Չարլզ Պրոտեուս Շտայնմեց

Չարլզ Պրոտեուս Շտայնմեց;
Ծնվել է	ապրիլի 9, 1865
Ծննդավայր	Վրոցլավ, Սիլեզիա, Պրուսիայի թագավորություն
Մահացել է	հոկտեմբերի 26, 1923 (58 տարեկան)
Մահվան վայր	Սկենեկտադի, Նյու Յորք, ԱՄՆ
Գերեզման	Vale Cemetery and Vale Park
Քաղաքացիություն	Գերմանիա և ԱՄՆ
Կրոն	ագնոստիցիզմ
Կրթություն	Վրոցլավի համալսարան
Երկեր	Q1752998?
Մասնագիտություն	մաթեմատիկոս, ինժեներ-էլեկտրիկ, ֆիզիկոս և գյուտարար
Աշխատավայր	Յունիոն քոլեջ
Կուսակցություն	Գերմանիայի սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցություն և Ամերիկայի սոցիալիստական կուսակցություն
Պարգևներ և ; մրցանակներ	Էլիոտ Կրեսոնի մեդալ Ազգային գյուտարարների փառքի սրահ և Cedergren Medal?
Անդամություն	Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա
	Charles Proteus Steinmetz Վիքիպահեստում

Չարլզ Պրոտեուս Շտայնմեց (անգլ.՝ Charles Proteus Steinmetz, գերմ.՝ Carl August Rudolph Steinmetz;ապրիլի 9, 1865(1865-04-09)^[1], Վրոցլավ, Սիլեզիա, Պրուսիայի թագավորություն - հոկտեմբերի 26, 1923(1923-10-26)^[1], Սկենեկտադի, Նյու Յորք, ԱՄՆ), գերմանական ծագում ունեցող ամերիկացի ճարտարագետ-էլեկտրիկ։

Կենսագրություն

Ինչպես հայրը և պապը՝ ճարտարագետը նույնպես թզուկ էր, կուզիկ և տառապում էր ազդրի բնածին հոդախտով։ 1883 թվականին ընդունվել է Վրոցլավի համալսարան^[6]։ Ուսանողական տարիներին խմբագրել է «Սոցիալիստ» արգելված ամսագիրը^[6]։ Կառավարության և սոցիալիստական ագիտացիայի քննադատության համար ընկել է ոստիկանական հետախուզման տակ, որը ըստ սոցիալիստների դեմ բացառիկ օրենքի՝ սպառնում էր լուրջ ազատազրկման։ Չարլզը ստիպված էր հեռանալ Ցյուրիխից, որտեղ ընդունվել է շվեյցարական տեխնոլոգիական համալսարանի մեխանիկայի ֆակուլտետ։ 1889 թվականին տեղափոխվել է Նյու Յորք։ Աշխատել է Ռ. Այքեմեյերի փոքրիկ գործարանում, որտեղ և սկսել է հետաքրքրվել էլեկտրոտեխնիկայով։

1890-1892 թվականներին հանել է էմպիրիկ բանաձև՝ հիստերեզի վրա կորուստները հաշվարկելու համար։
1893 թվականին գործարանը մտել է Ջեներալ էլեկտրիկի կազմի մեջ, որտեղ Շտեյնմեցը աշխատել է մինչև կյանքի վերջը։
1893 թվականին մաթեմատիկորեն նկարագրել է փոփոխական հոսանքի երևույթը։
1897 թվականին մշակել է փոփոխական հոսանքի շղթայի հաշվման խորհրդանշական մեթոդի հիմունքները։
1901 թվականից մինչև 1902 թվականը եղել է Ինժեներ-էլեկտրիկների ամերիկական համալսարանի նախագահ։
1903 թվականին դարձել է Յունիոն քոլեջի պրոֆեսոր։
1921 թվականին Շտեյնմեցը նախագծել է այդ ժամանակվա համար եզակի բարձր լարման իմպուլսների գեներատոր, որը պատրաստվել է ընկերության գործարաններից մեկում, որը թույլ է տվել մինչև 120 կիլովոլտ լարում ստանալ մոտ 1 միլիոն ձիաուժ հզորությամբ։
Մահացել է 1923 թվականի հոկտեմբերի 26-ին 58 տարեկանում։ Մահացել է հիվանդության պատճառով։

ԱՄՆի քաղաքական կյանքում ակտիվ գործունեություն է ծավալել. Եղել է Ամերիկայի սոցիալիստական կուսակցության անդամ, աջակցել է նրա թեկնածուներին, եղել է հայտնի հռետոր։ Դյու Բոյս Դյուբուայի, Մաքսիմ Գորկիի և Յուջին Դեբսի հետ մտնում Էր «New Review» ձախ ամսագրի խմբագրական խորհրդի մեջ։

