականի մարդահամարի տվյալներով՝ Լոս Անջելեսի ռասայական կազմը հետևյալն էր՝

• սպիտակամորթներ՝ 1 888 158 (49,8%),
• ասիացիներ՝ 426 959 (11,3%),
• աֆրոամերիկացիներ՝ 365 118 (9,6%),
• բնիկ ամերիկացիներ՝ 28215 (0,7%),
• խաղաղօվկիանոսյան կղզիների բնակիչներ՝ 5577 (0,1%)
• այլ ռասաների ներկայացուցիչներ՝ 902 959 (23,8%)
• խառնածիններ՝ 175 635 (4,6%)։

150 000 ԱՄՆ դոլարից բարձր եկամուտ ունեցող ընտանիքների տոկոսը Լոս Անջելես շրջանի այն տարածքներում, որտեղ անց է կացվել մարդահամար։

Քաղաքի բնակչության 48,5%-ը (1 838 822 մարդ) կազմել են իսպանախոս կամ լատինաամերիկյան ծագում ունեցող բնակիչները՝ անկախ իրենց ռասայական պատկանելությունից: 2010 թվականի մարդահամարի տվյալներով՝ ոչ իսպանախոս սպիտակամորթների տոկոսը 86,3%-ից (1940) նվազել է՝ 28,7%։ Ներկայումս ոչ իսպանախոս սպիտակամորթերը հիմնականում բնակվում են Խաղաղ օվկիանոսի ափին և Սանտա Մոնիկա լեռների շրջակայքում (Փասիֆիք Փալիսեյդսից մինչև Լոս Ֆելիս):

Լոս Անջելեսում ապրում է 140-ից ավել երկրների ներկայացուցիչներ, որոնք խոսում են 224 տարբեր լեզուներով: Էթնիկ անկլավները, ինչպիսիք են Չայնաթաունը, պատմական Ֆիլիպինոթաունը, Կորեաթաունը, Լիթլ Արմենիան, Լիթլ Եթովպիան, Թեհրանջելեսը, Լիթլ Տոկիոն, Լիթլ Բանգլադեշը և Թայթաունը վկայում են Լոս Անջելեսի բազմալեզու բնույթի մասին:

Լոս Անջելեսի իսպանախոս բնակչության ամենամեծ էթնիկ խումբը մեքսիկական ծագումով բնակիչներն են, որոնք կազմում են քաղաքի բնակչության 31,9%-ը: Նրանց հաջորդում են սալվադորցիները (6%) և գվատեմալացիները (3,6%): Իսպանախոս բնակչությունը, որն ունի մեքսիկա-ամերիկյան և կենտրոնաամերիկյան հին համայնք, տարածված է ամբողջ Լոս Անջելես քաղաքում և դրա մետրոպոլիտանային տարածքում: Նրանք հիմնականում կենտրոնացած են կենտրոնական շրջաններում՝ Արևելյան Լոս Անջելեսում, Հյուսիսարևելյան Լոս Անջելեսում և Ուեսթլեյքում: Բացի այդ, Հարավային Լոս Անջելեսի արևելյան թաղամասերում՝ ներառյալ Դաունին, բնակիչների ճնշող մեծամասնությունն իսպանական ծագում ունի:

Լոս Անջելեսի ռասայական և էթնիկ խմբերի բաշխվածության քարտեզ՝ ըստ 2010 թվականի ԱՄՆ մարդահամարի: Յուրաքանչյուր կետը ներկայացնում է 25 մարդ՝ ⬤ սպիտակամորթ ⬤ սևամորթ ⬤ ասիացի ⬤ իսպանախոս ⬤ այլ

Լոս Անջելեսի ասիական բնակչության ամենամեծ էթնիկ խմբերը ներկայացնում են ֆիլիպինցիները (3,2%) և կորեացիները (2,9%), որոնք ունեն իրենց առանձին էթնիկ թաղամասերը՝ Կորեթաունը Ուիլշիր Սենթրում և Պատմական ֆիլիպինոթաունը: Քաղաքի բնակչության 1,8%-ը կազմող չինացիները հիմնականում բնակվում են քաղաքի սահմաններից դուրս՝ Լոս Անջելես շրջանի արևելյան հատվածում գտնվող Սան Գաբրիել հովտում, սակայն նշանակալի ներկայություն ունեն նաև քաղաքում՝ հատկապես Չայնաթաունում: Թայլանդցիները և կամբոջացիները, որոնք կազմում են քաղաքի բնակչության համապատասխանաբար 0,3% և 0,1%-ը, հիմնականում կենտրոնացած են Չայնաթաունում և Թայթաունում: Ճապոնացիները, որոնք կազմում են բնակչության 0,9%-ը, քաղաքի կենտրոնում ունեն իրենց Լիթլ Տոկիո թաղամասը, իսկ ճապոնական ծագմամբ ամերիկացիների մեկ այլ նշանակալի համայնք է հաստատված Արևմտյան Լոս Անջելեսի Սոթել թաղամասում: Վիետնամցիները և հնդիկները յուրաքանչյուրը կազմում են քաղաքի բնակչության 0,9%-ը: Լոս Անջելեսում բնակվում են նաև հայեր, ասորիներ և իրանցիներ, որոնց մեծ մասը կենտրոնացած է այնպիսի թաղամասերում, ինչպիսիք են Լիթլ Արմենիան և Թեհրանջելեսը:

1960-ականներից ի վեր Հարավային Լոս Անջելեսը դարձել է Միացյալ Նահանգների արևմտյան հատվածի ամենամեծ աֆրոամերիկյան համայնքը, որտեղ աֆրոամերիկացիները հանդիսանում են գերակշռող էթնիկ խումբը: Աֆրոամերիկյան բնակչության ամենամեծ համայնքը գտնվում է Հարավային Լոս Անջելեսի հետևյալ թաղամասերում՝ Քրենշոու, Բոլդուին Հիլզ, Լեյմերթ Պարկ, Հայդ Պարկ, Գրեմերսի Պարկ, Մանչեսթեր Սքուեր և Ուոթս: Բացի այդ, Ֆեյրֆաքս շրջանում կա էրիթրեական և եթովպական նշանակալի համայնք:

Լոս Անջելեսը համաշխարհային մասշտաբով աչքի է ընկնում որպես երկրորդ ամենամեծ մեքսիկական, հայկական, սալվադորական, ֆիլիպինյան և գվատեմալական բնակչություն ունեցող քաղաք, երրորդ ամենամեծ կանադական բնակչությամբ քաղաք, իսկ ԱՄՆ-ում առաջատարն է ճապոնական, իրանական/պարսկական, կամբոջական և գնչուական բնակչության թվաքանակով: Իտալական համայնքի հիմնական կենտրոնը Սան Պեդրո թաղամասն է:

Քաղաքի օտարածին բնակչության գերակշիռ մասը ծագումով Մեքսիկայից, Էլ Սալվադորից, Գվատեմալայից, Ֆիլիպիններից և Հարավային Կորեայից է:

Կրոն

Կրոնական պատկանելիություն (2014)
Քրիստոնյաներ			65 %
Կաթոլիկներ			32 %
Բողոքականներ			30 %
Այլ քրիստոնյաներ			3 %
Անհավատներ			25 %
Հուդայականներ			3 %
Մուսուլմաններներ			2 %
Բուդդայականներ			2 %
Հինդուիստներ			1 %
Այլ հավատքներ դավանող			1 %

2014 թվականին Փյու հետազոտական կենտրոնի կատարած ուսումնասիրության համաձայն՝ քրիստոնեությունը Լոս Անջելեսում ամենատարածված կրոնն է (65%): Լոս Անջելեսի Հռոմեակաթոլիկ թեմը երկրի ամենամեծ թեմն է: Կարդինալ Ռոջեր Մահոնիի ղեկավարությամբ 2002 թվականի սեպտեմբերին քաղաքի կենտրոնում կառուցվեց և բացվեց Հրեշտակների մեր տիրուհու տաճարը:

Լոս Անջելեսի հիմնադրումը նշելու նպատակով՝ 2011 թվականին «Հրեշտակների թագուհի» հիմնադրամը՝ իր հիմնադիր Մարկ Ալբերտի նախաձեռնությամբ և Լոս Անջելեսի արքեպիսկոպոսի ու մի շարք քաղաքացիական առաջնորդների աջակցությամբ, վերակենդանացրեց Հրեշտակների մեր տիրուհու (Nuestra Señora de los Ángeles) պատվին երթ և պատարագ անցկացնելու վաղուց մոռացված ավանդույթը:

Լոս Անջելեսի արքեպիսկոպոսական թեմի Սուրբ Վիկենտիոս դե Պողոս եկեղեցին։

Նյու Յորքից հետո Լոս Անջելեսն իր 621 000 հրեական բնակչությամբ Միացյալ Նահանգներում երկրորդ ամենամեծ հրեական համայնք ունեցող ագլոմերացիան է: Թեև մինչև Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը հրեաների մի ստվար զանգված բնակվում էր Բոյլ Հայթսում, քանի որ վերջիններիս թույլ չէր տրվում բնակվել Լոս Անջելեսի այլ հատվածներում, այսօր Լոս Անջելեսի հրեաների մեծամասնությունը բնակվում է Վեսթսայդում և Սան Ֆերնանդո հովտում: Ուղղափառ հրեաները հիմնականում կենտրոնացած են Հենքոք Պարկ, Պիկո-Ռոբերթսոն և Վելլի Վիլիջ թաղամասերում, իսրայելցի հրեաները մեծ համայնքներ ունեն Էնսինո և Թարզանա թաղամասերում, իսկ պարսկահրեաների հիմնական բնակավայրը Բևերլի Հիլզն է:

Քաղաքում ներկայացված են հուդայականության տարբեր ուղղություններ՝ ռեֆորմիստական, պահպանողական, ուղղափառ և վերակառուցողական: 1923 թվականին կառուցված Բրիդ Սթրիթ սինագոգը, որը գտնվում է Արևելյան Լոս Անջելեսում, իր գոյության առաջին տասնամյակներում եղել է Չիկագոյից արևմուտք ընկած հատվածի ամենամեծ սինագոգը: Այն այլևս չի գործում և վերածվում է թանգարանի ու համայնքային կենտրոնի։ Քաղաքում կա նաև Կաբալայի կենտրոն:

1923 թվականին Էյմի Սեմփլ ՄակՖերսոնը Լոս Անջելեսում հիմնադրեց Չորս ավետարանների միջազգային եկեղեցին, որի գլխավոր կենտրոնը մինչ օրս գտնվում է Լոս Անջելեսում: Եկեղեցին երկար տարիներ իր ժողովներն անցկացրել է Անջելուս տաճարում, որը կառուցման պահին համարվում էր երկրի ամենամեծ եկեղեցիներից մեկը:

Ուիլշիր ծառուղու տաճարը Լոս Անջելեսի ամենամեծ սինագոգներից մեկն է։

Լոս Անջելեսի բողոքական համայնքն ունի հարուստ պատմություն և մեծ ազդեցություն: Քաղաքում առաջին բողոքական ժամերգությունն անցկացվել է 1850 թվականին՝ մասնավոր տանը կայացած մեթոդիստական հավաքի տեսքով: Մինչ օրս գործող ամենահին բողոքական եկեղեցին՝ Առաջին ժողովական եկեղեցին, հիմնադրվել է 1867 թվականին: 1900-ականների սկզբին Լոս Անջելեսի Աստվածաշնչի ինստիտուտը հրապարակեց քրիստոնեական ֆունդամենտալիստական շարժման հիմնարար փաստաթղթերը, իսկ հոգեգալստականների շարժումը սկիզբ առավ «Ազուսա Սթրիթի զարթոնքից»: Լոս Անջելեսի տարածքում հիմնադրվել է նաև Մետրոպոլիտանային համայնքային եկեղեցի: Քաղաքի նշանավոր եկեղեցիների շարքում են Հոլիվուդի առաջին պրեսբիտերական եկեղեցին, Բել Էյրի պրեսբիտերական եկեղեցին, Լոս Անջելեսի առաջին աֆրիկյան մեթոդիստական եպիսկոպոսական եկեղեցին, Արևմտյան Անջելեսի՝ Քրիստոսում Աստծո եկեղեցին, Երկրորդ բապտիստական եկեղեցին, Քրենշոու քրիստոնեական կենտրոնը, ՄակՔարթիի հիշատակի քրիստոնեական եկեղեցին և Առաջին ժողովական եկեղեցին:

Քրիստոսի երկրորդ գիտական եկեղեցի

Լոս Անջելեսի Վեսթվուդ թաղամասում՝ Սանտա Մոնիկա ծառուղու վրա է գտնվում Հիսուս Քրիստոսի վերջին օրերի սրբերի եկեղեցու ենթակայությամբ գործող Կալիֆոռնիայի տաճարը, որը համարվում է այդ եկեղեցու երկրորդ ամենամեծ տաճարը: 1956 թվականին բացված այս տաճարը Կալիֆոռնիայում Հիսուս Քրիստոսի վերջին օրերի սրբերի եկեղեցու կողմից կառուցված առաջին տաճարն է և իր ավարտման պահին համարվում էր աշխարհում ամենամեծը:

Լոս Անջելեսի Հոլիվուդ շրջանում գործում են սայենթոլոգիայի մի շարք կարևոր կենտրոններ և եկեղեցիներ:

Լոս Անջելեսի բազմաէթնիկ մեծաքանակ բնակչության շնորհիվ տարածված են հավատքի բազմաթիվ տեսակներ՝ ներառյալ բուդդայականությունը, հինդուիզմը, իսլամը, զրադաշտականությունը, սիկհականությունը, Բահայի հավատը, տարբեր ուղղափառ եկեղեցիներ, սուֆիզմը, սինտոիզմը, դաոսականությունը, կոնֆուցիականությունը, չինական ժողովրդական կրոնը և բազմաթիվ այլ հավատքներ: Օրինակ՝ Ասիայից եկած ներգաղթյալները հիմնել են մի շարք նշանակալի բուդդայական համայնքներ, որոնց շնորհիվ քաղաքը դարձել է աշխարհում բազմազան բուդդիստների ամենամեծ կենտրոնը: 1875 թվականին քաղաքում հիմնադրվեց առաջին չինական կռատունը: Քանի որ Լոս Անջելեսն արևմտյան ԱՄՆ-ի Անեկեղեցական գոտու ամենամեծ քաղաքն է, այստեղ լայն տարածում ունեն նաև աթեիզմը և այլ աշխարհիկ հավատքներ:

