Zbrodnie nacjonalistów ukraińskich w powiecie dubieńskim

Zbrodnie nacjonalistów ukraińskich w powiecie dubieńskim – zbrodnie nacjonalistów ukraińskich i miejscowego ukraińskiego chłopstwa (tzw. czerni) na głównie polskiej ludności cywilnej podczas rzezi wołyńskiej w powiecie dubieńskim w dawnym województwie wołyńskim w okresie II wojny światowej.

Szczególne nasilenie mordów w powiecie dubieńskim miało miejsce w maju i w drugiej połowie sierpnia 1943 r. W 6 miejscowościach zginęło powyżej 51 osób. Na terenie powiatu dubieńskiego ofiarą zbrodni padło od 1692 do 1707 osób (ustalona, minimalna liczba ofiar). Ponadto zginęło co najmniej 104 Czechów, 60 Żydów, 48 Ukraińców, 8 Rosjan. Ustalono 36 sprawców zbrodni. W co najmniej 8 przypadkach napadów Ukraińcy udzielili Polakom pomocy. Spalonych zostało co najmniej 10 kościołów i 1 kaplica.

Zbrodnie głównie były dziełem UPA, wzmocnionej w marcu i kwietniu 1943 r. przez dezerterów z ukraińskiej policji, wspomaganej przez ukraińskich chłopów zwanych czernią, samoobronę (SKW) i Służbę Bezpeky OUN-B. W niewielkim zakresie jako sprawców wskazuje się oddziały zbrojne melnykowców i bulbowców.

Ogółem nacjonaliści zniszczyli 73 osiedla polskie.

Miejsca zbrodni i liczba ofiar

• Dubno - ofiarą UPA padło 8 Ukraińców i 1 Polak

Gmina Boremel

Zbrodnie w miejscowościach	Ustalona (minimalna) liczba ofiar
Bilcze	10 Polaków
Boremel	16 Polaków, 1 Ukrainiec
Chryniki	11 Polaków
Kundziwola	15 Polaków
Łopawsze	15 Polaków
Łysin	20 Polaków
Malów	5 Polaków
Niwy Złoczowskie	2 Polaków
Nowy Tok	3-5 Polaków
Paszowa	4 Polaków
Rusinowe Beresteczko	30 Polaków
Smyków	10 Polaków
Tołpyżyn	11 Polaków
Werbeń	30 Polaków
Złoczowiecka	15 Polaków
Złoczówka	53 Polaków, 2 Ukraińców

Gmina Dubno

Zbrodnie w miejscowościach	Ustalona (minimalna) liczba ofiar
osada wojskowa Bortnica	24-26 Polaków
Jastrzębica	1 Polak
Górniki	1 Polak
Kleszczycha	1 Czech
Krzywucha	92 Polaków
Łabędzianka	6 Polaków, 2 Czechów
Sady Małe	1 Polak, 1 Rosjanin
Strakłów Czeski	1 Czech
Tarakanów	1 Polak, 1 Ukrainiec
Tomaszówka	1 Polak
Zahorce Wielkie	1 Polak

Gmina Jarosławicze

Zbrodnie w miejscowościach	Ustalona (minimalna) liczba ofiar
Borzeniec	6 Polaków
Chrobrowicze	2 Polaków
Horodnica Mała	1 Polak
Jałowicze	11 Polaków
Jarosławicze	54 Polaków, 3-osobowa rodzina polsko-ukraińska, 2 Ukraińców, 1 Rosjanin
Ledochówka	8 Polaków
Łagodówka	1 Polak
Podhajce	20 Polaków
Podłożce	6 Polaków
Świszczów	17 Polaków
Targowica	42 Polaków
Topóle	2-osobowa rodzina polsko-ukraińska
Wilmazów	2 Polaków
Worsuń	1 Polak
Wygoda	3 Polaków
Zawale	8 Polaków

Gmina Kniahinin

Zbrodnie w miejscowościach	Ustalona (minimalna) liczba ofiar
Adamówka	17 Polaków
Bakujma	41 Polaków
Brzezina	30 Polaków
Dąbrowa	5 Polaków
Kalinówka	30 Polaków
Kniahinin	4 Polaków
Rudlew	5 Polaków

Gmina Krupiec

Zbrodnie w miejscowościach	Ustalona (minimalna) liczba ofiar
Dębiny	8 Polaków
Janówka	53 Polaków
Kozin	5 Polaków
Plaszowa	7 Polaków
Poczajów	5 Polaków
Sestratyn	9 Polaków, 4-osobowa rodzina polsko-ukraińska, 3 Ukraińców
Zagaje-Dąbrowa	17 Polaków

Gmina Malin

Zbrodnie w miejscowościach	Ustalona (minimalna) liczba ofiar
Bogusze	3 Polaków
Konstantynówka	13 Polaków
Korczuki Piańskie	3 Polaków
Koryta	1 Czech
Malin (wieś i kolonia)	1 Polak, 3 Czechów
Moszków	3 Polaków
Nowosiółki	2 Polaków, 1 Rosjanin
Peremiłówka	4 Polaków, 6 Żydów
Pianie	13 Polaków
Reczyszcze	5 Polaków, 12 Ukraińców
Rejtanów	1 Ukrainiec
Tereszów	3 Czechów
Ujeźdźce	4 Polaków, 2 Czechów
Zamczysko	15 Polaków
Zborów	5 Polaków, 5 Czechów

