Zbrodnie nacjonalistów ukraińskich w powiecie kowelskim

Zbrodnie nacjonalistów ukraińskich w powiecie kowelskim – zbrodnie nacjonalistów ukraińskich i miejscowego ukraińskiego chłopstwa (tzw. czerni) na głównie polskiej ludności cywilnej podczas rzezi wołyńskiej w powiecie kowelskim w dawnym województwie wołyńskim w okresie II wojny światowej.

Natężenie mordów w powiecie kowelskim to lipiec 1943 r. W 5 miejscowościach zginęło powyżej 100 osób, w tym w Gaju 600 Polaków. Na terenie powiatu kowelskiego ofiarą zbrodni padło 3747-3753 osób (ustalona, minimalna liczba ofiar). Polacy ginęli w 154 miejscowościach. Ponadto zginęło co najmniej 14 Czechów, 139 Żydów, 260 Ukraińców, 6 Rosjan. Ustalono 74 sprawców zbrodni. W co najmniej 22 przypadkach napadów Ukraińcy udzielili Polakom pomocy. Spalonych zostało co najmniej 2 kościoły i 3 kaplice.

Zbrodnie głównie były dziełem UPA, wzmocnionej w marcu i kwietniu 1943 r. przez dezerterów z ukraińskiej policji, wspomaganej przez ukraińskich chłopów, samoobronę (SKW) i Służbę Bezpeky OUN-B. W niewielkim zakresie jako sprawców wskazuje się oddziały zbrojne melnykowców i bulbowców.

Ogółem nacjonaliści zniszczyli 62 osiedla polskie.

Miejsca zbrodni i liczba ofiar

• Kowel - ofiarą nacjonalistów ukraińskich padło 44 Polaków, 1 Ukrainiec

gmina Datyń

Zbrodnie w miejscowościach	Ustalona (minimalna) liczba ofiar
Doszno	54 Polaków
Synowo	15 Polaków i Ukraińców
Wielimcze	7 Polaków, 2 Rosjan
Zamszany	Liczba ofiar nieznana

gmina Górniki

Zbrodnie w miejscowościach	Ustalona (minimalna) liczba ofiar
Smolna	3 Polaków

gmina Hołoby

Zbrodnie w miejscowościach	Ustalona (minimalna) liczba ofiar
Brzuchowicze	4 Polaków
Byteń	2 Polaków, 2 Ukraińców
Dementjanówka	2 Polaków
majątki Gończy Bród	14 Polaków, 1 Rosjanin
wieś Gończy Bród	5 Polaków
Hołoby	14 Polaków, 24 Żydów
Kalinownik	Liczba ofiar nieustalona
Majdan	1 Polak
Makowiszcze	2 Polaków
Mały Porsk	6 Polaków
Nowa Dąbrowa	15 Polaków
Pasieka	1 Polak
Peresieka	2 Polaków
Popowicze	10 Polaków
Radoszyn	13 Polaków
Stachów	83 Polaków
Żmudcze	52 Polaków

gmina Krymno

Zbrodnie w miejscowościach	Ustalona (minimalna) liczba ofiar
Krymno	40 Polaków

gmina Kupiczów

Zbrodnie w miejscowościach	Ustalona (minimalna) liczba ofiar
Adamówka	64 Polaków
Aleksandrówka	80 Polaków, 4-osobowa rodzina polsko-czeska, 1 Gruzin
Aleksandrówka-Holendry	7 Polaków
Antonówka	18 Polaków
Berestowa	5 Polaków
Budki	35 Polaków
Czernijów	15 Polaków, 1 Ukrainiec
Dażwa	3 Polaków
Kupiczów	2 Polaków, 14 Żydów, 14 Czechów
Leżachów	6 Polaków
Łowiszcze	20 Polaków
Michałówka	58 Polaków
Miedzików	7 Polaków
Moczułki	17 Polaków
majątek Nowy Dwór	36 Polaków
wieś Nowy Dwór	2 Polaków
majątek Nyry	Liczba ofiar nieznana
wieś Nyry	1 Polak
Ozierany	22 Polaków
Peresieka	6 Polaków
Popielówka	1 Polak, 3-osobowa rodzina polsko-ukraińska
Sieniawka	20 Polaków
Suszybaba	8 Polaków
Swinarzyn	36 Polaków
Wiktorówka	102 Polaków
Wołosówka	Liczba ofiar nieznana

gmina Lubitów

Zbrodnie w miejscowościach	Ustalona (minimalna) liczba ofiar
Bielin	4 Polaków
Budyszcze	8 Polaków
Gruszówka	29 Polaków
Janówka	48-49 Polaków
Kajetanówka	Liczba ofiar nieznana
Kołodeżno	11 Polaków
Lubitów	1 Polak, 4-osobowa rodzina polsko-ukraińska
Marianówka	4 Polaków
Peresieka	Liczba ofiar nieznana
Piórkowicze	12 Polaków
Radoml	43-48 Polaków
majątek Rokitnica	Liczba ofiar nieznana
wieś Rokitnica	1 Polak
Steble	3 Polaków
Wołoszki	6 Polaków
Woronna	Liczba ofiar nieznana
Worona	7 Polaków

gmina Maciejów

Zbrodnie w miejscowościach	Ustalona (minimalna) liczba ofiar
Maciejów	8 Polaków
Siomaki	36 Polaków
Smidyn	4 Polaków