Սոցիալական կազմ

Քաղաքի բնակիչների 35,6%-ն ունի բարձրագույն կրթություն (23,3%-ն ունի բակալավրի, իսկ 12,3%-ը՝ մագիստրոսի կամ դոկտորի աստիճան) (համեմատության համար՝ Կալիֆոռնիա նահանգում բարձրագույն կրթություն ունեցող բնակչությունը կազմում է 34,7%): Մեկ տնային տնտեսության միջին տարեկան եկամուտը կազմում է 65 290 դոլար, ինչը 17%-ով ցածր է նահանգի միջին մակարդակից և 0,5%-ով բարձր է երկրի միջին ցուցանիշից: Լոս Անջելեսում նվազագույն աշխատավարձը ժամում կազմում է 16,04 դոլար: Քաղաքի բնակչության մոտ 35,7%-ը գտնվում է աղքատության շեմից ներքև, 30%-ը պատկանում է ստորին միջին դասին, 16,4%-ը՝ միջին դասին, իսկ 17,9%-ը՝ վերին միջին դասին և հարուստներին: 2023 թվականի նոյեմբերին աշխատունակ բնակչության շրջանում գործազրկության մակարդակը կազմել է 5,3% (ԱՄՆ-ում ընդհանուր առմամբ՝ 3,7%): Բնակչության մեծ մասն աշխատում է արդյունաբերության, մանրածախ առևտրի, տեղեկատվական տեխնոլոգիաների, արվեստի, առողջապահության և հանրային սննդի ոլորտներում:

Անօթևաններ

Սքիդ Ռոու ոչ բարեկեցիկ թաղամասը

Լոս Անջելեսը հայտնի է որպես «ԱՄՆ-ի անօթևանների մայրաքաղաք»։ 2020 թվականի սկզբի դրությամբ քաղաքում բնակվում էր 41290 անօթևան, իսկ 2022 թվականի տարբեր գնահատականներով նրանց թիվը հասնում էր 60000-ից մինչև 80000 մարդու։ Լոս Անջելեսում ամեն օր մահանում է ավելի քան հինգ անօթևան բնակիչ։

Սքիդ Ռոու թաղամասը, որը գտնվում է Դաունթաունում, անօթևանների ամենամեծ կենտրոնացման վայրն է՝ մոտ 5000 բնակչով, ինչը այն դարձնում է երկրի ամենախիտ բնակեցված վայրն անօթևանների տեսանկյունից։ Սքիդ Ռոուի ներկայիս վիճակը 1970-1980-ականների իշխանությունների նպատակաուղղված քաղաքականության արդյունք է, որը քաղաքային պլանավորման փաստաթղթերում կոչվում էր «զսպման քաղաքականություն»։ Այս քաղաքականության հիմնական նպատակն էր աղքատ բնակչության համար նախատեսված ծառայությունները կենտրոնացնել քաղաքի մեկ թաղամասում։ Այսօր էլ շարունակվող այս մոտեցումը հակասում է այլ խոշոր քաղաքներում, այդ թվում՝ Նյու Յորքում, անօթևանների և աղքատների ապակենտրոնացման որդեգրված քաղաքականությանը։

Բնակարանների գների թանկացման հետևանքով 2019-2020 թվականներին անօթևանների թիվն աճել է 16%-ով՝ 35550-ից հասնելով 41290-ի։ COVID-19 համավարակից առաջ շուրջ 600000 վարձակալ իրենց եկամտի գրեթե 90%-ը ծախսում էր վարձավճարի վրա՝ հազիվ ապահովելով իր գոյությունը։ 2022 թվականի ապրիլի դրությամբ ավելի քան 300000 տնային տնտեսություն չէր կարողացել ժամանակին վճարել վարձավճարը։ Լոս Անջելեսի անշարժ գույքի շուկայում վարձակալությունն արդեն փաստացի անհասանելի է դարձել սևամորթների, լատինաամերիկացիների և ցածր եկամուտ ունեցող բնակիչների մեծ մասի համար, ինչի հետևանքով նրանք զրկվում են կացարանից։

Անօթևաններին օգնության ծառայություններ են մատուցում մասնագիտացված քրիստոնեական առաքելությունները, որոնք իրենց գործունեությունն իրականացնում են նվիրատվությունների շնորհիվ։ 2010-ական թվականների վերջին նրանց թիվը սկսեց կրճատվել նոր դաշնային քաղաքականության ներդրման հետևանքով։ Լոս Անջելեսի կացության հարցերով վարչությունը, համագործակցելով Անօթևանների հարցերով քաղաքային վարչության հետ, իրականացնում է մշտական կացության տրամադրման ծրագիր, սակայն անօթևանությունը շարունակում է մնալ տեղական իշխանությունների գլխավոր խնդիրներից մեկը՝ գրավելով հանրության հետաքրքրությունը:

Ներգաղթյալներ

Լոս Անջելեսը աշխարհի ամենաբազմազան քաղաքներից մեկն է, որտեղ բնակվում են ավելի քան 140 երկրների ներկայացուցիչներ, որոնք խոսում են առնվազն 224 լեզուներով: Արտերկրում ծնված բնակչության քանակով այն ԱՄՆ-ում երրորդ քաղաքն է՝ Մայամիից և Սան Խոսեից հետո: 2020 թվականի վիճակագրական տվյալներով՝ քաղաքի 153,5 հազար բնակիչ ունի գերմանական, 141,1 հազար՝ իռլանդական, 120,5 հազար՝ անգլիական, 108,5 հազար՝ իտալական և 71,3 հազար՝ ռուսական ծագում:

Ներգաղթյալների Լոս Անջելես են մուտք գործում հիմնականում տեղի միջազգային օդանավակայանի միջոցով։ Քաղաքի մշակույթի կարևոր տարրերից են նրա էթնիկական թաղամասերը, որոնց մեջ են՝ Թեհրանջելեսը, Չայնաթաունը, Կորեաթաունը, Թայթաունը, Պատմական Ֆիլիպինոթաունը, Լիթլ Արմենիան և Լիթլ Եթովպիան, որոնք ցույց են տալիս մեգապոլիսի ազգային բազմազանությունը:

Չայնաթաուն

Չինացի հեղափոխական Սուն Յաթ-Սենի արձանը Չայնաթաունում։

1860-ական թվականներից Լոս Անջելեսում գոյություն է ունեցել առնվազն չորս տարբեր չինական թաղամաս, որոնք կազմավորվել են որպես ինքնատիպ, փոխկապակցված համայնք՝ ընդհանուր մշակույթով, ավանդույթներով և կենսակերպով:

Ամենահին Չայնաթաունը տեղակայված էր «Union Station»-ի տարածքում՝ ներկայիս «Չայնաթաունից» ընդամենը մի քանի թաղամաս այն կողմ: Այնտեղ հիմնականում բնակվում էին գյուղատնտեսական ոլորտի աշխատողները, լվացքատների աշխատակիցները և երկաթուղայինները, որոնք հիմնականում ժամանել էին Չինաստանի Գուանչժոու քաղաքից և դրա շրջակայքից: «Ոսկու տենդի» ժամանակաշրջանում չինացիներն աշխատում էին սպիտակամորթների համար:

Սակայն ոսկու հանքերի սպառումը և ռեսուրսների համար աճող մրցակցությունը սաստկացրին հակաչինական տրամադրությունները: Ընդունվեց խտրական օրենք, որն արգելում էր չինացիներին ամուսնանալ սպիտակամորթ ռասայի ներկայացուցիչների հետ և սեփական հող ունենալ։ Օրենքը զրկում էր նրանց քաղաքացիությունից և արգելում զբաղվել տարբեր տեսակի գործունեությամբ: 1882 թվականին ընդունվեց «Չինացիների բացառման մասին ակտը», որը մորատորիում էր սահմանում Չինաստանից ներգաղթի վրա՝ որոշ աննշան բացառություններով:

1933 թվականին հին Չայնաթաունը հավասարեցվեց հողին՝ ար-դեկո ոճի նոր երկաթուղային կայարան կառուցելու համար: Այժմ միայն սակավաթիվ շինություններ են պահպանվել հին Չայնաթաունից, որոնց թվում է Լոս Անջելես փողոցում տեղակայված Չինական-ամերիկյան թանգարանը:

1938 թվականին Լոս Անջելեսում գոյություն ուներ ևս երկու չինական թաղամաս՝ Չայնա Սիթին, որը կառուցվել էր բացառապես ամերիկյան զբոսաշրջիկներին գրավելու համար և նոր չինական թաղամասը, որը կառուցվել էր չինական համայնքին օժանդակելու համար: Չինական թաղամասում տնային տնտեսությունների միջին եկամուտը ամենացածրն է: Այս կապակցությամբ կա տեղական բնակչության համար առկա բնակարանային ֆոնդը պահպանելու և լրացուցիչ մատչելի բնակարաններ կառուցելու անհրաժեշտություն:

Կորեաթաուն

20-րդ դարի սկզբին Ռիվերսայդից Լոս Անջելես տեղափոխվեց Կորեայի անկախության շարժման անդամներից մեկը՝ Ան Չանհոն։ Նա Ջեֆերսոնի ծառուղում հիմնեց Կորեական պրեսբիտերական եկեղեցու մասնաճյուղ և Կորեական ազգային ասոցիացիայի բաժանմունք։ Հետզհետե այս տարածքը վերածվեց կորեական թաղամասի՝ դառնալով կորեական համայնքի կենտրոնացված բնակավայր։ 1965 թվականին Հարթ-Սելլերի օրենքի ընդունումը խթանեց ներգաղթյալների զանգվածային ներհոսքը երկիր։ Այս օրենքը նպաստեց կորեական համայնքի ընդլայնմանը՝ հազարավոր կորեացիների հնարավորություն տալով գալ ԱՄՆ և միանալ իրենց հարազատներին։

Այդ ներգաղթյալների թվում էր նաև Հի Դուկ Լին (1939-2019)՝ Գերմանիայում և ԱՄՆ-ում աշխատող մի գործարար։ 1968 թվականին Լոս Անջելես տեղափոխվելով՝ նա նպատակ ուներ զարգացնել կորեական ուղղվածության բիզնեսը։ Լիի տեսլականն էր ստեղծել մի վայր, որը կորեական համայնքը կընդուներ որպես իր հարազատ անկյունը։ Նա հիմնեց Օլիմպիական շուկան՝ այն համալրելով կորեական ապրանքանիշների արտադրանքով։ Շուտով շուկան ծաղկեց և դարձավ Լոս Անջելեսում բնակվող տասը հազար կորեացիների հանգստի հիմնական վայրը։ Նորմանդի պողոտայի և Օլիմպիական ծառուղի|Օլիմպիական ծառուղու շրջակայքում Լին ձեռք բերեց հինգ թաղամաս և կառուցեց «VIP Plaza» առևտրի կենտրոնը։ 1980 թվականին Լիի ջանքերի շնորհիվ կորեական թաղամասը պաշտոնապես ճանաչվեց Լոս Անջելեսի թաղամասերից մեկը։

Ռուսախոս համայնք

Ամերիկայի ռուսալեզու ներգաղթյալների ամենախոշոր կենտրոններից մեկը Լոս Անջելեսն է, որտեղ բնակվում է մոտ 35 000 ռուսախոս։ Թեև նախկին ԽՍՀՄ-ից ներգաղթյալները տարածված են Լոս Անջելեսի տարբեր շրջաններում և արվարձաններում, նրանց ամենամեծ համայնքը ձևավորվել է Լոս Անջելեսի ագլոմերացիայի մաս կազմող Արևմտյան Հոլիվուդում։ Այստեղ հրատարակվում է ռուսալեզու մամուլ, կազմակերպվում են Ռուսաստանից և նախկին ԽՍՀՄ այլ երկրներից երգիչների հյուրախաղեր, գործում են բազմաթիվ «ռուսական» խանութներ ու ռեստորաններ։

Ռուսախոսների նշանակալի համայնքներ կան նաև Էնսինո, Թարզանա, Վուդլենդ Հիլզ և Վեսթ Հիլզ թաղամասերում։ Լոս Անջելեսի ռուսախոս համայնքը նկարագրված է Սերգեյ Դովլաթովի մի շարք ստեղծագործություններում։ 2022 թվականի դրությամբ, թեև Լոս Անջելեսի և Մոսկվայի միջև ուղիղ չվերթներ չկան, որոշ ավիաընկերություններ շարունակում են իրականացնել թռիչքներ՝ տրանսֆերներով։

Արևմտյան Հոլիվուդում անցկացվում է ռուսական մշակույթի ամիս՝ փառատոն, որը նվիրված է ռուսական արվեստին, արհեստներին, երաժշտությանը, ուտեստներին և զվարճանքներին։ Տոնակատարությունն ամեն տարի ունենում է ավելի քան 10000 մասնակից։ Փառատոնի շրջանակներում կազմակերպվում են բազմաթիվ ստեղծագործական միջոցառումներ՝ գեղարվեստական ցուցահանդեսներից և համերգներից մինչև պարային փառատոներ ու գրական երեկոներ, որտեղ ելույթ են ունենում հեղինակներ ու բանաստեղծներ։ Արևմտյան Հոլիվուդի մշակութային ժառանգության կարևոր մասն են կազմում երկու նշանակալի հուշարձան՝ նվիրված քաղաքի ռուս-ամերիկյան վետերաններին և Հոլոքոստի զոհերին։ Փլամեր պարկում տեղադրված առաջին հուշակոթողը հարգանքի տուրք է նախկին Խորհրդային Միության՝ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի վետերաններին, իսկ նույն վայրում գտնվող երկրորդ հուշարձանը հավերժացնում է Բաբի Յարի ողբերգության զոհերի հիշատակը։

Լիթլ Արմենիա

Հիմնական հոդված՝ Լիթլ Արմենիա

Սուրբ Կարապետ հայկական եկեղեցին Լիթլ Արմենիայում

Լիթլ Արմենիան (թարգմանաբար՝ Փոքր Հայաստան) Հոլիվուդի թաղամաս է՝ մոտ 20 հազար բնակչությամբ։ Համայնքի անվանումը պայմանավորված է այստեղ ամերիկահայերի բարձր կենտրոնացվածությամբ, ինչպես նաև հայկական խանութների և ձեռնարկությունների մեծ քանակությամբ։ Ալեքսանդրիա պողոտայում է գտնվում Հայ առաքելական եկեղեցու Սուրբ Կարապետ տաճարը (կառուցվել է 1978 թվականին)։ Թաղամասում կա նաև հանրային զբոսայգի, որը 1927 թվականին քաղաքին է նվիրաբերել Ալինա Բարնսդոլը։

Ամեն տարի ապրիլի 24-ին Լիթլ Արմենիայում անցկացվում են Օսմանյան Թուրքիայում 1915 թվականին Հայոց ցեղասպանության ճանաչմանն ուղղված աջակցության ակցիաներ, որոնք ուղեկցվում են հանրահավաքներով, ֆլեշմոբներով և ավտոերթերով։ Թաղամասում գործում են նաև հայկական դպրոցներ, որոնց թվում են՝ Չամլյանի հայկական դպրոցը, Ռոզ և Ալեքս Փիլիպոս վարժարանը, մասնագիտացված և կիրակնօրյա հայկական դպրոցներ։ Բացի այդ, գործում են հայկական խմբակներ, հետաքրքրությունների շուրջ միավորված ընկերություններ, բարեգործական հիմնադրամներ, քաղաքական կուսակցություններ և գործարար համայնքներ։