Gmina Młynów

Zbrodnie w miejscowościach	Ustalona (minimalna) liczba ofiar
Adamówka	3 Polaków
Aleksandrówka	8 Polaków
Arszyczyn	10 Polaków
Berehy	2 Polaków
Bojarka	20 Polaków, 1 Czech
Chorupań	3 Polaków
Czerwona Góra	3 Polaków
Dobratyńskie Nowiny	4 Polaków
Dorohostaje Wielkie	2 Polaków
Iwanówka	5 Polaków
Janówka	1 Polak
Julianówka	7 Polaków
Karolinka	15 Polaków
Koblin	10 Polaków
Korabliszcze	1 Polak
Kosarewo	4 Polaków, 4 Czechów
Libanówka	100 Polaków, 2 Czechów
kolonia Ludwikówka	172 Polaków
Malowana	1 Polak
Maruszyn	6 Polaków
Maślanka	1-2 Polaków
Mieczysławówka	10-20 Polaków
Murawica	2 Polaków
Nowiny Czeskie	8 Polaków, 20 Żydów, 3 Czechów
Podhajce Czeskie	1 Czech
kolonia Rudka	7 Polaków
majątek Smordwa	15 Polaków
wieś Smordwa	2 Polaków
Stomorgi	3 Polaków
Szczęśliwa	6 Polaków
Turecka Góra	2 Polaków, 1 Ukrainiec
Użyniec	10 Polaków, 12 Żydów
Wacławin	10 Polaków
Władysławówka	11 Polaków
Zofiówka	8 Polaków

Gmina Radziwiłłów

Zbrodnie w miejscowościach	Ustalona (minimalna) liczba ofiar
Drańcza Polska	51 Polaków, 1 Ukrainiec
Podzamcze	1 Polak, 2 Ukraińców
Radziwiłłów	1 Polak
Wola Piłsudskiego	1 Polak

Gmina Sudobicze

Zbrodnie w miejscowościach	Ustalona (minimalna) liczba ofiar
Chiczawka	1 Polak
Długiepole	8 Polaków, 4 Czechów, 1 Rosjanin
Kiryłówka	26 Polaków
5 Kwartał	7 Polaków
Mikołajówka Nowa i Stara	25 Polaków
Nosowica Nowa	25 Polaków, 1 Ukrainiec
Nosowica Stara	6 Polaków
Semiduby	1 Ukrainiec
Smolary	30 Polaków
Smyga	1 Polak, 4 Ukraińców, m.in. prawosławny arcybiskup wołyński i żytomierski Aleksy (Hromadśkyj)
Sudobicze	1 Ukrainiec
Tartak	8 Polaków

Gmina Tesłuchów

Zbrodnie w miejscowościach	Ustalona (minimalna) liczba ofiar
Czarna Łoza	6 Polaków, 1 Ukrainiec
Korytno	Liczba ofiar nieznana
Kolonia Mytnica	Liczba polskich ofiar nieznana, 5 Czechów
Wieś Mytnica	9 Polaków
Ostrów	Liczba ofiar nieznana
Osada wojskowa Plaszowa Królewska	1 Polak
Wieś Plaszowa Królewska	Liczba ofiar nieznana
Podwysokie	3 Polaków
Rogoźno	Liczba polskich ofiar nieznana, 1 Czech
Rydków	Liczba ofiar nieznana
Tesłuchów	Liczba polskich ofiar nieznana, 11 Czechów
Wołkowyje	9 Polaków, 8 Czechów
Zamościska	Liczba ofiar nieznana
Żabokrzyki Wielkie	3 Polaków, 1 Ukrainiec

Gmina Warkowicze

Zbrodnie w miejscowościach	Ustalona (minimalna) liczba ofiar
Bocianówka	1 Czech
Chomąt	2 Czechów
Kurdybań Warkowicki	1 Polak, 1 Czech
Kurdybań Żarnowski	1 Czech
Majówka Ksawerówka	4 Czechów
Młodawa Czeska I i II	6 Czechów
Ulbarów Czeski i Włościański	5 Czechów

Gmina Werba

Zbrodnie w miejscowościach	Ustalona (minimalna) liczba ofiar
Białogródka	19 Polaków, 3 Czechów
Budy	27 Polaków
Dłużek	15 Polaków
Kamienna Werba	7 Polaków
Kluki	1 Polak
Kochanówka	8 Polaków, 2 Czechów, 4 Rosjan
Lipkowiec	8 Polaków
Milcza Mała	3 Czechów
Mykitycze	9 Polaków
Pełcza	50 Polaków, 1 Ukrainiec
Piratyn	6 Polaków
Podłuże	6 Polaków, 2 Żydów
Ptycza	3 Polaków, 4-osobowa rodzina polsko-ukraińska
Smolarnia	2 Polaków, 2 Czechów
Stołbiec	1 Polak
Werba	5 Polaków, 2 Ukraińców, 1 Czech
Zofiówka	6 Czechów

Zbrodnie w nieustalonych miejscach

W nieustalonych miejscach powiatu dubieńskiego zginęło również co najmniej ok. 100 Polaków, 3-osobowa rodzina polsko-ukraińska, 1 Ukrainiec i 5 Czechów.

Kierownictwo terenowe OUN-B w powiecie dubieńskim

Funkcja	Imię, nazwisko i pseudonim	Okres działalności
przewodniczący okręgu	Stepan Nowak, ps. Turczyn	1943
przewodniczący rejonu	Anton Sołowej	1943
członek kierownictwa terenowego	Tryfon Smoliar	1943
członek kierownictwa terenowego	Wołodymyr Duboćkyj	1943
szef SB	Wusowśkyj "Wowk"	1943

Bibliografia

• WładysławW. Siemaszko WładysławW., EwaE. Siemaszko EwaE., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939–1945, Warszawa: „von borowiecky”, 2000, ISBN 83-87689-34-3, OCLC 749680885 .