Նամակագրություն Վ. Լենինի հետ

1922 թվականի փետրվարի 16-ին Վլադիմիր Լենինին նամակ է գրել, որում նա օգնություն է առաջարկել երկրի էլեկտրաֆիկացման ծրագրի իրականացման հարցում։ Խորհրդային առաջնորդը հրաժարվել է առաջարկից՝ անհայտ պատճառներով, պատասխանելով. «Խորհրդային Ռուսաստանի և Միացյալ Նահանգների միջև պաշտոնական և օրինական ճանաչված հարաբերությունների բացակայությունը չափազանց դժվարացնում է և մեզ համար, և ձեզ համար Ձեր առաջարկի գործնական իրականացումը» (ինչն իրականում չի խանգարել նույն տարիներին Ռուսաստան ժամանելուն Ռուսաստանի տեխնիկական օգնության հասարակության գծով հազարավոր այլ ամերիկացի մասնագետների)։ Ընդ որում Շտեյնմեցի նամակը որոշվել է օգտագործել քարոզչական նպատակներով, և Լենինը հրապարակել է այն։

Մի քանի փաստ

Հուղարկավորման ժամանակ, երբ դագաղը նրա մարմնով իջեցրել են գերեզման, «General Electric» կոնցեռնի ձեռնարկություններում 5 րոպեով դադարեցվել են բոլոր աշխատանքները։
ԱՄՆում նրան համարում են հզոր գիտնական և գյուտարար։
Նկարում Շտեյնմեցը կանգնած է կենտրոնում, իսկ կողքին կանգնած են Ալբերտ ԱյնշտԱյնը և Դավիդ Սարնովը։
«Ոչ ոք, քանի դեռ հարցեր է տալիս, իսկական հիմար չի դառնում»։
Լենինի ցուցումով մանրամասն տեղեկություններ են հավաքվել Շտեյնմեցի մասին, իսկ 1920 թվականի ապրիլի 20-ին նրա կենսագրությունը հրապարակվել է «Պրավդա» թերթում։
Տարին մեկ անգամ, էլեկտրական և էլեկտրոնային ճարտարագիտության չափանիշների զարգացման և բարելավման հատուկ ավանդի համար հատկացվել է Չարլզ Պրոտեուս Շտեյնմեցի անվան IEEE մրցանակ։
Մահվան պահին ունեցել է ավելի քան 200 արտոնագրեր, այդ թվում՝ «փոփոխական հոսանքով բաշխման համակարգ», «եռաֆազ ինդուկցիոն հաշվիչ», «ասինխրոն էլեկտրաշարժիչ», «էլեկտրական բաշխման համակարգ», «ուղղիչ տեխնիկա»։
Նրան է նվիրված Դոս Փասոսի «42-րդ զուգահեռական» վեպի «Պրոտեյ» գլուխը։

Շտեյնմեցը նաև մոգ էր, հմայող։ Նա խոսել է Էդիսոնի հետ՝ օգտագործելով մորզեի այբուբենը:

Ծանոթագրություն

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Encyclopædia Britannica
↑ Internet Archive — 1996.
↑ https://www.fi.edu/en/laureates/charles-proteus-steinmetz
↑ Ազգային գյուտարարների փառքի սրահ — 1973.
↑ Գերմաներեն Վիքիպեդիա (գերմ.) — 2001.
↑ ^6,0 ^6,1 Иванян Э. А. Энциклопедия российско-американских отношений. XVIII-XX века.. — Москва: Международные отношения, 2001. — 696 с. — ISBN 5-7133-1045-0

Արտաքին հղումներ

[1]
[2]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Չարլզ Պրոտեուս Շտայնմեց» հոդվածին։

[_4e88d33f21424ca3-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Encyclopædia Britannica

[_769c07d47f5ec039-2] Internet Archive — 1996.

[_3b175201f8646c63-3] ttps://www.fi.edu/en/laureates/charles-proteus-steinmetz

[_8ce353fd82144c75-4] Ազգային գյուտարարների փառքի սրահ — 1973.

[_a2cf963f8e941f54-5] Գերմաներեն Վիքիպեդիա (գերմ.) — 2001.

[автоссылка1-6] 6,0 ^6,1 Иванян Э. А. Энциклопедия российско-американских отношений. XVIII-XX века.. — Москва: Международные отношения, 2001. — 696 с. — ISBN 5-7133-1045-0

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]