Տնտեսություն

Հավելյալ տեղեկություն՝ Լոս Անջելեսի առևտրային պալատ

Լոս Անջելեսի շրջանում զբաղվածությունն ըստ տնտեսության ճյուղերի, 2015 թվական։

Լոս Անջելեսն ԱՄՆ արևմտյան հատվածի արդյունաբերական և տնտեսական խոշորագույն կենտրոնն է։ Հիմնական ճյուղերը, որոնք ապահովում են քաղաքի տնտեսական զարգացումը, ներառում են միջազգային առևտուրը, ֆիլմարտադրության և զվարճանքի (հեռուստասերիալներ, գեղարվեստական ֆիլմեր, վիդեոխաղեր, երաժշտություն և այլն) ոլորտները, օդատիեզերական արդյունաբերությունը, տեխնոլոգիաները, նավթի վերամշակումը, նորաձևությունը, հագուստի արդյունաբերությունը և զբոսաշրջությունը։ Մյուս կարևոր ճյուղերից են ֆինանսները, հեռուստահաղորդակցությունը, առողջապահական, դատաիրավական ոլորտներն ու տրանսպորտը։ Ակտիվորեն զարգանում են կենսատեխնոլոգիաները։ Գլոբալ ֆինանսական կենտրոնների ինդեքսի՝ 2017 թվականի զեկույցի համաձայն՝ Լոս Անջելեսն աշխարհի 19-րդ ամենամրցունակ ֆինանսական կենտրոնն է և 6-րդը Միացյալ Նահանգներում՝ Նյու Յորքից, Սան Ֆրանցիսկոյից, Չիկագոյից, Բոստոնից և Վաշինգտոնից հետո։ Չնայած կորոնավիրուսի համավարակից հետո բազմաթիվ ընկերություններ հեռացան Լոս Անջելեսի Դաունթաունից, քաղաքային իշխանությունները մեծ ջանքեր են գործադրում այս թաղամասը մշակութային կենտրոն վերածելու ուղղությամբ։ Հենց այստեղ է գտնվում նաև Ֆրենկ Գերիի նախագծած խոշոր ճարտարապետական ցուցադրությունը, որը գտնվում է Բունքեր Հիլում։

Կինոարտադրությամբ զբաղվող 5 խոշոր ընկերություններից միայն Paramount Pictures-ն է գտնվում Լոս Անջելես քաղաքի սահմաններում։ Այն գտնվում է, այսպես կոչված, Սթուդիո զոնում, որը տեղակայված է Հարավային Կալիֆոռնիայում։

Լոս Անջելեսը նաև Միացյալ Նահանգների ամենախոշոր արտադրական կենտրոնն է։ Լոս Անջելեսի և Լոնգ Բիչի միացյալ նավահանգիստներն իրենց ծանրաբեռնվածությամբ աշխարհում հինգերորդն են և ամենախոշորը Միացյալ Նահանգներում։ Դրանք խիստ կարևոր նշանակություն ունեն Խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանում իրականացվող առևտրի համար։

Լոս Անջելեսի և Լոնգ Բիչի միացյալ նավահանգիստներն իրենց ծանրաբեռնվածությամբ աշխարհում հինգերորդն են։

2018 թվականի դրությամբ՝ Լոս Անջելեսի ագլոմերացիայի համախառն ներքին արդյունքը հասել է մոտ 1 տրիլիոն դոլարի։ Այս ցուցանիշով Լոս Անջելեսն աշխարհում երրորդ ամենախոշոր ագլոմերացիան է, որը զիջում է միայն Նյու Յորքի և Տոկիոյի ագլոմերացիաներին։ Լաֆբորոյի համալսարանի հետազոտողների խումբը, 2012 թվականին իրականացրած հետազոտության ժամանակ, Լոս Անջելեսը դասակարգել էր որպես «ալֆա աշխարհի քաղաք»։ Խոշորագույն հինգ ճյուղերը, որոնք ձևավորում են Լոս Անջելեսի ՀՆԱ-ի կառուցվածքը, հանդիսանում են ապահովագրական, անշարժ գույքի, վարձակալության, լիզինգի և ֆինանսական գործառնությունները (20,5%), մասնագիտացված և բիզնես ծառայությունների մատուցումը (14,0%), տեղեկատվական ծառայությունները (10,7%), արդյունաբերական արտադրությունը (9,5%), պետական հատվածը (8,6%) և կրթական, բժշկական ու սոցիալական ծառայությունները՝ 8,0% :

2016 թվականին Լոս Անջելեսի կանեփի օգտագործման կարգավորման դեպարտամենտը սկսեց կիրառել կանեփի օգտագործման կարգավորման վերաբերյալ օրենսդրությունը, ինչին նախորդել էր կանեփի վաճառքի ու տարածման օրինականացումը։ 2019 թվականի հոկտեմբերի դրությամբ՝ ավելի քան 300 ընկերությունների թույլատրվել է զբաղվել կանեփի բիզնեսով՝ Լոս Անջելեսը դարձնելով կանեփի բիզնեսի խոշորագույն շուկան ողջ ԱՄՆ-ում։

2018 թվականի դրությամբ՝ Լոս Անջելեսում են հիմնադրվել Fortune 500-ի ցանկում ներառված 3 ընկերությունները՝ AECOM-ը, CBRE Group-ը և Reliance, Inc.-ը։ Լոս Անջելեսում կամ ագլոմերացիայի մյուս քաղաքներում գլխամասեր ունեցող ընկերությունների թվում են The Aerospace Corporation-ը, California Pizza Kitchen-ը, Capital Group Companies-ը, Deluxe Entertainment Services Group-ը, Dine Brands Global-ը, DreamWorks Animation-ը, Dollar Shave Club-ը, Fandango Media-ն, Farmers Insurance Group-ը, Forever 21-ը, Hulu-ն, Panda Express-ը, SpaceX-ը, Ubisoft Film & Television-ը, The Walt Disney Company-ն, Universal Pictures-ը, Warner Bros.-ը, Warner Music Group-ը և Trader Joe's-ը։

Լոս Անջելեսի Դաունթաունը քաղաքի գլխավոր գործարար շրջանն է։

2024 թվականի երկրորդ եռամսյակի վերջին Լոս Անջելեսի գրասենյակային տարածքների շուրջ 31,5%-ը զբաղեցված չէր, ինչը 33,5%-ով ավելին է, քան նախորդ տարվա նույն ժամանակաշրջանում։ Մանրածախ առևտրի ոլորտում թափուր աշխատատեղերի թիվն էլ կազմել է 8.6%, ինչը 15%-ով ավելին է, քան նախորդ տարվա նույն ժամանակաշրջանում:

U.S. Bank Tower-ը

2023 թվականին միջազգային հետազոտական Mercer ընկերությունը բնակության համար ամենահարմար քաղաքների վարկանիշում ամերիկյան Հյուսթոն և Մայամի քաղաքների հետ միասին Լոս Անջելեսը դասել է 70-րդ հորիզոնականում։ 2019 թվականին էլ Forbes ամսագիրը «բիզնեսի և կարիերայի համար լավագույն վայր» անվանակարգում Լոս Անջելեսին դասել է ԱՄՆ-ում 113-րդ տեղը։ A.T. Kearney հետազոտական ընկերությունը աշխարհի գլոբալ քաղաքների շարքում Լոս Անջելեսին դասել է 8-րդ հորիզոնականում։ Լոս Անջելեսը միջազգային մի շարք խոշոր ցուցադրությունների անցկացման վայր է, որոնց թվում են Electronic Entertainment Expo-ն («E3»), Լոս Անջելեսի ավտոշոուն, որը հաճախ անվանում են նաև միջազգային գլխավոր ավտոցուցադրությունը։ Քաղաքի խոշորագույն ցուցահանդեսային համալիրներից մեկը Լոս Անջելեսի կոնֆերանս կենտրոնն է:

Քաղաքի տնտեսական ակտիվության վրա իր մեծ ազդեցությունն ունի բնական մի շարք ռեսուրսների, հատկապես՝ ջրի տեղական աղբյուրների պակասը։ Ներկայումս Լոս Անջելեսի շրջան ջուրը մատակարարվում է երեք ջրանցույցներով։ Առաջինը ջուրը մատակարարում է 544 կիլոմետր հեռավորությունից (Օուենս հովտից), երկրորդը՝ 389 կիլոմետր հեռավորությունից (Կոլորադո գետից), իսկ երրորդը՝ 714 կիլոմետր հեռավորությունից (Սակրամենտո գետի դելտայից)։ Քաղաքային իշխանություններն իրագործում են խոշոր նախագծեր, ներդրումներ կատարում ջրամբարների համակարգերի զարգացման, անձրևաջրերի կուտակման ու վերամշակման մեջ։ Նախատեսվում է, որ արդեն մինչև 2035 թվականը ջրի պահանջարկի 70%-ը կբավարարվի տեղական աղբյուրների հաշվին։ Բացի այդ, կանխատեսվում է, որ մինչև 2045 թվականը Լոս Անջելեսն ամբողջությամբ կանցնի էներգիայի վերականգնվող աղբյուրներին։

Լոս Անջելեսի
էներգիայի աղբյուրները (2019 թվականի դրությամբ)      Բնական գազ (27%)     Ածուխ (21%)     Միջուկային էներգետիկա (14%)     Արևային էներգիա (13%)     Հողմային էներգիա (10%)

Զբաղվածություն

2023 թվականի դրությամբ՝ Լոս Անջելեսի ագլոմերացիայում խոշորագույն գործատուներն են.

01) Լոս Անջելեսի շրջան (100,8 հզ.) 02) Լոս Անջելեսի միացյալ դպրոցական շրջան (90,9 հզ.) 03) Լոս Անջելեսի քաղաքապետարան (68,3 հզ.) 04) Լոս Անջելեսի կալիֆոռնիական համալսարան (51,7 հզ.) 05) ԱՄՆ դաշնային կառավարություն (44,6 հզ.) 06) Kaiser Permanente (37,4 հզ.) 07) Կալիֆոռնիա նահանգ (33,9 հզ.) 08) Հարավային Կալիֆոռնիայի համալսարան (21,0 հզ.) 09) Northrop Grumman ընկերություն (16,6 հզ.) 10) Amazon (16,2 հզ.) 11) Providence Health & Services (15,9 հզ.) 12) Target (15 հզ.) 13) Kroger (14,9 հզ.) 14) Սեդար-Սինայան բժշկական կենտրոն (14,9 հզ.) 15) The Walt Disney Company (13,0 հզ.)

16) Լոս Անջելեսի շրջանային տրանսպորտի դեպարտամենտ (12,9 հզ.) 17) Allied Universal (12,8 հզ.) 18) NBC Universal (12,0 հզ.) 19) Լոնգ Բիչի միացյալ դպրոցական շրջան (11,9 հզ.) 20) AT&T (11,5 հզ.) 21) The Home Depot (11,2 հզ.) 22) Լոս Անջելեսի համայնքային քոլեջների համակարգ (11,1 հզ.) 23) Albertsons / Vons / Pavilions (10,2 հզ.) 24) United Parcel Service (9,5 հզ.) 25) Կալիֆոռնիայի տեխնոլոգիական ինստիտուտ (8,6 հզ.) 26) Wells Fargo (8,5 հզ.) 27) ABM Industries (8,0 հզ.) 28) FedEx (7,0 հզ.) 29) Լոնգ Բիչի քաղաքապետարան (6,7 հզ.) 30) Bank of America (6,5 հզ.)

2020 թվականին Լոս Անջելեսում ըստ տնտեսության ճյուղերի զբաղվածության ցուցանիշները բաշխվել են հետևյալ կերպ. կրթության և առողջապահության համակարգ, սոցիալական օգնություն (400,5 հզ. մարդ), մասնագիտական-տեխնիկական ծառայություններ և գիտական հետազոտություններ (297,6 հզ. մարդ), արվեստ, զվարճանք և հանգիստ (253,3 հզ.), մանրածախ առևտուր (197,9 հզ.), արդյունաբերություն (149,9 հզ.), տեղեկատվական տեխնոլոգիաներ (128,5. հզ.), ֆինանսներ և ապահովագրություն, անշարժ գույքի, վարձակալության և լիզինգի ոլորտներ (121,3 հզ.), կոմունալ ծառայություններ (101,6 հզ.), մեծածախ առևտուր (53 հզ.), վարչական ծառայություններ (50,6 հզ.), այլ ծառայություններ (130,3 հզ.):

Արվեստ և մշակույթ

Քաղաքի պատմական կենտրոնը համարվում է Լոս Անջելեսի հրապարակը՝ Օլվերա փողոցի մոտ

Լոս Անջելեսը հաճախ անվանում են աշխարհի ստեղծագործական մայրաքաղաք, քանի որ նրա բնակիչների մեկ վեցերորդը աշխատում է ստեղծագործական ոլորտում: Ավելին, այստեղ ապրում և գործում են աշխարհում ամենաշատ արվեստագետները, գրողները, ֆիլմարտադրողները, դերասանները, պարողները և երաժիշտները:

Լոս Անջելեսը գտնվում է մեքսիկա-ամերիկյան մշակույթի ուժեղ ազդեցության ներքո՝ պայմանավորված այն իրողությամբ, որ Կալիֆոռնիան նախկինում եղել է Մեքսիկայի, իսկ դրանից առաջ՝ Իսպանական կայսրության տիրապետության տակ: Քաղաքը հայտնի է նաև իր տպավորիչ որմնանկարներով:

Ճարտարապետություն

Պիկոյի տունը (1869—1870)

1781 թվականին՝ քաղաքի հիմնադրման պահին, Լոս Անջելեսում գերակշռում էր իսպանական գաղութային ոճը: 1860-ական թվականներին իսպանա-մեքսիկական ազդեցությունը ճարտարապետության մեջ աստիճանաբար նվազեց: 19-րդ դարի վերջում հատկապես հայտնի դարձավ վիկտորյական ոճը, որը վառ արտահայտվեց Պիկոյի տան (1869-1870) և Ռայթ Մուերսի տան (1894) ճարտարապետության մեջ: Բացի այդ, կառուցվել են Ռիչարդսոնի ռոմանական ոճի շենքեր (որոնց մեծ մասը չի պահպանվել): Բրեդբերի Բիլդինգը և Սթիմսոնի տունը այն հազվագյուտ կառույցներից են, որոնք պահպանել են այդ ոճի հիմնական հատկանիշները:

Վիկտորյական ոճի հետ մրցակցության մեջ էր Առաքելության վերածննդի իսպանական ոճը, որը կրում էր վաղ միսիոներական եկեղեցիների բնորոշ գծերը: Միաժամանակ լայն տարածում գտավ «Արվեստ և արհեստ» շարժումը: 19-20-րդ դարերի սահմանին քաղաքի շենքերի ճարտարապետության մեջ հայտնվեց բոզար ոճը, որի վառ օրինակներից է Լոս Անջելեսի բնության պատմության թանգարանի շենքը: Սփրինգ փողոցը, Բրոդվեյը և Լոս Անջելեսի այլ փողոցներ կառուցվել են ռացիոնալիզմի ոճով:

1900-ական թվականների սկզբին քաղաքի ճարտարապետները նախապատվությունը տվեցին նեոբարոկկոյին, իսկ 1920-ական թվականներին լիովին անցում կատարեցին ար-դեկո ոճին: Ուիլթերն թատրոնը, Բալոքս Ուիլշիրը և բազմաթիվ այլ շենքեր, որոնք հիմնականում տեղակայված են Ուիլշիր ծառուղու երկայնքով, կառուցված են հենց այս ինքնատիպ ոճով:

Առաջին աշխարհամարտից հետո Լոս Անջելեսի ճարտարապետությունում ռևայվալիզմը դարձավ գերիշխող ուղղություն, որը վերադարձ էր դեպի էկլեկտիկ ոճ: Կոմերցիոն և կրոնական նշանակության շենքերի կառուցման ժամանակ հատկապես տարածված էր իսպանական ոճը, որը համադրում էր պլատերեսկոյի և չուռիգերեսկոյի տարրեր, իսկ սովորական բնակելի տների ճարտարապետական հիմքում կրկին իսպանական գաղութային ոճն էր դրված:

1930-ական թվականներին քաղաքի ճարտարապետության մեջ իր ուրույն տեղը գրավեց սթրիմլայնը՝ ներառելով ար-դեկոյին բնորոշ որոշ հատկանիշներ և միջազգային ոճի տարրեր: 20-րդ դարի երկրորդ կեսին միջազգային ոճի տեղը զբաղեցրեց պոստմոդեռնիզմը, որն իր հանրաճանաչության գագաթնակետին հասավ 1980-1990-ական թվականներին: Հեռադիտակների շենքը և Գեթի կենտրոնը կառուցվել են հենց այս ճարտարապետական ոճով: Հազարամյակի վերջում կառուցված ամենահայտնի կառույցներից են Լոս Անջելեսի տաճարը և Ուոլթ Դիսնեյի անվան համերգասրահը։

Աշխարհագրական դիրքը, գրավիչ լանդշաֆտը և կայացած էսթետիկական ավանդույթների բացակայությունը հաճախ խթանում էին մասնավոր և հասարակական մեկենասների նորարարական փորձերը: Տասնամյակների ընթացքում Լոս Անջելեսի փողոցներին հայտնվեցին անսովոր տեսքով կոմերցիոն շենքեր: Օրինակ՝ «Բրաուն Դերբի» ռեստորանը՝ գլխարկի տեսքով կամ «Tail o' the Pup»-ը՝ հոթ-դոգի ձևով:

Քաղաքին բնորոշ է կանոնավոր պլանավորումը և ցածր խտությամբ կառուցապատումը։ Բնակչության հիմնական մասը բնակվում է մասնավոր տներում և վիլլաներում: Բարձրահարկ շենքերը կենտրոնացված են քաղաքի կենտրոնական հատվածում (մինչև 1956 թվականը օրենքով արգելվում էր 43 մետրից բարձր շենքեր կառուցել)։ 2021 թվականի դրությամբ՝ Կալիֆոռնիայի 12 ամենաբարձր շենքերից 9-ը գտնվում է Լոս Անջելեսում: Ժամանակակից ճարտարապետությունը ներկայացված է բնակելի, կոմերցիոն և արտադրական շենքերի տպավորիչ բազմազանությամբ, որոնց շարքում առանձնանում են աշխարհահռչակ ճարտարապետների՝ Ֆրենկ Գերիի, աֆրոամերիկացի նորարար Փոլ Ուիլյամսի, Թոմ Մեյնի, Էրիկ Մոսի և ուրիշների աշխատանքները:

Ուոլթ Դիսնեյի համերգասրահ	Բրեդբերի Բիլդինգ	Լոս Անջելեսի բնության պատմության թանգարան	Բալոքս Ուիլշիր	Գեթի կենտրոն

Կինո և կատարողական արվեստ

Գրաումանի Չինական թատրոնը Հոլիվուդի փառքի ծառուղում

Կատարողական արվեստները կարևոր դեր են խաղում Լոս Անջելեսի մշակութային ինքնության մեջ: Հարավային Կալիֆոռնիայի համալսարանի Սթիվենսի նորարարության ինստիտուտի վերլուծությունների համաձայն՝ քաղաքում տեղի են ունենում «տարեկան ավելի քան 1100 թատերական ներկայացում և շաբաթական՝ 21 պրեմիերա»: Լոս Անջելեսի երաժշտական կենտրոնը համարվում է «կատարողական արվեստների ամենահեղինակավոր կենտրոններից մեկը երկրում՝ տարեկան 1,3 միլիոն այցելուով»: Ուոլթ Դիսնեյի համերգասրահը, որը Երաժշտական կենտրոնի կենտրոնական օղակն է, հանդիսանում է Լոս Անջելեսի ֆիլհարմոնիկ նվագախմբի հիմնական հարթակը: Այստեղ են գործում նաև աշխարհահռչակ կազմակերպություններ՝ Կենտրոնի թատերախումբը, «Los Angeles Master Chorale»-ը և Լոս Անջելեսի օպերան: Ապագա արվեստագետներն իրենց մասնագիտական հմտությունները կատարելագործում են այնպիսի կրթական հաստատություններում՝ ինչպիսիք են Քոլբերնի դպրոցը և Հարավային Կալիֆոռնիայի համալսարանի Թորնթոնի երաժշտական դպրոցը:

Հոլիվուդ բոուլը Հոլիվուդ Հիլզի վրա

Քաղաքի Հոլիվուդ թաղամասը համարվում է կինոարդյունաբերության համաշխարհային կենտրոնը՝ այս կարգավիճակը պահպանելով դեռևս 20-րդ դարի սկզբից: Միաժամանակ, Լոս Անջելեսը սերտորեն կապվում է նաև հեռուստատեսության արդյունաբերության հետ: Քաղաքում գործում են համաշխարհային նշանավորության խոշոր կինոստուդիաներ և երաժշտական լեյբլներ: Լոս Անջելեսն ավանդաբար հյուրընկալում է Օսկարի ամենամյա մրցանակաբաշխությունը, «Էմմի» և «Գրեմմի» մրցանակաբաշխությունները և այլ հեղինակավոր միջոցառումներ: Քաղաքում տեղակայված է Հարավային Կալիֆոռնիայի համալսարանի կինոարվեստի դպրոցը, որը համարվում է Միացյալ Նահանգներում ամենահին և առաջատար կինոդպրոցը:

Լոս Անջելեսն իր պատվավոր տեղն ունի համաշխարհային երաժշտական մշակույթի մեջ: Դեռևս 1960-ական թվականներին Սանսեթ Սթրիփ ծառուղին մեկնարկային հարթակ դարձավ այնպիսի խմբերի համար, ինչպիսիք են «The Byrds»-ը, «Buffalo Springfield»-ը, «The Doors»-ը։ «The Beach Boys»-ի կարիերայի սկիզբը նույնպես կապված է Լոն Անջելեսի հետ:

Լոս Անջելեսից են ծնունդ առել ծանր և այլընտրանքային ուղղվածության բազմաթիվ երաժշտական խմբեր, որոնց շարքում են՝ «Van Halen»-ը (մոտակա Փասադենայից), «Mötley Crüe»-ն, «Metallica»-ն (ավելի ուշ տեղափոխվեցին Սան Ֆրանցիսկո), «Guns N' Roses»-ը, «Red Hot Chili Peppers»-ը, «Slayer» թրեշ մետալ խումբը:

Քաղաքը հայտնի է նաև իր բացառիկ գոթական մշակույթով. հենց այստեղ է 1970-ական և 1980-ական թվականների սահմանագծին ձևավորվել դեթ ռոք ոճը՝ ներկայացված «45 Grave»-ի, «Christian Death»-ի և «Kommunity FK»-ի նման խմբերով: Ժամանակակից գոթական երաժշտության ամենահայտնի կատարողներից են՝ «London After Midnight»-ը, «Diva Destruction»-ը և «Voodoo Church»-ը:

20-րդ դարի 1990-ական թվականներին Լոս Անջելեսն աշխարհին պարգևեց հայտնի խմբերի մի ամբողջ սերունդ, որոնց թվում են՝ «30 Seconds to Mars»-ը, «Blink-182»-ը, «Hollywood Undead»-ը, «Korn»-ը, Բեք Հենսենը, «Sublime»-ն, «Rage Against the Machine»-ը, «Linkin Park»-ը (Սանտա Մոնիկայից), «System of a Down»-ը և այլն:

Քաղաքը զգալի ներդրում է ունեցել նաև ԱՄՆ-ի հիփ հոփ ուղղության, էլեկտրոնային երաժշտության և այլ ոճերի զարգացման գործում: Լոս Անջելեսի տարածքում տեղակայված են բազմաթիվ ձայնագրման ստուդիաներ, որոնք պատկանում են համաշխարհային խոշորագույն լեյբլների՝ «Warner Music Group»-ին, «Capitol Records»-ին և այլն:

Կերպարվեստ

Լոս Անջելեսը լայնորեն հայտնի է իր մոնումենտալ արվեստով, որի համար քաղաքի հազարավոր պատերն առաջին հերթին «կտավ» են ծառայում: Մեքսիկական ծագում ունեցող մի շարք հայտնի մոնումենտալ նկարիչներ (Դիեգո Ռիվերա, Խոսե Դավիդ Սիկեյրոս և այլք) իրենց անունը հավերժացրել են քաղաքի փողոցներում: 1960-1970-ական թվականներին թափ հավաքեց «չիկանո արտ» հոսանքը (Մեքսիկայից եկածներին անվանում են «չիկանո»), որի ներկայացուցիչներն իրենց աշխատանքներում կիրառեցին մոնումենտալ արվեստի ավանդույթները: Ավելին, Լոս Անջելեսը գրաֆիտի արվեստի համաշխարհային կենտրոններից մեկն է (հատկապես հայտնի են Բելմոնտի թունելում գրաֆիտի խմբերի ստեղծագործությունները):

Քաղաքում գործում է «հանրային արվեստի» ծրագիր, որը բոլոր կառուցապատողներից պահանջում է՝ նոր շենքեր կառուցելիս շինարարության արժեքի 1%-ը նվիրաբերել հանրային արվեստի ֆոնդին:

Թանգարաններ, պատկերասրահներ, թատրոններ

Գեթիի վիլլան Փոլ Գեթիի թանգարանի երկու մասնաճյուղերից մեկն է՝ Գեթի կենտրոնի հետ միասին:

Լոս Անջելեսի շրջանում գործում է 841 թանգարան և պատկերասրահ, ինչը մեկ շնչի հաշվով ամենաշատ թանգարան ու պատկերասրահ ունեցող քաղաքն է ԱՄՆ-ում: Նշանավոր թանգարանների թվում են Լոս Անջելեսի շրջանի արվեստի թանգարանը (Արևմտյան Միացյալ Նահանգների ամենամեծ արվեստի թանգարանը), Գեթի կենտրոնը (Փոլ Գեթի տրաստի մի մասը՝ աշխարհի ամենահարուստ արվեստի հաստատությունը), Փիթերսենի ավտոմոբիլների թանգարանը, Հանթինգթոնի գրադարանը, Բնության պատմության թանգարանը, Այովա ռազմանավը, «The Broad»-ը (որտեղ ցուցադրված է ժամանակակից արվեստի ավելի քան 2000 գործ) և Ժամանակակից արվեստի թանգարանը: Պատկերասրահների մեծ մասը կենտրոնացված է Գելերի Ռոու թաղամասում, որտեղ ամեն ամիս տասնյակ հազարավոր մարդիկ մասնակցում են «Downtown Art Walk» մշակութային միջոցառմանը:

Լոս Անջելեսի առավել հայտնի թատրոնների և համերգասրահների շարքում առանձնանում են Լոս Անջելեսի շրջանի երաժշտական կենտրոնը, Ֆորդի ամֆիթատրոնը, Հունական թատրոնը, Հոլիվուդ բոուլը և Ուոլթ Դիսնեյի անվան համերգասրահը, որտեղ ելույթ է ունենում համաշխարհային հռչակ վայելող Լոս Անջելեսի ֆիլհարմոնիկ նվագախումբը: Հատկանշական են նաև «Դոլբի» թատրոնը, որտեղ անցկացվում է «Օսկար» մրցանակաբաշխությունը, և Սթեյփլս կենտրոնը, որը 2000 թվականից ի վեր (բացառությամբ 2003 թվականի) հյուրընկալում է «Գրեմմի» մրցանակաբաշխությունը: Քաղաքում գործում են նաև բազմաթիվ փոքր թատրոններ: Համաշխարհային կինոբիզնեսի մայրաքաղաք Լոս Անջելեսում գործող բազմաթիվ կինոթատրոնների շարքում հատկապես աչքի են ընկնում TCL չինական թատրոնը և «Էլ Կապիտան» թատրոնը՝ իրենց հաճախակի պրեմիերաներով:

Գրականություն

Լոս Անջելեսի առավել հայտնի գրողների շարքում են Ռեյ Բրեդբերին, Չարլզ Բուկովսկին, Ջոան Դիդիոնը, Ռոսս Մակդոնալդը, Նաթանայել Ուեսթը, Ջոն Ֆանտեն, Ֆրենսիս Սքոթ Ֆիցջերալդը, Չեսթեր Հայմսը, Օլդոս Հաքսլին, Ռեյմոնդ Չանդլերը և Հարլան Էլիսոնը: Ճանաչում են ձեռք բերել նաև ժամանակակից գրողները, որոնց թվում են Մարկ Դանիլևսկին, Ռեյչել Քուշները, Մոնա Սիմփսոնը, Մարիսա Սիլվերը, Ջեյն Սմայլին, Սյուզան Սթրեյթը և ուրիշներ:

«Վերջին մագնատը» (Ֆ. Ս. Ֆիցջերալդ), «Կապիկն ու էությունը» (Օ. Հաքսլի), «Ներքին արատը» (Թ. Պինչոն), «Տերևների տունը» (Մ. Դանիլևսկի), «Մորեխների օրը» (Ն. Ուեսթ), «Փոստատունը» (Չ. Բուկովսկի), «Հարցրու փոշուն» (Ջ. Ֆանտե), «Խորը քուն» (Ռ. Չանդլեր) և բազմաթիվ այլ ստեղծագործությունների սյուժեները սերտորեն կապված են Լոս Անջելեսի հետ և վերաբերում են նրա պատմության տարբեր ժամանակաշրջաններին:

Գրադարաններ

Լոս Անջելեսի հանրային գրադարանը

Քաղաքի ամենամեծ գրադարանը Լոս Անջելեսի հանրային գրադարանն է իր մասնաճյուղերով, որոնք սպասարկում են քաղաքի բնակիչներին: Ընդհանուր առմամբ, հանրային գրադարանների համակարգը ներառում է 73 հաստատություն:

Խոհանոց

Լոս Անջելեսի սննդի մշակույթը համաշխարհային խոհանոցների միաձուլում է՝ պայմանավորված քաղաքի ներգաղթյալների հարուստ պատմությամբ և բնակչությամբ: 2022 թվականի դրությամբ Միշլենի ուղեցույցը ճանաչել է 10 ռեստորան՝ երկու ռեստորանի շնորհելով երկու աստղ և ութ ռեստորանի՝ մեկ աստղ:

Լատինաամերիկյան ներգաղթյալները՝ հատկապես մեքսիկացիները, իրենց հետ բերել են տակոները, բուրիտոները, կեսադիլյաները, տորտաները, տամալեները և էնչիլադաները, որոնք մատուցվում են սննդի ֆուրգոններից և կրպակներից, տակերիաներում և սրճարաններում: Ասիական ռեստորանները, որոնցից շատերը պատկանում են ներգաղթյալների, գործում են քաղաքի ողջ տարածքում՝ կենտրոնացված լինելով Չայնաթաունում, Կորեաթաունում և Լիթլ Տոկիոյում: Լոս Անջելեսն առանձնանում է նաև բուսակերների և վեգանների համար բուսահեն սննդի մեծ առաջարկով:

Սպորտ

Լոս Անջելեսի Մեմորիալ կոլիզեումը

Տասնմեկ պրոֆեսիոնալ սպորտային թիմ է ներկայացնում Լոս Անջելեսն ու դրա մետրոպոլիտանային տարածքը բարձրագույն լիգաներում: Թեև այս թիմերից մի քանիսը խաղում են հարևան համայնքներում, բոլորն էլ կրում են Լոս Անջելես անվանումը: Այդ թիմերն են՝ Բեյսբոլի գլխավոր լիգայի Լոս Անջելես Դոջերսն ու Լոս Անջելես Էնջելսը, Ֆուտբոլի ազգային լիգայի Լոս Անջելես Ռեմսն ու Լոս Անջելես Չարջերսը, Բասկետբոլի ազգային ասոցիացիայի Լոս Անջելես Լեյքերսն ու Լոս Անջելես Քլիփերսը, Հոկեյի ազգային լիգայի Լոս Անջելես Քինգսն ու Անահայմ Դաքսը, Ֆուտբոլի բարձրագույն լիգայի Լոս Անջելես Գալաքսին և Լոս Անջելես ՖԱ-ն, Կանանց բասկետբոլի ազգային ասոցիացիայի Լոս Անջելես Սպարքսը, ինչպես նաև կրիկետի ոլորտից՝ Ցածրագույն լիգայի SoCal Լեշինգսն ու Բարձրագույն լիգայի Լոս Անջելես Նայթ Ռայդերսը:

Ուսանողական սպորտը ևս լավ է ներկայացված քաղաքում: Հատկանշական են Ուսանողական սպորտաձևերի ազգային ասոցիացիայի երկու թիմերը՝ Լոս Անջելեսի կալիֆոռնիական համալսարանի Բրուինսը և Հարավային Կալիֆոռնիայի համալսարանի Տրոյանսը: Երկուսն էլ ներկայումս հանդես են գալիս Pac-12 կոնֆերենցիայի Առաջին դիվիզիոնում, սակայն մոտ ապագայում նախատեսվում է նրանց տեղափոխությունը Big Ten կոնֆերենցիա:

Դոջեր մարզադաշտը՝ Բեյսբոլի գլխավոր լիգայի մասնակից Լոս Անջելես Դոջերսի տնային մարզադաշտը

1995-2015 թվականներին ԱՄՆ-ի երկրորդ ամենամեծ քաղաք Լոս Անջելեսը չուներ Ֆուտբոլի ազգային լիգայում հանդես եկող ակումբ, թեև նախկինում քաղաքն ուներ այս լիգայում խաղացող երկու ներկայացուցիչ՝ Ռեմսը և Ռեյդերսը: 1995 թվականին երկու ակումբներն էլ լքեցին քաղաքը. Ռեմսը հաստատվեց Սենթ Լուիսում, իսկ Ռեյդերսը վերադարձավ իր ծննդավայր՝ Օքլենդ: Սենթ Լուիսում 21 խաղաշրջան անցկացնելուց հետո՝ 2016 թվականի հունվարի 12-ին, Ֆուտբոլի ազգային լիգան հայտարարեց Ռեմսի՝ Լոս Անջելես վերադարձի մասին: Ակումբը 2016 թվականի խաղաշրջանում վերսկսեց մրցելույթները Լոս Անջելեսում՝ հաջորդ չորս տարիներին որպես տնային մարզադաշտ օգտագործելով Լոս Անջելես Մեմորիալ կոլիզեումը: Ռեմսը Լոս Անջելեսի առաջին պրոֆեսիոնալ սպորտային ակումբն է, որը 1946-1979 թվականներին հանդես էր գալիս Կոլիզեումում, իսկ հետո՝ 1980-1994 թվականներին, տեղափոխվել էր Անահայմ Ստադիոն:

2017 թվականի հունվարի 12-ին մեկ այլ թիմ՝ Սան Դիեգո Չարջերսը, նույնպես հայտարարեց Լոս Անջելես տեղափոխվելու մասին: Այսպիսով, 1960 թվականի իր առաջին խաղաշրջանից հետո ակումբը վերադարձավ՝ վերանվանվելով Լոս Անջելես Չարջերս: Ակումբը երեք խաղաշրջան անցկացրեց Քարսոնի «Սթաբհաբ Սենթեր» մարզադաշտում, իսկ 2020 թվականի խաղաշրջանում և՛ Ռեմսը, և՛ Չարջերսը տեղափոխվեցին հարևան Ինգլվուդում կառուցված նոր ՍոուՖայ մարզադաշտ:

Crypto.com արենա՝ Լոս Անջելես Լեյքերսի, Լոս Անջելես Քինգսի և Լոս Անջելես Սպարքսի տնային մարզադաշտը

Լոս Անջելեսն ունի մի շարք մարզադաշտեր և սպորտային կառույցներ, որոնցից են Դոջեր մարզադաշտը, Լոս Անջելես Մեմորիալ կոլիզեումը, Կալիֆոռնիայի բանկի մարզադաշտը և «Crypto.com» արենան: Հարակից քաղաքներում և Լոս Անջելեսի մետրոպոլիտանային տարածքում տեղակայված են նաև մի շարք այլ նշանավոր սպորտային կառույցներ՝ Ֆորումը, ՍոուՖայ մարզադաշտը, Սթաբհաբ Սենթերը, Ռոուզ Բոուլը, Էնջել մարզադաշտը, «Honda Center»-ը և «Intuit Dome»-ը:

Լոս Անջելեսը երկու անգամ հյուրընկալել է Ամառային օլիմպիական խաղերը՝ 1932 և 1984 թվականներին և պատրաստվում է դրանք հյուրընկալել երրորդ անգամ՝ 2028 թվականին: Լոս Անջելեսը կդառնա երրորդ քաղաքը Լոնդոնից (1908, 1948 և 2012) և Փարիզից (1900, 1924 և 2024) հետո, որը կհյուրընկալի Օլիմպիական խաղերը երրորդ անգամ: 1932 թվականի՝ տասներորդ օլիմպիական խաղերի հյուրընկալման առթիվ քաղաքի Տասներորդ փողոցը վերանվանվեց Օլիմպիկ բուլվար: Բացի այդ, Լոս Անջելեսը 1985 թվականին ընդունել է Սուրդլիմպիկ խաղերը, իսկ 2015 թվականին՝ Հատուկ օլիմպիական ամառային խաղերը:

Կալիֆոռնիայի բանկի մարզադաշտ՝ Ֆուտբոլի բարձրագույն լիգայի մասնակից Լոս Անջելես ֆուտբոլային ակումբի տնային մարզադաշտը

Լոս Անջելեսը հյուրընկալել է Սուպերբոուլի ութ մրցաշար: Դրանցից երկուսը՝ առաջին և յոթերորդ Սուպերբոուլները, անցկացվել են Մեմորիալ կոլիզեումում, հինգը՝ արվարձանային Փասադենայի Ռոուզ Բոուլ մարզադաշտում (XI, XIV, XVII, XXI և XXVII), և մեկը՝ արվարձանային Ինգլվուդում (LVI): Ռոուզ Բոուլը հատկանշական է նաև նրանով, որ ամեն Նոր տարվա օր հյուրընկալում է Ուսանողական սպորտաձևերի ազգային ասոցիացիայի քոլեջների միջև անցկացվող բարձր հեղինակություն վայելող ֆուտբոլային խաղը, որը նույնպես կոչվում է Ռոուզ Բոուլ:

1994 թվականին Ռոուզ Բոուլում են անց կացվել Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնության ութ հանդիպում՝ ներառյալ եզրափակիչը, որտեղ հաղթեց Բրազիլիան: 1999 թվականին մարզադաշտը հյուրընկալեց Կանանց աշխարհի առաջնության չորս խաղ, այդ թվում՝ եզրափակիչը: Այդ պատմական հանդիպման ժամանակ Միացյալ Նահանգները 11-մետրանոց տուգանային հարվածներով հաղթեց Չինաստանին, իսկ Բրենդի Չեսթեյնի՝ հաղթական գոլից հետո շապիկը հանելու պահը դարձավ պատմական պահ: 2026 թվականին Լոս Անջելեսը կլինի ԱՄՆ-ի տասնմեկ քաղաքներից մեկը, որը կհյուրընկալի Աշխարհի առաջնության խաղերը ՍոուՖայ մարզադաշտում:

Լոս Անջելեսը Հյուսիսային Ամերիկայի վեց քաղաքներից մեկն է, որի ակումբները չեմպիոն են դարձել բոլոր հինգ հիմնական լիգաներում (Բեյսբոլի գլխավոր լիգա, Ֆուտբոլի ազգային լիգա, Հոկեյի ազգային լիգա, Բասկետբոլի ազգային ասոցիացիա և Ֆուտբոլի բարձրագույն լիգա): Այս ձեռքբերումն ամբողջական դարձավ 2012 թվականին՝ Սթենլիի գավաթի նվաճմամբ:

Վարչատարածքային կառուցվածք

Հիմնական հոդված՝ Լոս Անջելեսի քաղաքային իշխանություն

Հավելյալ տեղեկություն՝ Լոս Անջելեսում ընտրված պաշտոնյաների ցանկ

Տե՛ս նաև՝ Լոս Անջելես համայնքի իշխանություն

Լոս Անջելեսի քաղաքապետարանում, որը կառուցվել է 1928 թվականին, տեղակայված են Լոս Անջելեսի քաղաքապետի գրասենյակը և Լոս Անջելեսի քաղաքային խորհուրդը։

Լոս Անջելեսը սեփական կանոնադրությամբ կառավարվող քաղաք է, այլ ոչ թե՝ նահանգային ընդհանուր օրենսդրության ներքո։ Գործող կանոնադրությունն ընդունվել է 1999 թվականի հունիսի 8-ին, ուժի մեջ մտել 2000 թվականի հուլիսի 1-ին ու ենթարկվել մի շարք փոփոխությունների։ Քաղաքային իշխանությունները կազմված են Լոս Անջելեսի քաղաքային խորհրդից, Լոս Անջելեսի քաղաքապետից, ինչպես նաև քաղաքային դատախազից և քաղաքային վերահսկիչից, որն զբաղվում է ֆինանսական և գանձապետական հարցերով։ Լոս Անջելեսի կանոնադրության համաձայն՝ քաղաքի ղեկավարը քաղաքապետն է, որը գլխավորում է գործադիր իշխանությունը։ Քաղաքապետի պարտականությունները ներառում են քաղաքի շահերի ներկայացումը երկրի ներսում և դրա սահմաններից դուրս, դեպարտամենտների և ստորաբաժանումների կառավարումը, արտակարգ դրության դեպքում գործողությունների համակարգումը, քաղաքային խորհրդին տարեկան պլանավորված բյուջեի ներկայացումը և Լոս Անջելեսի կանոնադրությամբ սահմանված այլ պարտականություններ։ Քաղաքապետն ընտրվում է քաղաքացիների ուղիղ քվեարկության արդյունքում՝ առավելագույնը 2 ժամկետով, որից յուրաքանչյուրը տևում է 4 տարի։ Ներկա պահին գործող քաղաքապետը Դեմոկրատական կուսակցության ներկայացուցիչ Քարեն Բասն է։ Նա ընտրվել է 2022 թվականին՝ դառնալով Լոս Անջելեսի առաջին կին քաղաքապետը։ Նախկին քաղաքապետ Էրիկ Գարսեթին այդ պաշտոնը լքել է 2022 թվականի դեկտեմբերին։

Քաղաքային օրենսդիր իշխանությունը վերապահված է քաղաքային խորհրդին, որը բաղկացած է 15 անդամից։ Վերջիններս ընտրվում են 15 ընտրատարածքների բնակիչների կողմից (երեք ժամկետ սահմանափակմամբ, յուրաքանչյուրը 4-ական տարի)։ Խորհուրդը նշանակում է ընտրությունների օրը, փոփոխություններ իրականացնում հարկահավաքման համակարգում, ընդունում բյուջեն, ինչպես նաև հաստատում այն պաշտոնյաներին, որոնց պետական իշխանության մարմիններում առաջադրում է քաղաքապետը։

Բացի այդ, Լոս Անջելեսի բնակիչներն ընտրում են քաղաքային դատախազին, որը դատավարական վեճերի ժամանակ ներկայացնում է քաղաքի շահերը, ինչպես նաև իրականացնում քաղաքային ինստիտուտների համար իրավական խորհրդականի գործառույթներ։ Այս պաշտոնն զբաղեցնող անձն ընտրվում է մինչև երկու ժամկետով՝ յուրաքանչյուրը 4-ական տարով։ 2022 թվականից այդ պաշտոնն զբաղեցնում է Դեմոկրատական կուսակցությունից Հայդի Ֆելդշթեյն Սոթոն։

Գոյություն ունի նաև քաղաքային վերահսկիչի պաշտոնը, որի գործառույթների մեջ մտնում են քաղաքային գանձապետարանի և հատուկ հիմնադրամների կազմավորումը, տարբեր դեպարտամենտների կողմից ֆինանսական հաշվետվողականության վարումը, քաղաքային ինստիտուտների աշխատանքի արդյունավետության ստուգման իրականացումը։ Այս պաշտոնն զբաղեցնող անձն ընտրվում է մինչև երկու ժամկետով՝ յուրաքանչյուրը 4-ական տարով։ 2022 թվականից այդ պաշտոնն զբաղեցնում է Դեմոկրատական կուսակցությունից Քենեթ Մեջիան։

Քաղաքային դատարանի շենքը։

Քաղաքում գործում են պետական մի շարք մարմիններ, ներառյալ Լոս Անջելեսի ոստիկանության դեպարտամենտը (LAPD), Լոս Անջելեսի ոստիկանության կոմիսարների խորհուրդը, Լոս Անջելեսի հրշեջ ծառայությունը (LAFD), Լոս Անջելես քաղաքի բնակարանային ծառայությունը (HACLA), Լոս Անջելեսի տրանսպորտի դեպարտամենտը (LADOT) և Լոս Անջելեսի հանրային գրադարանը (LAPL)։

Լոս Անջելես քաղաքի կանոնադրությունը, որն ընդունվել է 1999 թվականին, ստեղծել է քաղաքային թաղամասերի խորհրդատվական խորհրդի համակարգ, որը ներկայացնում է շահագրգիռ կողմերի շահերը։ Շահագրգիռ կողմեր են հանդիսանում բոլոր նրանք, որոնք ապրում, աշխատում են կոնկրետ թաղամասում կամ էլ այնտեղ տիրապետում գույքի։ Թաղամասային խորհուրդները գործնականում ինքնավար են այնքանով, որ իրենք են որոշում իրենց սահմանները, սահմանում իրենց կանոնները ու ընտրում իրենց պաշտոնյաներին։ Լոս Անջելեսի տարածքում կա 90 թաղամասային խորհուրդ։