gmina Maniewicze

Zbrodnie w miejscowościach	Ustalona (minimalna) liczba ofiar
Czerewacha	80 Polaków
Dobrowica	1 Polak
Gródek	2 Żydów
Laski	42 Polaków
Łosze	4 Polaków
Majdan	16 Polaków
osada Maniewicze	5 Polaków
wieś Maniewicze	1 Polak
Okońsk	7 Polaków
Podiwanówka	24 Polaków

gmina Niesuchojeże

Zbrodnie w miejscowościach	Ustalona (minimalna) liczba ofiar
Dorotyszcze	1 Polak, 12 Ukraińców
Grabów	12 Polaków
Huszyn	2 Polaków
Myślina	30 Polaków, 16 Żydów
Niesuchojeże	1 Ukrainiec
Obłapy	Liczba ofiar nieznana
Skulin	1 Polak

gmina Powórsk

Zbrodnie w miejscowościach	Ustalona (minimalna) liczba ofiar
Cegielnia	24 Polaków, 1 Żyd
Dubniki	10 Polaków
Górno	4 Polaków
Hrywiatki	6 Polaków
Hulewicze	20 Polaków
Koleszów	4 Polaków
Koźlenicze	20 Polaków
Krzeczewicze	8 Polaków
Łukówka	8 Polaków
Powórsk	29 Polaków, 4 Żydów
Sitowicze	14 Polaków
Ratno	1 Polak, liczba ofiar narodowości żydowskiej nieznana

gmina Siedliszcze

Zbrodnie w miejscowościach	Ustalona (minimalna) liczba ofiar
Czeremszanka	163 Polaków
gajówka pomiędzy wsiami Myzowo i Sekoń	4 Polaków, 1 Rosjanin
kolonia Piaseczno	94 Polaków
wieś Piaseczno	Liczba ofiar nieznana
Pieńkówka	8 Polaków
Sekoń	6 Polaków
Wyżwa	16 Ukraińców

gmina Stare Koszary

Zbrodnie w miejscowościach	Ustalona (minimalna) liczba ofiar
Kleczkowicze	1 Polak
Klewieck	2 Ukraińców
majątek Lubliniec	3 Polaków
wieś i kolonia Lubliniec	1 Polak
Rudniki	21 Polaków
Różyn	6 Polaków, 4 Ukraińców
Truskoty	14 Polaków

gmina Turzysk

Zbrodnie w miejscowościach	Ustalona (minimalna) liczba ofiar
Batyń	9 Polaków
Bobły	4 Polaków
Budy Ossowskie	289 Polaków
Dąbrowa	5 Polaków
Dobrzyńsk	14 Polaków
Hirki	1 Polak
Julianów	13 Polaków
Klusk	9 Polaków
Kowalówka	21 Polaków, 1 Ukrainiec
Kustycze	53 Polaków
Lityn	73 Polaków, 6 Ukraińców
Łuczyce	4 Polaków, 1 Ukrainiec
Obeniże	44 Polaków
Osiecznik	43 Polaków, 8 Ukraińców
Ossa	4 Polaków
Radowicze	37 Polaków
Rewuszki	22 Polaków
Stawek	2 Polaków
Syczycha	1 Polak
Tuliczów	4 Żydów
Turzysk	8 Polaków
Turzysk Przedmieście	1 Polak
kolonia Wierbiczno	84 Polaków
wieś i majątek Wierbiczno	10 Polaków
Wólka Wierbiczańska	5 Polaków
Zadyby	2 Polaków
Zielona	2 Polaków

gmina Wielick

Zbrodnie w miejscowościach	Ustalona (minimalna) liczba ofiar
Dembówka	6 Polaków
Duży Porsk	7 Polaków
Gaj	600 Polaków, 1 Ukrainiec
Iwanówka	10 Polaków
Janówka	12 Polaków, 1 Ukrainiec
Kaszówka	5 Ukraińców
Kuchary	15 Polaków
Litogoszcze	16 Ukraińców
kolonia Mielnica	40 Polaków
miasteczko Mielnica	105 Polaków, 1 Ukraińców
Miryn	10 Polaków
Podlisy	2 osoby z rodziny polsko-ukraińskiej
Podryże	97 Polaków
Rudka Miryńska	1 Polak
Sielce	2 Polaków
Skalenica	43 Polaków
Sucha Łoza	71 Polaków, 2 Ukraińców
Wielick	47 Polaków, 4 Żydów
kolonia Wólka Porska	21 Polaków

gmina Zabłocie

Zbrodnie w miejscowościach	Ustalona (minimalna) liczba ofiar
Zabłocie	1 Polak

Zbrodnie w nieustalonych miejscach

W nieustalonych miejscach powiatu kowelskiego zginęło również co najmniej 40 Polaków, 181 Ukraińców, 70 Żydów, 3 Rosjan.

Kierownictwo terenowe OUN-B w powiecie kowelskim

Funkcja	Imię, nazwisko i pseudonim	Okres działalności
przewodniczący okręgu	Kulisz "Jaszczur"	1942-1943
przewodniczący okręgu	Hryhoryj Lewczuk "Burlij"	1943-1944
okręgowy referent SB w Kowlu	Iwan Demczuk "Gonta"	1943-1944
okręgowy referent SB	Andrij Michalewycz "Kos"	1943
kuszczowy bojówki w Turzysku	Iwan Wasyliuk "Metełyk"

Bibliografia

• WładysławW. Siemaszko WładysławW., EwaE. Siemaszko EwaE., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939–1945, Warszawa: „von borowiecky”, 2000, ISBN 83-87689-34-3, OCLC 749680885 .