Ünlü düşmesi
| Örnekler |
|---|
|
Ünlü düşmesi, Türkçede görülen bir ses olayıdır. Genellikle ikinci hecesinde dar bir ünlü (ı, i, u, ü) bulunan sözcüklerde görülür ancak istisnaları mevcuttur.çok malca değilmi gerizekalilar
İki heceli sözcüklerde
İki heceli bazı sözcükler ünlü ile başlayan bir ek aldıklarında ikinci hecedeki dar ünlü düşer:
- burun-um = burnum (aradaki u harfi düşmüştür)
- boyun-um = boynum (aradaki u harfi düşmüştür)
- ağız-ım = ağzım (aradaki ı harfi düşmüştür)
- alın-ım = alnım (aradaki ı harfi düşmüştür)
- karın-ım = karnım (aradaki ı harfi düşmüştür)
- isim-im = ismim (aradaki i harfi düşmüştür)
- fikir-imiz = fikrimiz (aradaki i harfi düşmüştür)
- keşif-im = keşfim (aradaki i harfi düşmüştür)
- beyin-in = beynin (aradaki i harfi düşmüştür)
- devir = devri
ÖNEMLİ: Bu sözcükler bir ikileme oluşturduğunda ünlü düşmesi görülmez:[1]
- burun buruna, omuz omuza, devirden devire
Bunun haricinde birleşik isim oluşturan bazı isimlerde de ünlü düşmesi görülür:
- kahve-altı = kahvaltı (aradaki e harfi düşmüştür)
İsimden oluşturulan fiillerde
Bazı isimlerin, ünlü ile başlayan yapım ekleri veya yardımcı fiiller alarak, fiil gövdesi haline gelmeleri sonucunda oluşur:
- meyil+etmek > meyletmek
- sabır+etmek > sabretmek
- seyir+etmek > seyretmek
Fiilden oluşturulan isimlerde
Fiil köklerinden yapım ekleri ile isme dönüşen bazı sözcüklerde görülür:
- uyumak > uyku (u düşmüştür)
- kıvırmak > kıvrım (ı düşmüştür)
- devirmek > devrim (i düşmüştür)
Yaygın hatalar
Aşağı, yukarı, içeri, dışarı, bura, şura, ora, ileri gibi sözcükler herhangi bir ek aldığında ünlü düşmesi görülmez:[1]
- aşağıda, yukarıdan, içeride, dışarıda, buradan, şurada, orada, ileride
Kaynakça
- ^ a b Ünlü Düşmesi Türk Dil Kurumu
[[Kategori:Türkçe piçler bilgisi