Լոս Անջելեսի բնակիչներն ընտրում են նաև 1-ին, 2-րդ, 3-րդ և 4-րդ վերահսկիչ շրջանների ղեկավարներին։

Դաշնային և նահանգային ներկայացուցչություն

Կալիֆոռնիայի նահանգային ժողովում Լոս Անջելեսը բաժանված է 14 շրջանների միջև, իսկ Կալիֆոռնիայի նահանգային սենատում քաղաքը բաժանված է 8 շրջանների։ ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատում էլ Լոս Անջելես քաղաքը ներկայացնում է 9 կոնգրեսական։

Լոս Անջելեսի թաղամասերի քարտեզը։

Վարչատարածքային բաժանում

Լոս Անջելեսի շրջանների քարտեզը։

Լոս Անջելեսի շրջանի 9 համայնքները ամբողջությամբ կամ մասամբ գտնվում են քաղաքի տարածքում։ Դրանք են Կենտրոնական Լոս Անջելեսը, Սաութ Բեյը, Քրեսքենթա հովիտը, Հարբորը, Հոլիվուդը, Հյուսիս-արևելյան Լոս Անջելեսը, Սան Ֆերնանդոյի հովիտը, Հարավային Լոս Անջելեսը և Վեսթսայդը։ Իր հերթին այդ 9 համայնքները բաժանվում են 99 թաղամասերի։ Լոս Անջելես ագլոմերացիայի կազմում ներառված է 9 քաղաք, այդ թվում՝ Արևմտյան Հոլիվուդը, Սանտա Մոնիկան, Բևեռլի Հիլզը, Քալվեր Սիթին, Մալիբուն, Սան Ֆերնանդոն, Կալաբասասը, Ինգլվուդը և Ավալոնը։

Քաղաքը բաժանված է 15 ընտրատարածքների, որոնց ղեկավարները քաղաքային խորհրդում ներկայացնում են դրանց բնակչության շահերը։

Լոս Անջելեսի ընտրատարածքները

Ընտրատարածք	Ղեկավար	Կուսակցություն	Ընտրություններ	Ծնթ.	Ընտրատարածք	Ղեկավար	Կուսակցություն	Ընտրություններ	Ծնթ.
1	Յունիսես Էրնանդես		2026 թվականի նոյեմբերի 3		9	Քարեն Փրայս		2026 թվականի նոյեմբերի 3
2	Փոլ Գրիգորյան		2026 թվականի նոյեմբերի 5		10	Հիդեր Հաթ		2026 թվականի նոյեմբերի 5
3	Բոբ Բլումենֆիլդ		2026 թվականի նոյեմբերի 3		11	Թրեյսի Փարք		2026 թվականի նոյեմբերի 3
4	Նիթյա Ռաման		2026 թվականի նոյեմբերի 5		12	Ջոն Լի		2026 թվականի նոյեմբերի 5
5	Քեթի Յարոսլավսկի		2026 թվականի նոյեմբերի 3		13	Հյուգո Սոթո Մարտինես		2026 թվականի նոյեմբերի 3
6	Իմելդա Փադիլա		2026 թվականի նոյեմբերի 5		14	Քևին դե Լեոն		2026 թվականի նոյեմբերի 5
7	Մոնիկա Ռոդրիգես		2026 թվականի նոյեմբերի 3		15	Թիմ Մաքոսքեր		2026 թվականի նոյեմբերի 3
8	Մարքիս Հարիս Դաուսոն		2026 թվականի նոյեմբերի 5

Պաշտոնական խորհրդանիշներ

Հիմնական հոդվածներ՝ Լոս Անջելեսի դրոշ և Լոս Անջելեսի զինանշան

Քաղաքի դրոշն ընդունվել է 1931 թվականի հուլիսի 22-ին։ Քաղաքային խորհրդում պահպանված փաստաթղթերի համաձայն՝ այս խորհրդանիշի հաստատումը նվիրված էր Լոս Անջելես քաղաքի հիմնադրման 150-ամյակին։ Դրոշի վրա առկա շերտերի գույներն ունեն երկակի նշանակություն։ Երեք գույները ենթադրաբար խորհրդանշում են Կալիֆոռնիայի երեք հիմնական գյուղատնտեսական կուլտուրաները՝ ձիթենին (կանաչ), նարնջենին (դեղին) և խաղողի վազերը (կարմիր)։ Ոմանք էլ կարծում են, որ դրան հղում են Լոս Անջելեսի պատմությանը, իսպանական և մեքսիկական մշակույթներին քաղաքի երբեմնի պատկանելիությանը։ Կանաչ և կարմիր գույները կիրառվում են Մեքսիկայի դրոշի վրա, իսկ կարմիրը և դեղինը՝ Իսպանիայի։ Ատամնաձև նախշը չունի որևէ հատուկ նշանակություն։

Լոս Անջելեսի զինանշանն էլ հաստատվել է 1905 թվականին քաղաքային խորհրդի կողմից։ Մշակվել է քաղաքային դատախազի տեղակալ Հերբերտ Հաուջի կողմից։ Դրա վրա պատկերված են ԱՄՆ դրոշի վրա առկա շերտերը և աստղերը, Կալիֆոռնիայի դրոշը, որի վրա պատկերված է արջ, Մեքսիկայի զինանշանի վրա պատկերված արծիվն ու օձը, ինչպես նաև Կաստիլիայի ամրոցն ու Լեոնի առյուծը, որոնք պատկերված են Իսպանիայի զինանշանի վրա։ Ձիթենու, նարնջենու և խաղողի վազերի ճյուղերը Լոս Անջելեսը բնորոշում են որպես «այգում գտնվող քաղաքի»։

Հանցավորություն

Հիմնական հոդված՝ Հանցավորությունը Լոս Անջելեսում

Տե՛ս նաև՝ Փողոցային հանցախմբերը Լոս Անջելեսում

Լոս Անջելեսի ոստիկանության աշխատակիցները 2006 թվականի մայիսի 1-ին քաղաքի տրանսպորտի դեպարտամենտի առաջ։

1992 թվականին Լոս Անջելես քաղաքում գրանցվել էր սպանության 1092 դեպք։ 1990-ական թվականներին և 2000-ական թվականների վերջին քաղաքում հանցավորության դեպքերն էականորեն իջել են ու 2009 թվականին հասել վերջին 50 տարվա մեջ ամենացածր ցուցանիշին՝ ընդամենը 314 սպանություն։ Ստացվում է, որ յուրաքանչյուր 100 000 բնակչությանը բաժին էր հասնում 7,85 դեպք։ Սա շատ ցածր ցուցանիշ էր, քանի որ նույն ցուցանիշը 1980 թվականին յուրաքանչյուր 100 000 բնակչի հաշվով կազմում էր 34,2։ Ընդորում, 2009 թվականի ցուցանիշը ներառում է նաև ոստիկանության 15 սպաների մասնակցությամբ հրաձգությունները։ Դրանցից մեկը հանգեցրեց Լոս Անջելեսի ոստիկանության էլիտար ստորաբաժանումներից մեկի ծառայող Ռենդլ Սայմոնսի սպանությանը, որն առաջին դեպքն էր այս դեպարտամենտի պատմության մեջ։

Արդեն 2013 թվականին Լոս Անջելեսում գրանցվել է սպանության 251 դեպք, ինչը 16%-ով ավելի ցածր էր, քան նախորդ տարվա ցուցանիշը։ Ոստիկանությունում ենթադրում էին, որ ցուցանիշի այս անկումը կապված է մի շարք գործոնների հետ, այդ թվում նրա, որ երիտասարդները սկսել են ավելի շատ ժամանակ անցկացնել առցանց տիրույթում։ 2021 թվականին սպանությունների թիվն աճեց՝ հասնելով 2008 թվականից ի վեր ամենաբարձր ցուցանիշին (348 դեպք)։

2015 թվականին հայտնի դարձավ, որ Լոս Անջելեսի ոստիկանությունը 8 տարի շարունակ միտումնավոր կրճատել է հանցավորության վերաբերյալ տվյալները, իսկ քաղաքում հանցավորության մակարդակը շատ ավելի բարձր է, քան պաշտոնական ցուցանիշները։

ԱՄՆ-ում ոգելից խմիչքներն արգելող օրենքի կիրառման տարիներին Լոս Անջելեսի քրեական կյանքում մեծ դերակատարում ունեին Դրագնա ընտանիքը և Միքի Քոհենը։ Քաղաքում քրեական տարբեր կլանների ու խմբերի միջև բախումներն իրենց գագաթնակետին հասան 1940-ական և 1950-ական թվականներին։ Ամերիկյան մաֆիայի պատմության մեջ այդ ժամանակաշրջանը հայտնի է «Սանսեթ Սթրիփի ճակատամարտ» անվամբ։ Կլանային բախումներն էականորեն կրճատվեցին 1960-ական թվականների վերջին և 70-ականների սկզբին, երբ քաղաքում սկսեցին ակտիվանալ սևամորթ և լատինաամերիկյան ծագմամբ գանգստերական խմբերը։

Լոս Անջելեսի ոստիկանության դեպարտամենտի տվյալներով՝ քաղաքում բնակվում է շուրջ 45 000 գանգստեր, որոնք միավորվում են 450 գանգստերական խմբերի մեջ։ Դրանց թվում են Crips-ը և Bloods-ը, որոնք աֆրոամերիկացիների փողոցային գանգստերական խմբեր են և ձևավորվել էին Հարավային Լոս Անջելեսում։ Լատինաամերիկյան ծագմամբ գանգստերների խմբերից են մեքսիկական ծագմամբ ամերիկացիների Sureños խումբը և Mara Salvatrucha-ն, որի անդամներն ունեն հիմնականում սալվադորյան ծագում։ Վերջինիս կազմում քիչ չեն նաև Կենտրոնական Ամերիկայի մյուս երկրներից ներգաղթած գանգստերները։ Հենց սա է պատճառը, որ Լոս Անջելեսը հաճախ անվանում են «Ամերիկայի գանգստերական մայրաքաղաք»։

Կրթություն

Քոլեջներ և համալսարաններ

Լոս Անջելեսի կալիֆոռնյան համալսարան

Հարավային Կալիֆոռնիայի համալսարան

Լոս Անջելեսի կալիֆոռնիական պետական համալսարան

Ամերիկայի կինոարվեստի ինստիտուտ

Լոյոլա Մերիմաունթ համալսարան

Արևմտյան քոլեջ

Քաղաքում երեք պետական համալսարան կա՝ Լոս Անջելեսի կալիֆոռնիական պետական համալսարանը (CSULA), Նորթրիջի կալիֆոռնիական պետական համալսարանը (CSUN) և Լոս Անջելեսի կալիֆոռնիական համալսարանը (UCLA):

Քաղաքում գործող մասնավոր քոլեջներն են՝

• Ամերիկյան կինոինստիտուտի կոնսերվատորիա
• Ալիանտ միջազգային համալսարան
• Դրամատիկ արվեստի ամերիկյան ակադեմիա (Լոս Անջելեսի մասնաճյուղ)
• Ամերիկյան հրեական համալսարան
• Աբրահամ Լինքոլնի անվան համալսարան
• Ամերիկյան երաժշտական և դրամատիկական ակադեմիա - Լոս Անջելեսի մասնաճյուղ
• Անտիոքի համալսարանի Լոս Անջելեսի մասնաճյուղ
• Չարլզ Ռ. Դրյուի բժշկության և գիտության համալսարան
• Քոլբերնի դպրոց
• Հոլիվուդի Կոլումբիա քոլեջ
• Էմերսոնի քոլեջ (Լոս Անջելեսի մասնաճյուղ)
• Կայսերական քոլեջ
• Դիզայնի և մերչանդայզինգի նորաձևության ինստիտուտի Լոս Անջելեսի մասնաճյուղ (FIDM)
• Լոս Անջելեսի կինոդպրոց
• Լոյոլա Մերիմաունթ համալսարան (սա նաև Լոս Անջելեսի Լոյոլա իրավաբանական դպրոցի մայր համալսարանն է)
• Սուրբ Մարիայի քոլեջ
• Կալիֆոռնիայի ազգային համալսարան
• Արևմտյան քոլեջ («Օքսի»)ref>«About Oxy – Occidental College». Oxy.edu. Արխիվացված օրիգինալից February 7, 2019-ին. Վերցված է August 7, 2017-ին.</ref>
• Օտիս արվեստի և դիզայնի քոլեջ (Օտիս)
• Հարավային Կալիֆոռնիայի ճարտարապետության ինստիտուտ (SCI-Arc)
• Հարավարևմտյան իրավաբանական դպրոց
• Հարավային Կալիֆոռնիայի համալսարան (USC)
• Վուդբերի համալսարան

Համայնքային քոլեջները բաղկացած են ինը մասնաճյուղերից, որոնք կառավարվում են Լոս Անջելեսի համայնքային քոլեջների շրջանի հոգաբարձուների կողմից՝

• Արևելյան Լոս Անջելեսի քոլեջ (ELAC)
• Լոս Անջելեսի քաղաքային քոլեջ (LACC)
• Los Angeles Harbor College
• Los Angeles Mission College
• Los Angeles Pierce College
• Los Angeles Valley College
• Լոս Անջելեսի հարավարևմտյան քոլեջ
• Լոս Անջելեսի առևտրատեխնիկական քոլեջ
• Արևմտյան Լոս Անջելեսի քոլեջ

Քաղաքի սահմաններից դուրս՝ Մեծ Լոս Անջելեսի տարածքում կան ևս բազմաթիվ այլ քոլեջներ և համալսարաններ՝ ներառյալ Քլերմոնթի քոլեջների կոնսորցիումը, որը ներառում է ԱՄՆ-ի ամենախիստ ընդունելություն ունեցող հումանիտար քոլեջները և Կալիֆոռնիայի տեխնոլոգիական ինստիտուտը՝ աշխարհի առաջատար STEM կրթության վրա կենտրոնացած հետազոտական հաստատություններից մեկը:

Դպրոցներ

Լոս Անջելեսի միացյալ դպրոցական շրջանը սպասարկում է Լոս Անջելես քաղաքի գրեթե ամբողջ տարածքը, ինչպես նաև մի քանի հարակից համայնքներ՝ մոտավորապես 800000 աշակերտներով: 1978 թվականին 13-րդ առաջարկի ընդունումից հետո քաղաքային դպրոցական շրջանները ֆինանսավորման առումով զգալի դժվարություններ կրեցին: Չնայած խորացված ուսուցման 162 դպրոցները մրցակցում են տեղական մասնավոր դպրոցների հետ՝ Լոս Անջելեսի միացյալ դպրոցական շրջանը շարունակում է աչքի ընկնել թերֆինանսավորմամբ, աշակերտների չափից շատ թվաքանակով և վատ պայմաններ ունեցող կրթական հաստատություններով:

Լոս Անջելեսի մի քանի փոքր հատվածներ ընդգրկված են Ինգլվուդի և Լաս Վիրջենսի միացյալ դպրոցական շրջաններում: Լոս Անջելես շրջանի կրթության վարչությունը գործարկում է Լոս Անջելես շրջանի արվեստի ավագ դպրոցը:

Մեդիա

Հիմնական հոդված՝ Մեդիան Լոս Անջելեսում

Տե՛ս նաև՝ Հեռուստասերիալներ ցանկ, որոնց գործողությունները տեղի են ունենում Լոս Անջելեսում; Ֆիլմերի ցանկ, որոնց գործողությունները տեղի են ունենում Լոս Անջելեսում; և Լոս Անջելեսի հեռուստաընկերությունների ցանկ

Հոլիվուդի նշանն ամերիկյան ֆիլմարտադրության կարևոր խորհրդանիշներից մեկն է։

Լոս Անջելես ագլոմերացիան Միացյալ Նահանգներում երկրորդ ամենախոշոր հեռարձակման շուկան է (Նյու Յորքից հետո), որտեղ կա 5 431 140 տնային տնտեսություն (Միացյալ Նահանգների տնային տնտեսությունների 4,956%-ը)։ Այնտեղ հեռարձակվում են AM և FM հաճախականություններով բազմաթիվ ռադիոկայաններ և հեռուստատեսություններ։ Լոս Անջելեսն ու Նյու Յորքը միակ մեդիա շուկաներն են, որոնց հատկացվել է 7 գերկարճ ալիք։

Քաղաքում անգլալեզու ամենախոշոր օրաթերթը Los Angeles Times-ն է, La Opinión-ը քաղաքի ամենախոշոր իսպանալեզու օրաթերթն է, իսկ The Korea Times-ն էլ Լոս Անջելեսի ամենախոշոր կորեալեզու օրաթերթն է։ Մինչդեռ The World Journal-ը քաղաքի ու ընդհանուր շրջանի ամենախոշոր չինալեզու թերթն է։ The Los Angeles Sentinel-ը քաղաքի ամենախոշոր աֆրոամերիկյան շաբաթաթերթն է, որը Միացյալ Նահանգների արևմտյան հատվածում աֆրոամերիկացիների ամենամեծ լսարանն ունի։ Investor's Business Daily-ն Լոս Անջելեսում տպագրվող բիզնես օրաթերթ է, որի խմբագրությունը գտնվում է Փլայա դել Ռեյում։

LA Times-ի խմբագրության նախկին շենքը։

Ամերիկյան 5 խոշոր հեռուստահեռարձակողները՝ ABC-ն, CBS-ն, FOX-ը, NBC-ն և The CW-ն Լոս Անջելեսի տարբեր հատվածներում ունեն արտադրական տարածքներ և գրասենյակներ։ Բացի վերը նշված անգլալեզու հեռուստաընկերություններից, իսպանալեզու Telemundo և Univision հեռուստաընկերությունները ևս ունեն իրենց գրասենյակներն ու իրականացնում են հեռարձակում ոչ միայն Լոս Անջելեսի բնակչության, այլևս Արևմտյան ափի համար։ Այս հեռուստաընկերություններից յուրաքանչյուրը Լոս Անջելեսի համար ունի իր տեղական դուստր հեռուստաընկերությունը։ ABC-ինը KABC-TV-ն է (7-րդ ալիք), CBS-ինը՝ KCBS-TV-ն (2-րդ ալիք), Fox-ինը՝ KTTV-TV-ն (11-րդ ալիք), NBC-ինը՝ KNBC-TV-ն (4-րդ ալիք), The CW-ինը՝ KTLA-TV-ն (5-րդ ալիք), MyNetworkTV-ին՝ KCOP-TV-ն (13-րդ ալիք), Telemundo-ինը՝ KVEA-TV-ն (52-րդ ալիք) և Univision-ինը՝ KMEX-TV-ն (34-րդ ալիք)։ Լոս Անջելեսի շրջանն ունի PBS-ի անդամ 4 կայան, այդ թվում՝ KCET-ն, որը 2019 թվականի օգոստոսին դարձյալ միացավ ցանցին։ Մինչ դա, շուրջ 8 տարի, այս հեռուստաընկերությունն ԱՄՆ ամենախոշոր անկախ հանրային հեռուստահեռարձակողն էր։ KTBN-ն (40-րդ ալիք) հոգևոր ուղղվածություն ունեցող Trinity Broadcasting Network-ի գլխավոր հեռուստաընկերությունն է, որը տեղակայված է Սանտա Անայում։ Լոս Անջելեսում գործում են նաև մի շարք անկախ հեռուստաընկերություններ, այդ թվում՝ KCAL-TV-ն (9-րդ ալիք)։

Paramount Pictures-ի ստուդիան։

Կան նաև տարածաշրջանային մի քանի թերթեր, այլընտրանքային շաբաթաթերթեր և ամսագրեր, ներառյալ՝ Los Angeles Register-ը, Los Angeles Community News-ը, որը հիմնականում լուսաբանում է Լոս Անջելեսի ագլոմերացիայում տեղի ունեցող իրադարձությունները, Los Angeles Daily News-ը, որը լուսաբանում է Սան Ֆերնանդոյի հովտի լուրերը, LA Weekly-ն, L.A. Record-ը, որը լուսաբանում է Լոս Անջելեսում երաժշտական իրադարձությունները, Los Angeles Magazine-ը, Los Angeles Business Journal-ը, Los Angeles Daily Journal-ը, որը լուսաբանում է իրավական թեմաները, The Hollywood Reporter-ը, Variety-ն (երկուսն էլ լուսաբանում են շոու բիզնեսը) և Los Angeles Downtown News-ը։ Բացի այս պարբերականներից, կան նաև այլալեզու պարբերականներ, որոնք լուսաբանում են ազգային փոքրամասնությունների կյանքն ու ներհամայնքային իրադարձությունները, այդ թվում՝ հայերենով, պարսկերենով, ռուսերենով, ճապոներենով, եբրայերենով և արաբերենով։ Լոս Անջելեսին մերձակա մյուս քաղաքները ևս ունեն իրենց պարբերականները, որոնք լուսաբանում են կոնկրետ քաղաքի կամ թաղամասի լուրերը։ Դրանց թվում են Daily Breeze-ը (լուսաբանում է Սաութ Բեյում տեղի ունեցող իրադարձությունները) և Long Beach Press-Telegram-ը։

Լոս Անջելեսում մշակութային և զվարճանքի թեմաները լուսաբանվում են տեղական և ազգային նշանակության առցանց մի շարք լրատվամիջոցների կողմից, այդ թվում՝ Time Out Los Angeles-ի, Thrillist-ի, Kristin's List-ի, Diversity News Magazine-ի, LAist-ի և Flavorpill-ի։

Ենթակառուցվածքներ

Տրանսպորտ

Հիմնական հոդված՝ Տրանսպորտը Լոս Անջելեսում

Ավտոմայրուղիներ

Հիմնական հոդված՝ Հարավային Կալիֆոռնիայի մայրուղիներ

Հարավային Լոս Անջելեսում Դատավոր Հարի Փրեջերսոնի տրանսպորտային հանգույցն իրար է կապում Սենչըրի (I-105) և Հարբոր ավտոմայրուղիները (I-110):

Լոս Անջելես քաղաքում և Լոս Անջելեսի ագլոմերացիայում առկա է ավտոմայրուղիների և մայրուղիների ընդարձակ ցանց։ 2019 թվականին Տեխասի տրանսպորտային ինստիտուտն իր Քաղաքային շարժունակության ամենամյա զեկույցում Լոս Անջելեսի շրջանի ավտոճանապարհներն անվանել է ամենածանրաբեռնվածը ողջ Միացյալ Նահանգներում։ Զեկույցի համաձայն՝ մեկ ուղևորի հաշվով տարեկան ուշացումների թվով, Լոս Անջելեսի բնակիչները տարեկան միջինը 119 ժամ եղել են խցանումների մեջ։ Լոս Անջելեսին հաջորդել են Սան Ֆրանցիսկո/Օքլենդը, Վաշինգտոնը և Մայամին։ Չնայած ճանապարհների խիստ ծանրաբեռնվածությանը, Լոս Անջելեսի բնակիչներն օրական միջինում ավելի քիչ ժամանակ են ծախսում ճանապարհներին, քան ամերիկյան մյուս խոշոր քաղաքների բնակիչները, այդ թվում՝ Նյու Յորքի, Ֆիլադելֆիայի և Չիկագոյի։ 2006 թվականի դրությամբ՝ բնակիչների համար աշխատանքի մեկնելու ժամանակը միջինում կազմել է 29,2 րոպե, ինչը մոտ է Սան Ֆրանցիսկոյի և Վաշինգտոնի ցուցանիշներին։

Լոս Անջելեսն ու մյուս քաղաքներն իրար կապող խոշոր մայրուղիներից է Interstate 5-ը, որը Սան Դիեգոյով շարժվում է դեպի հարավ Մեքսիկայի Տիխուանա քաղաք, իսկ դեպի հյուսիս՝ Սակրամենտոյով, Փորթլենդով և Սիեթլով դեպի Կանադայի հետ սահման։ Interstate 10-ը, որը Միացյալ Նահանգների արևելյան և արևմտյան ափագծերն իրար կապող ամենահարավային մայրուղին է, Լոս Անջելեսից հասնում է մինչև Ֆլորիդա նահանգի Ջեքսոնվիլ քաղաք։ U.S. Route 101-ն էլ անցնում է Կալիֆոռնիայի կենտրոնական ափագծով, Սան Ֆրանցիսկոյով, Հյուսիսային ափով, Օրեգոն ու Վաշինգտոն նահանգների ափերով։

Ավտոբուսային ցանց

Հիմնական հոդված՝ Լոս Անջելեսի շրջանային տրանսպորտի դեպարտամենտ

Լոս Անջելեսի շրջանային ավտոբուսներից մեկը, որը սպասարկում է Լոս Անջելեսի շրջանային տրանսպորտի դեպարտամենտը։

Լոս Անջելեսի շրջանային տրանսպորտի դեպարտամենտը (LACMTA, հաճախ կոչվում է նաև Metro) ու ռեգիոնալ նշանակության մյուս գործակալությունները մատուցում են ավտոբուսներով ուղևորափոխադրման ծառայություններ, որոնք իրականացվում են Լոս Անջելեսի շրջանի ողջ տարածքում։ Մինչ Լոս Անջելեսի տրանսպորտի դեպարտամենտը պատասխանատու է բուն Լոս Անջելես քաղաքում և Լոս Անջելեսի շրջանի հարավարևմտյան հատվածի բնակավայրերի ուղևորափոխադրման ծառայությունների իրականացման համար, քաղաքում ավտոբուսային ամենամեծ ցանցը կառավարվում է Լոս Անջելեսի շրջանային տրանսպորտի դեպարտամենտի կողմից։ Los Angeles Metro Bus (Լոս Անջելեսի մետրոպոլիտանային ավտոբուս) անունը կրող համակարգը բաղկացած է 117 երթուղուց (բացառությամբ՝ մետրոպոլիտանային արագընթաց ավտոբուսային տրանսպորտի)։ Դրանք անցնում են Լոս Անջելեսով և հարակից քաղաքներով, որոնք հիմնականում գտնվում են Լոս Անջելեսի շրջանի հարավարևմտյան հատվածում։ Երթուղիների մեծ մասն անցնում է քաղաքի որոշակի փողոցներով ու հասնում կամ անցնում են Լոս Անջելեսի Դաունթաունով։ 2023 թվականի երրորդ եռամսյակի դրությամբ՝ ավտոբուսային այս համակարգը յուրաքանչյուր աշխատանքային օրվա ընթացքում միջինում սպասարկում է 692,500 մարդու, իսկ 2022 թվականի դրությամբ՝ ավտոբուսային այս համակարգից օգտվել է շուրջ 197,950,700 մարդ։ Լոս Անջելեսի շրջանային տրանսպորտի դեպարտամենտն սպասարկում է նաև մետրոպոլիտանային արագընթաց ավտոբուսային տրանսպորտի երկու՝ G և J գծերը (Metro Busway), որոնք ևս ունեն հստակ կանգառներ։

Կան նաև հանրային տրանսպորտի առավել փոքր ռեգիոնալ համակարգեր, որոնք սպասարկում են Լոս Անջելեսի շրջանի առանձին քաղաքներ կամ հատվածներ։ Օրինակ՝ Big Blue Bus-ն ավտոբուսային երթևեկության ծառայություններ է մատուցում Սանտա Մոնիկայում և Լոս Անջելեսի շրջանի արևմտյան հատվածում, մինչդեռ Foothill Transit-ը սպասարկում է Սան Գաբրիելի հովտի երթուղիները, այդ թվում՝ արագընթաց մեկ երթուղի, որը շարժվում է դեպի Լոս Անջելեսի Դաունթաուն։ Los Angeles World Airports-ը (LAWA) ունի ավտոբուսային երկու արագընթաց գիծ, որոնք Յունիոն կայարանից (Լոս Անջելեսի կենտրոնական երկաթուղային կայարան) և Վեն Նայսից շարժվում են դեպի Լոս Անջելեսի միջազգային օդանավակայան։

Չնայած բոլոր ավտոբուսներում հնարավոր է վճարել կանխիկ, Los Angeles Metro Bus-ում, Metro Busway-ում և ռեգիոնալ 27 այլ ցանցերում վճարման հիմնական տարբերակը TAP քարտն է։ Վերջինս անհպում վճարային քարտ է։ 2016 թվականին Ամերիկյան համայնքային հարցումների (անգլ.՝ American Community Survey) տվյալների համաձայն՝ Լոս Անջելես քաղաքի աշխատող բնակիչների միայն 9,2%-ն է ամեն օր աշխատանքի մեկնում քաղաքային տրանսպորտով։

Երկաթուղային համակարգ

Հիմնական հոդվածներ՝ Լոս Անջելեսի մետրոպոլիտեն և Metrolink (Կալիֆոռնիա)

Լոս Անջելեսի մետրոպոլիտենի համակարգը (2023 թվականի հունիսի 16-ի դրությամբ)։

Լոս Անջելեսի շրջանային տրանսպորտի դեպարտամենտը սպասարկում է նաև քաղաքային մետրոպոլիտենը և թեթև ռելսային համակարգը, որոնք գործում են ոչ միայն բուն Լոս Անջելեսի, այլև ողջ շրջանի տարածքում։ Այն կոչվում է Los Angeles Metro Rail ու բաղկացած է B և D երկաթուղային գծերից ու A, C, E և K թեթև ռելսային գծերից: TAP քարտերը պարտադիր են երկաթուղային համակարգով բոլոր ուղևորությունների համար։ 2023 թվականի երրորդ եռամսյակի դրությամբ՝ քաղաքի երկաթուղային համակարգը 9-րդ ամենածանրաբեռնվածն է Միացյալ Նահանգներում, իսկ թեթև ռելսային համակարգը՝ երկրորդ ամենածանրաբեռնվածը։ 2022 թվականին համակարգից օգտվել է շուրջ 57,299,800 մարդ կամ 2023 թվականի երրորդ եռամսյակի դրությամբ՝ աշխատանքային օրերին շուրջ 189,200 մարդ։

1990 թվականին առաջին՝ A գծի բացումից ի վեր համակարգն էականորեն ընդլայնվել է։ Ներկայումս աշխատանքներ են տարվում լրացուցիչ ընդլայնման ուղղությամբ։ Այսօր այն սպասարկում է շրջանի բազմաթիվ թաղամասեր, ունի ընդհանուր 172,8 կիլոմետր երկարություն, ներառյալ՝ Լոնգ Բիչը, Փասադենան, Սանտա Մոնիկան, Նորուոլքը, Էլ Սեգունդոն, Հյուսիսային Հոլիվուդը, Ինգլվուդը և Լոս Անջելեսի Դաունթաունը։ 2023 թվականի դրությամբ՝ Լոս Անջելեսի մետրոպոլիտենն ուներ 101 կայարան։

Metrolink-ի գծերի ցանցը, որը ձգվում է Լանքասթերից դեպի Օուշենսայդ։ Յունիոն կայարանը համարվում է Metrolink-ի կենտրոնական հաբը։

Լոս Անջելեսը նաև շրջանային արվարձանային երկաթուղային համակարգի՝ Metrolink-ի կենտրոնն է, որը Լոս Անջելեսը կապում է Վենթուրայի, Օրանժի, Ռիվերսայդի, Սան Բերնանդինոյի և Սան Դիեգոյի շրջանների հետ։ Համակարգը բաղկացած է 8 գծերից և 69 կայարանից ու ունի ընդհանուր 878,1 կիլոմետր երկարություն։ Աշխատանքային օրերին Metrolink-ը միջինում 42,600 ուղևորություն է իրականացնում, իսկ ամենածանրաբեռնվածը Սան Բերնանդինոյի գիծն է։ Metrolink-ից զատ Լոս Անջելեսը մյուս քաղաքների հետ կապված է Amtrak-ի 5 տարբեր միջքաղաքային գծերով։ Գծերից մեկը Pacific Surfliner-ն է, որն օրական երկկողմանի ուղղությամբ մի քանի ուղևորափոխադրում է իրականացնում Սան Դիեգոյի և Սան Լուիս Օբիսպոյի միջև՝ անցնելով Լոս Անջելեսի կենտրոնական երկաթուղային կայարանով։ Հյուսիսարևելյան միջանցքից հետո, որը Բոստոնը կապում է մայրաքաղաք Վաշինգտոնին, սա Amtrak-ի երկրորդ ամենածանրաբեռնված գիծն է։

Յունիոն կայարանը (Լոս Անջելեսի կենտրոնական երկաթուղային կայարան) սպասարկում է Amtrak California-ի, Metrolink-ի և Լոս Անջելեսի մետրոպոլիտենի գծերը։

Երկաթուղային գլխավոր կայարանը Յունիոն կայարանն է (Լոս Անջելեսի կենտրոնական երկաթուղային կայարան), որը բացվել է 1939 թվականին։ Այն ԱՄՆ արևմտյան հատվածի ամենախոշոր մարդատար երկաթուղային տերմինալն է։ Կայարանը Amtrak-ի, Metrolink-ի և Լոս Անջելեսի մետրոպոլիտենի համար խոշոր կայարան է։ Կայարանը Amtrak-ի հինգերորդ ամենածանրաբեռնված կայարանն է։ 2019 թվականի տվյալներով՝ միայն այս կայարանից Amtrak-ն իրականացրել է 1,4 միլիոն երթ։ Յունիոն կայարանը սպասարկում է նաև Metro Bus-ի, Greyhound-ի, LAX FlyAway-ի և մյուս ընկերությունների ավտոբուսային ցանցերը։

Օդանավակայաններ

Հիմնական հոդված՝ Լոս Անջելեսի ագլոմերացիայի օդանավակայանների ցանկ

Տե՛ս նաև՝ Լոս Անջելեսի միջազգային օդանավակայանը զանգվածային մշակույթում

Լոս Անջելեսի միջազգային օդանավակայանն ուղևորափոխադրման ծավալներով աշխարհի 8-րդ ամենածանրաբեռնված օդանավակայանն է։

Լոս Անջելես քաղաքը սպասարկող միջազգային և տեղական նշանակության գլխավոր օդանավականը Լոս Անջելեսի միջազգային օդանավակայանն է, որը շատ հաճախ կոչվում է նաև LAX` օդանավակայանի իր կոդի պատճառով։ Այն գտնվում է Լոս Անջելեսի արևմտյան հատվածում՝ Ինգլվուդի Սոու Ֆայ մարզադաշտի մոտ։

Լոս Անջելեսի ագլոմերացիայում գտնվող մյուս օդանավակայաններն են.

• Օնտարիոյի միջազգային օդանավակայանը, որը պատկանում է Օնտարիո քաղաքին ու սպասարկում է Ինլենդ Իմփայրը։
• Հոլիվուդ Բըրբանք օդանավակայանը, որը համատեղության կարգով պատկանում է Բըրբանք, Գլենդել և Փասադենա քաղաքներին։ Նախկինում կրում էր Բոբ Հոփի անվան օդանավակայան և Բըրբանքի օդանավակայան անունները։ Լոս Անջելեսի Դաունթաունին ամենամոտը հենց այս օդանավակայանն է, որը սպասարկում է նաև Սան Ֆերնանդոյի, Սան Գաբրիելի և Անթիլոուփ հովիտները։
• Լոնգ Բիչի օդանավակայանը, որը սպասարկում է Լոնգ Բիչ քաղաքն ու և Հարբոր շրջանը։
• Ջոն Ուեյնի անվան օդանավակայանը, որը սպասարկում է Օրինջ շրջանը։

Լոս Անջելեսում է գտնվում նաև ընդհանուր ավիացիայի աշխարհի ամենածանրաբեռնված օդանավակայաններից մեկը՝ Վան Նույս օդանավակայանը։

Ծովային նավահանգիստներ

Վինսենթ Թոմասի կամուրջը Լոս Անջելեսի նավահանգստի Տերմինալ կղզում։

Լոս Անջելեսի նավահանգիստը գտնվում է Սան Պեդրո թաղամասում գտնվող համանուն ծովածոցում, Դաունթաունից մոտավորապես 32 կիլոմետր դեպի հարավ։ Նաև կոչվում է «WORLDPORT LA»։ Նավահանգստի ենթակառուցվածքներն ընդհանուր առմամբ զբաղեցնում են մոտ 30 կմ² ցամաքային տարածք և ափի երկայնքով ձգվում մոտ 69 կիլոմետր։ Լոս Անջելեսի նավահանգստի անմիջապես հարևանությամբ տեղակայված է Լոնգ Բիչի նավահանգիստը։

Լոս Անջելեսի և Լոնգ Բիչի ծովային նավահանգիստները միասին ձևավորում են «Լոս Անջելեսի/Լոնգ Բիչի նավահանգիստը»։ Վերջինս աշխարհում հինգերորդ ամենախոշոր կոնտեյներային նավահանգիստն է։ 2008 թվականի դրությամբ՝ առևտրի ծավալը կազմել է 14,2 միլիոն քսանփութանոց համարժեք (TEU)։ Միայն Լոս Անջելեսի նավահանգիստը Միացյալ Նահանգների ամենախոշոր կոնտեյներային նավահանգիստն է ու ԱՄՆ արևմտյան ափի կրուիզային ամենախոշոր կենտրոնը։ 2014 թվականի դրությամբ՝ Լոս Անջելեսի նավահանգստի համաշխարհային կրուիզային կենտրոնը սպասարկել է մոտ 590 000 ուղևորի։

Լոս Անջելեսի ափագծի երկայնքով կան նաև փոքր, ոչ առևտրային նշանակության նավահանգիստներ։ Նավահանգստում կա 4 կամուրջ, ներառյալ՝ Վինսենթ Թոմասի կամուրջը, Հենրի Ֆորդի կամուրջը, Լոնգ Բիչի միջազգային կամուրջը և Կոմոդոր Շյուլեր Հեյմի կամուրջը։ Catalina Express ընկերությունը նավերով Սան Պեդրոյից ուղևորափոխադրումներ է իրականացնում դեպի Սանտա Կատալինա կղզու վրա գտնվող Ավալոն քաղաք։

Քույր քաղաքներ

Լոս Անջելեսի քաղաքապետարանի մոտ գտնվող այս ցուցանակներով սյունը ցույց է տալիս Լոս Անջելեսի քույր քաղաքներն ու դրանց հեռավորությունը։

Լոս Անջելեսն ունի 25 քույր քաղաք, որոնք ներկայացված են ստորև։

•  Աթենք, Հունաստան
•  Ամստերդամ, Նիդերլանդներ
•  /  Աշդոդ, Իսրայել / Մանդատային Պաղեստին
•  Բեյրութ, Լիբանան
•  Բեռլին, Գերմանիա (հունիսի 27, 1967)
•  Բորդո, Ֆրանսիա (մայիսի 26, 1964)
•  Բուսան, Հարավային Կորեա
•  Գիզա, Եգիպտոս
•  Գուանչժոու, Չինաստան
•  Դուբայ, ԱՄԷ
•  Երևան, Հայաստան
•  Էյլաթ, Իսրայել
•  Թայբեյ, Թայվան (1979)
•  Թեհրան, Իրան (մայիսի 26, 1972)
•  Իսկիա, Իտալիա
•  Լոնդոն, Միացյալ Թագավորություն
•  Լոս Մոչիս, Մեքսիկայի Միացյալ Նահանգներ
•  Լուսակա, Զամբիա
•  Կաունաս, Լիտվա (1991)
•  Մակատի, Ֆիլիպիններ
•  Մանիլա, Ֆիլիպիններ
•  Մանչեսթեր, Միացյալ Թագավորություն
•  Մեխիկո, Մեքսիկայի Միացյալ Նահանգներ (դեկտեմբերի 11, 1969)
•  Մոնրեալ, Կանադա
•  Մումբայ, Հնդկաստան
•  Նագոյա, Ճապոնիա (ապրիլի 1, 1959)
•  Պոդգորիցա, Չեռնոգորիա
•  Ջակարտա, Ինդոնեզիա
•  Սալվադոր, Բրազիլիա
•  Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսաստան (փետրվարի 10, 1984)
•  Սանտա Մարիա դելի Անջելի, Իտալիա
•  Սպլիտ, Խորվաթիա
•  Վանկուվեր, Կանադա
•  Տիխուանա, Մեքսիկայի Միացյալ Նահանգներ
•  Օքլենդ, Նոր Զելանդիա (1971)
•  Օքլենդ Սիթի, Նոր Զելանդիա

Գրականություն

Ընդհանուր

• Abu-Lughod, Janet L. New York, Chicago, Los Angeles: America's global cities (U of Minnesota Press, 1999). 978-0-8166-3336-4. online
• Holli, Melvin G., and Jones, Peter d'A., eds. Biographical Dictionary of American Mayors, 1820-1980 (Greenwood Press, 1981) short scholarly biographies each of the city's mayors 1820 to 1980. online; see index at p. 409 for list.
• Carey McWilliams (2009). Southern California: An Island on the Land (9th ed.). Peregrine Smith. ISBN 978-0-87905-007-8.
• It's Your Misfortune and None of My Own: A New History of the American West. University of Oklahoma Press. 1991. ISBN 978-0-8061-2567-1.
• David Rieff (1992). Los Angeles: Capital of the Third World. Touchstone. ISBN 978-0-671-79210-7.
• Peter Theroux (1994). Translating LA: A Tour of the Rainbow City. Norton. ISBN 978-0-393-31394-9.
• Paul Glover (1995). Los Angeles: A History of the Future. Greenplanners. ISBN 978-0-9622911-0-4.
• Leonard Pitt & Dale Pitt (2000). Los Angeles A to Z: An Encyclopedia of the City and County. Berkeley: University of California Press. ISBN 978-0-520-20530-7.
• Kevin Starr and David Ulin (2009). Jim Heimann (ed.). Los Angeles: Portrait of a City. Taschen America. ISBN 978-3-8365-0291-7.

Ճարտարապետություն

• Reyner Banham (2009). Los Angeles: The Architecture of Four Ecologies (2nd ed.). Berkeley: University of California Press. ISBN 978-0-520-26015-3.
• Mike Davis (2006). City of Quartz: Excavating the Future in Los Angeles. Verso. ISBN 978-1-84467-568-5.
• Robert M. Fogelson (1993). The Fragmented Metropolis: Los Angeles 1850–1930. Berkeley: University of California Press. ISBN 978-0-520-08230-4.
• Norman M. Klein (1997). The History of Forgetting: Los Angeles and the Erasure of Memory. Verso. ISBN 978-1-84467-242-4.
• Sam Hall Kaplan (2000). L.A. Lost & Found: An Architectural History of Los Angeles. Hennessey and Ingalls. ISBN 978-0-940512-23-8.
• Wim de Wit and Christopher James Alexander (2013). Overdrive: L.A. Constructs the Future, 1940–1990. Getty Publications. ISBN 978-1-60606-128-2.

Ռասաներ

• Acuña, Rodolfo (1996). Anything but Mexican: Chicanos in contemporary Los Angeles. Verso. ISBN 978-1-85984-031-3. Վերցված է September 30, 2011-ին.
• George, Lynell (1992). No Crystal Stair: African Americans in the City of Angels. Verso. ISBN 978-0-86091-389-4.
• Sides, Josh (2006). L.A. City Limits: African American Los Angeles from the Great Depression to the Present. Berkeley: University of California Press. ISBN 978-0-520-24830-4.
• Eduardo Obregón Pagán (2006). Murder at the Sleepy Lagoon: Zoot Suits, Race, and Riot in Wartime L.A. The University of North Carolina Press. ISBN 978-0-8078-5494-5.
• R. J. Smith (2007). The Great Black Way: L.A. in the 1940s and the Last African American Renaissance. PublicAffairs. ISBN 978-1-58648-521-4.

ԼԳԲՏ

• Lillian Faderman and Stuart Timmons (2006). Gay L. A.: A History of Sexual Outlaws, Power Politics, And Lipstick Lesbians. Basic Books. ISBN 978-0-465-02288-5.
• Hurewitz, Daniel (2007). Bohemian Los Angeles: and the Making of Modern Politics. Berkeley: University of California Press. ISBN 978-0-520-24925-7.

Շրջակա միջավայր

• Marc Reisner (1986). Cadillac Desert: The American West and its Disappearing Water. Penguin Books. ISBN 978-0-14-017824-1.
• Chip Jacobs and William Kelly (2008). Smogtown: The Lung-Burning History of Pollution in Los Angeles. Outlook Hardcover. ISBN 978-1-58567-860-0.

Սոցիալական շարժումներ

• Mike Davis and Jon Wiener (2020). Set the Night on Fire: L.A. in the Sixties. Verso. ISBN 978-1-78478-024-1.

Արվեստ և գրականություն

• David L. Ulin, ed. (2002). Writing Los Angeles: A Literary Anthology. Library of America. ISBN 978-1-931082-27-3.
• Whiting, Cécile (2008). Pop L.A.: Art and the City in the 1960s. Berkeley: University of California Press. ISBN 978-0-520-25634-7.

Արտաքին հղումներ

• Լոս Անջելես քաղաքի պաշտոնական կայքը (անգլերեն)
• Լոս Անջելեսում Հայաստանի գլխավոր հյուպատոսություն

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լոս Անջելես» հոդվածին։